استاد دانشگاه شهید بهشتی گفت: آنچه در کتاب «صد سال برنامه ریزی زبان فارسی» درج شده است حاصل کوشش ناچیز من برای پاسخ به پرسش پیش گفته است: سیاست آشکار زبان فارسی در صدسال اخیر چه بوده است؟
نگار داوری اردکانی درباره کتاب «صد سال برنامه‌ریزی زبان فارسی» که قرار است در نمایشگاه کتاب فرانکفورت رونمایی شود گفت: همواره دانش زبان را با دغدغه های کاربردی دنبال می‌کردم. در پایان نامه کارشناسی ارشدم موضوع ابهام را بررسی کردم چون مایل بودم مبهمات متون و متون مبهم، دلایل بروز این پدیده و بدفهمی‌های ناگزیر حاصل از این متون را برنامه‌ریزی کنم بدون اینکه هنوز به کمال و تمام بدانم نام این حوزه از مسایل زبانی «برنامه ریزی زبان» است.
وی ادامه داد: تا این که در سال ۱۳۷۶ در فرهنگستان زبان و ادب فارسی به عنوان مهم‌ترین نهاد برنامه ریزی زبان مشغول به کار شدم. چند سال بعد که وارد دوره دکتری شدم به قصد پژوهش در همین زمینه یعنی برنامه‌ریزی زبان تحصیلم را آِغاز کردم، چرا که مطالعه نظری پیرامون این حوزه مطالعاتی را از نیازهای اساسی این نهاد برنامه‌ریزی زبان فارسی قلمداد کردم.
اردکانی با اشاره به موضوعات مورد توجه خود در این زمینه گفت: از ابتدا نگاهی کاربردی به موضوع داشتم و چشم انداز مطالعاتم این بود که دریابم برنامه ریزی زبان چیست؟ چه انواعی از آن در مورد زبان فارسی تا کنون اجرا شده است؟ چه نتایجی حاصل نموده است؟ برای تکمیل آنچه انجام شده است، چه باید کرد و چه طرح نوی باید درانداخت؟
وی ادامه داد: این بود که پس از مرور مبانی برنامه ریزی زبان و کوشش در بازنمایی منسجم این حوزه مطالعاتی که به گفته محققان غربی هنوز نمی‌توان از نظریه برنامه ریزی زبان سخن گفت، فورا به سراغ دغدغه‌های کاربردی‌ام درخصوص زبان فارسی رفتم. اول از همه از طریق یک نگرش سنجی عبارت «زبان فارسی نماد هویت ملی ایرانیان است» را به محک آزمایش گذاشتم و در شهرهای تهران، اصفهان، بندرعباس و برخی شهرهای دو استان کردستان و آذربایجان جایگاه زبان فارسی در میان نمادهای هویت ملی ایرانیان را سنجیدم و یافتم که حقیقتا زبان فارسی در میان ایرانیان دارای شان عاطفی و ابزاری درخور توجهی است.
نویسنده کتاب «سره‌گرایی زبانی» ادامه داد: این یافته برای من تعیین کننده میزان درخطر بودن زبان فارسی بود. پرسش دیگر من در این پژوهش جایگاه زبان انگلیسی بود که یافته ها جایگاه این زبان در میان ایرانیان را جایگاهی ابزاری نشان داد. نقیصه های زبان فارسی و خطرات متوجه آن را نیز از گویشوران مورد مطالعه خود جویا شدم. در جستجوی نقیصه‌ها و خطرات متوجه زبان فارسی همزمان آرا صاحبنظران زبان فارسی را نیز مطالعه و تجزیه و تحلیل نمودم و سرانجام به مطالعه فعالیت های رسمی برنامه ریزی زبان در ایران – آنها که در قالب نهادین و دولتی انجام شده است- پرداختم.
وی خاطرنشان کرد: به عبارت فنی به جستجوی «سیاست آشکار» اتخاذ شده درخصوص زبان فارسی اقدام نمودم. آنچه در کتاب «صد سال برنامه ریزی زبان فارسی» درج شده است حاصل کوشش ناچیز من برای پاسخ به پرسش پیش گفته است: سیاست آشکار زبان فارسی در صدسال اخیر چه بوده است؟
این استاد دانشگاه شهید بهشتی ادامه داد: به نظر می رسد با توجه به قید «معاصر»، نخستین برنامه ریزی رسمی زبان فارسی را به عهد ناصرالدین شاه و صورت نهادین آن را به عهد مظفرالدین شاه نسبت داد، آن زمان که آکادمی واژه گزین تاسیس شد. سطح زبانی مورد توجه در این دو دوره «واژه» و فعالیت عمده «واژه سازی» بوده است. البته در عصر مظفرالدین شاه «روان سازی» متون از طریق حذف اصطلاحات و به ویژه قیدهای سنگین عربی نیز مشاهده می شود. این جستجو در عهد رضاشاه، محمدرضا شاه و در دوران جمهوری اسلامی تا سال ۱۳۸۶ نیز انجام می شود.
داوری اردکانی همچنین درباره محتوای کتاب خود گفت: محتوای تاریخی کتاب حاضر البته که برگرفته از آثاری است که سندپژوهان، مورخان و ادیبان و زبانشناسان پیشتر گفته و نوشته‌اند، اما وجه ممیز این کتاب از آثار پیش از خود وجه طبقه بندی و تحلیل آن است که در آثار پیش از آن کمتر مشاهده می شود. زیربنای تحلیل تاریخ حدودا صدساله برنامه‌ریزی زبان فارسی در دوران معاصر مطالعات نظری برنامه‌ریزی زبان بوده است و از این روست که متن کتاب نوعی سر و سامان علمی دارد. ضمن اینکه صرفا به گزارش وضعیت‌ها بسنده نمی‌نماید و به تحلیل هر وضعیت می‌پردازد. به علاوه، دوره‌های مختلف تاریخی مذکور را با یکدیگر مقایسه می‌کند و می کوشد چشم‌اندازی برای فعالیت‌های آتی برنامه‌ریزان زبان فارسی به دست دهد.
نگار داوری اردکانی فارغ‌التحصیل دکترای زبان‌شناسی همگانی از دانشگاه تهران است. او کارشناسی شیمی دارد ولی علاقه‌ی فردی‌اش او را به رشته‌ی زبان‌شناسی کشانده، وی دو کتاب با عنوان‌های «سره‌گرایی زبانی» و «صد سال برنامه‌ریزی زبان فارسی» نوشته و مقالات بسیاری در همین زمینه به چاپ رسانده است. او هم اکنون استادیار دانشگاه شهید بهشتی است.
کتاب «صد سال برنامه‌ریزی زبان فارسی» را انتشارات علمی منتشر کرده و قرار است در نمایشگاه کتاب فرانکفورت رونمایی شود.
Sorry. No data so far.