برنامه «راز» شب گذشته 21 تیر با موضوع «حجاب و عفاف در آیینه رسانه» میزبان مجید شاه حسینی، مدرس سینما و استاد دانشگاه و شهریار بحرانی، کارگردان مستند «حجاب، راه رستگاری» و سریال «مریم مقدس» بود.
مجید شاه حسینی، مدرس سینما در ابتدای بحث درباره حجاب گفت: حجاب یک امر فطری است که امکان آوردن مصادیق متفاوت برای آن وجود دارد. از طرف دیگر حجاب دینی و شرعی است و در تمام ادیان ابراهیمی وجود داشته است. اگر برخی نسبت به حجاب کاهل شدند دلیل تاریخی دارد که به 150 سال پیش باز می‌گردد. یک بعد قضیه حجاب هم علمی است. در آناتومی بدن تمام بخش‌های انسان پوشش خاصی دارد. آیا در بدن انسان انواع حجاب‌ها و پوشش‌ها وجود دارد یا خیر و در این مورد چه وجهی می‌شود برای آن قائل شد؟
شاه حسینی با اشاره به بعد رسانه‌ای حجاب عنوان کرد: نسبت رسانه و پوشش از آغاز شکل گیری پوشش باید بررسی شود. اسناد بسیار دقیقی از دوره سینمای اولیه وجود که نشان می‌دهد 100 سال قبل در سال 1900 میلادی پوشش انسان‌ها متفاوت است و واقعیت غرب چیزی متمایز با امروز است. در فیلم‌های آن دوران می‌بینید که حجم زیادی از کارگران از یک کار سخت روزانه برمی‌گردند و هیچکدام پوشش عصر ویکتوریا را ندارند. شاید 5 درصد آن‌ها اشرافی با لباس‌های پف دار هستند. در پوشش آن‌ها عنصر عفاف و حجاب دیده می‌شود و به نظر می‌رسد که عفاف مانند یک حریم به حساب می‌آید.
این مدرس سینما ادامه داد: تا 114 سال قبل اسناد غیرقابل انکاری وجود دارد که سینما درباره ادوار تاریخی به ما دروغ می‌گوید. بعد‌ها مردم با توجه به آن چیزی که روی پرده سینما دیدند، پوشش خود را تغییر دادند. در سال 1920 فیلم‌هایی ساخته می‌شود که به طور کلی فرهنگ زن را در اروپا تغییر می‌دهد. بخش کمی از فیلم‌ها مثل «دره من چه سبز بود» جان فورد یا «آواز برنادت» به واقعیت وفادارند که پوشش را در آن می‌بینید. گفته می‌شود که سینما بازنمایی واقعیت است اما این حداقل درباره سینمای داستانی صدق نمی‌کند چون این سینما الگوی 5 درصد از افراد جامعه را نشان می‌دهد. خود غرب هم قربانی این جریان است. نمی‌توانیم مدعی شویم که پوشش عامه مردم در عصر ویکتوریا دینی بوده بلکه در سنت آن‌ها وجود داشته است.
شاه حسینی یادآور شد: بنیان گذار شرکت‌های اصلی فیلمسازی یهودی هستند که نیل گابلر تبار آن‌ها را در کتابی بررسی می‌کند. برخی آرزو می‌کنند که کاش بیشتر از فیلم‌های آن دوران برای فیلمسازی الگو گرفته شود اما واقعا عمدی در کار بوده تا این تصاویر تحریف شده باشد. با آنچه روی پرده‌های سینما نشان داده می‌شود، به تدریج هنجارهای سینما تغییر می‌کند. سینما ابزار خوبی برای آسیب‌شناسی نیست اما برای نشان دادن الگو ابزار خوبی است تا جامعه به تدریج به آن سمت حرکت کند. با دیدن مستندهای آن زمان متوجه این تغییر محسوس می‌شویم. این تغییرات آن قدر زیاد است که باور نمی‌کنیم که این فیلم‌ها برای اروپا یا آمریکا است. سینما تصویر فرض شده‌ای به ما نشان می‌دهد.
وی درباره پوشش ایرانیان خاطرنشان کرد: پوشش ایرانیان قبل از اسلام نیز کامل است. در دو نسخه حمله اسکندر، زنان درباری ایران کاملا محجبه هستند. این نشان می‌دهد که این حریمی است که جنبه کاملا فطری داشته و ایرانیان قبل از تشرف به دین اسلام هم حجاب داشتند. طی 150 سال پیش مشاهده می‌کنیم غرب با تصاویر غلطی که نمایش داده با خود و ما چه کاری انجام داده است.
این استاد دانشگاه با اشاره به مفهوم حجاب در ادیان دیگر و مسیحیت گفت: مفهوم حجاب و پوشیدگی از شخصیت حضرت مریم (س) گرفته شده و مسیحیت به این مفهوم توجه ویژه‌ای دارد. آن قدر از حضرت مریم (س) در آمریکای لاتین کمک می‌گیرند که به همان اندازه از حضرت مسیح (ع) کمک نمی‌گیرند. شخصیت حضرت مریم (س) بعد سینمایی و واقعی دارد که در سینما جفاهای بسیاری نسبت به ایشان صورت گرفته است. با نزدیک شدن به عصر رنسانس به جای آن حضرت مریم (س) پوشیده، ما مریم مقدس بدپوشش را بر در کلیسا‌ها می‌بینیم. سینما هم همین موج را ادامه داده و کمتر اتفاق افتاده که شخصیت حضرت مریم (س) را به صورت مسیحیت راستین نشان دهد. تنها در فیلم‌هایی مثل «آهنگ برنادت» و «سیزدهمین روز» نمونه‌هایی از نزدیکی به الگو‌ها را می‌بینیم.
شاه حسینی اضافه کرد: حجاب و پوشش از روح و درون شخصیت حضرت مریم (س) آغاز شده است و بعد‌ها وقتی تجلی بیرونی پیدا می‌شود و شخصیت روح القدس بر وی آشکار می‌شود، از این حضور متعجب می‌شود. بخش عمده‌ای از محبتی که نسبت به ایشان برای تولد حضرت مسیح (ع) بدون داشتن همسر به وجود می‌آید، به خلوت و پاکی درونی است. مسیحیتی که میل به پوشش دارد، این میل را متوجه می‌شود و این کاملا در لباس راهبه‌ها دیده می‌شود.
وی افزود: به نظرم برای اینکه به یک گفتار مشترک برای رسیدن به آیین مسیحیت و اسلام برسیم باید تمرکز بیشتری روی شخصیت حضرت مریم (س) داشته باشیم چون یک سوره به نام ایشان در قرآن داریم. حجاب یکی از ساده‌ترین عبادات است که فواید و برکات بسیاری برای مرتکبان دارد و مسیحیت راستین این را متوجه خواهد شد. فیلم‌های کمی به این مفهوم نزدیک می‌شوند. آرزوی نزدیک شدن به صفات مریم مقدس (س) همچنان در دل برخی از فیلمسازان وجود دارد و کاملا دل آن‌ها برای این فضا تنگ شده است.
این مدرس سینما با بیان اینکه حجاب و پاکی مختص خانم‌ها نیست، تشریح کرد: گاهی یادمان نیست که حجاب شامل پوشش و نگاه در آقایان هم می‌شود. قرآن به مردان دستور می‌دهد که چشم خود را از نامحرم بپوشانند. مقتدای حضرت مریم (س) فاطمه زهرا (س) است و معیار کاملی برای حجاب است.
وی در ارتباط با نقش رسانه عنوان کرد: رسانه اگر می‌خواهد به فطرت انسان نزدیک شود، باید به فطرت انسان و میل به پوشیده بودن وی احترام بگذارد. در غرب تعداد کمی از انسان‌های متفکر هستند که دلشان فضای پاک آن دوران و حیا و حجاب را می‌خواهد. در بازار کن کاری به نام «سیزدهمین روز» یعنی دهکده بچه‌های فاطیما را نشان می‌دهد. این قصه با شرایط روز بازسازی شده و انسان‌های کافر سیاه و سفید هستند. از جایی که بانوی دهکده فاطیما متجلی می‌شود و سه کودک ایشان را می‌بینند و ایمان می‌آورند تصاویر رنگی می‌شود و به تدریج تعداد تصاویر رنگی بیشتر می‌شود. این فیلم بیان می‌کند که حجاب، ایمان و رنگ زندگی است و چون ارزش‌های فطری رنگ ایمان ندارد، زندگی سیاه وسفید می‌شود. حتی افرادی که مسخره می‌کنند همچنان سیاه و سفید هستند؛ یعنی به مقام ایمان نرسیده‌اند.
این استاد دانشگاه با اشاره به قصه سه کودک دهکده فاطیما در پرتقال یادآوری کرد: این قصه در قرن 20 و مربوط به سال 1912 و دوسال قبل از شروع جنگ جهانی اول است. هنوز این دهکده زیارتگاه است و ایشان پیش بینی می‌کند که دو نفر از سه کودک می‌میرند و بعد هم دو جنگ بزرگ به وقوع می‌پیوندد. جالب است که این فضا تبدیل به یک مسأله دست نیافتنی برای کارگردان اروپایی و آمریکایی شده است که چرا از آن ارزش‌های حیا، صداقت و پاکی دور افتاده‌اند؟ نتیجه مدرنیته کوره سوزان جنگ اول جهانی شد. انسان متوجه شد تا چه اندازه به این ارزش‌های فطری احتیاج دارد. از تجمع دشت فاطیما عکس‌های بسیاری وجود دارد که چه اتفاق ایمانی بزرگی به وقوع پیوست. در «آهنگ برنادت» همان ایمان مفقود شده نشان داده می‌شود. این نشان می‌دهد که اگرچه این جریان غالب نیست اما یک نیاز است که از کوچک‌ترین روزنه بیرون می‌آید و روزی خود را نشان می‌دهد.
شاه حسینی خطاب به افرادی که حجاب را اجبار حکومتی و شعار می‌دانند، گفت: این افراد نمی‌توانند منکر شأن فطری حجاب شوند. انسان به صورت فطری به حجاب گرایش دارد. در دنیای امروز پوشش داشتن هنجار به حساب می‌آید. سینمای اروپا هم منکر این فطرت نمی‌شود. دیوید سلزنیک یک یهودی کاملا شناخته شده است که «آهنگ برنادت» را کار می‌کند که کاملا فطری است.
نادرطالب‌زاده نیز در رابطه با نقش رسانه در حجاب بیان کرد: رسانه نقش حساسی در این امر دارد چون در این مسیر اتفاقات بسیاری می‌افتد. انواع فشارهای خارجی و اجتماعی سبک زندگی مردم را تغییر می‌دهد. بنابراین رسانه ملی باید وظیفه عقلایی و مبتکرانه برای مقابله با هجمه‌ها داشته باشد. رسانه باید باهوش باشد که چه طور باید صادقانه مسائل را بیان کند. مایکل جونز کتابی درباره تاریخ نفوذ برهنگی و انحراف در غرب دارد که در اواخر قرن 18 به دلیل منافع سیاسی تصمیم گرفته می‌شود حجاب از بین برود تا امکان کنترل بهتر جماعت وجود داشته باشد.
طالب‌زاده در رابطه با ماجرای فاطیما گفت: در این دهکده بعد از چندسال یک کلیسا ساختند و آن قدر معجزه اتفاق افتاد که باور نکردنی به نظر می‌آمد. وقتی به ایشان می‌گویند خودتان را معرفی کنید می‌گوید من بانوی صاحب تسبیح و دختر پیامبر (ص) هستم. اینجا تنها قسمتی است که در جهان مسیحیت تا این اندازه معجزه در آن رخ می‌دهد. در سالگرد این روز مردم سه روز می‌آیند و شب تا صبح بیدارند و بسیاری هم روی زانو برای احترام می‌آیند.
بهترین راه حل‌های حجاب در قرآن است
در ادامه شهریار بحرانی کارگردان مستند «حجاب، راه رستگاری» درباره پوشش و حجاب گفت: پوشش یکی از نیازهای فطری انسان است که بدون آن نمی‌تواند دوام بیاورد. شیطان با فریب انسان اولین ضربه‌ای که به انسان می‌زند این است که لباس حوا را از تن وی فرو می‌اندازد و یا به تعبیر قرآن زشتی‌های آن آشکار می‌شود. خدا در قرآن می‌فرماید‌ای بندگان مراقب باشید که بلایی که سر آدم و حوا آمد، دوباره برای شما تکرار نشود. تصاویری که از حجاب دیده می‌شود نمایانگر این است که حجاب تنها به یک پوشش ختم نمی‌شود بلکه یک تحول درونی است که بروزهای مختلفی دارد و این بروز‌ها تغییر کرده است. در آیات قرآن وجه قلبی حجاب مورد توجه است و دشمن هم همان را هدف می‌گیرد. اگر بخواهیم به سمت حجاب برویم باید به وجه درونی آن توجه کنیم.
بحرانی درباره فیلم مستند «حجاب، راه رستگاری» توضیح داد: سعی ما این بود که از ورای آیات قرآنی متوجه شویم که حجاب در طهارت و پاکی روح انسان تا چه اندازه می‌تواند موثر باشد. خانم‌ها با اینکه در خانه هستند از نظر خداوند می‌توانند بزرگ‌ترین کار را انجام دهند و کافی است که حجاب خود را رعایت کنند. این کار در حد مجاهدی است که در راه خدا قدم بر می‌دارد و مشمول پاداش خداوند خواهیم شد.
کارگردان فیلم مریم مقدس (س) تشریح کرد: بحث حجاب در فیلم مریم مقدس (س) اهمیت داشت. هویت شخصیت حضرت مریم (س) به حجاب است. کسانی که با قرآن مأنوس هستند متوجه این مسأله می‌شوند. رهبر انقلاب از لوکیشن این فیلم دیدن کردند و گفتند مواظب باشید قداست شخصیت حضرت مریم (س) خطشه دار نشود و این برای خانم‌ها اهمیت دارد. شخصیت حضرت مریم (س) و یوسف (ع) اهمیت ویژه‌ای دارد.
بحرانی در پایان گفت: ما با تهاجم گسترده تصاویر و داده‌های غربی مواجهیم و فضای فرهنگی غرب در زندگی، رسانه و خانواده سیطره پیدا کرده است. اگر بخواهیم دوباره با سرگرمی وارد شویم، در واقع همچنان در میدان آن‌ها قدم بر می‌داریم. بهترین راه حل‌های حجاب مربوط به راه حل‌های قرآنی است که باید به آن مراجعه کرد. یکی از دستورالعمل‌ها محافظت از چشم، روح و فکر برای درگیر نشدن است و چه اشکال دارد که فکر انسان مثل گلستان باشد. خداوند این‌ها را برای امروز و فردای ما این دستور‌ها را صادر کرده و مراجعه به قرآن بهترین راه و دستورالعمل فرهنگی است. باید دروازه‌های قلعه وجودمان را ببندیم و از آن محافظت کنیم. باید دعوت کنیم که قدمی برای حرکت به سمت هنر متعالی برداشته شود و حیف است که این فرصت را از دست بدهیم.
Sorry. No data so far.