بنابر آمارهای جهانی منتشر شده میزان تجارت گندم بین کشورهای جهان در سال‌های اخیر رشد نسبتا بالایی داشته و تجارت این کالای اساسی در سال ۲۰۱۳ بالغ بر ۱۶۰ میلیون تن معادل ۵۰ میلیارد دلار بوده است. در نمودار زیر روند تغییرات میزان تجارت جهانی گندم در سال‌های اخیر قابل مشاهده است.
رشد تجارت جهانی گندم در سال‌های اخیر نشان از آن دارد که اهمیت تجارت غذا در حال افزایش است.
حال نگاهی به صادرکنندگان و واردکنندگان عمده جهانی می‌اندازیم تا ببینیم سهم هر یک از کشورها از این بازار ۵۰ میلیارد دلاری چه میزان است. در نمودارهای زیر سهم صادرکنندگان و واردکنندگان عمده گندم قابل مشاهده است.
کشورهای آمریکا، کانادا، فرانسه، استرالیا، روسیه، آرژانتین، آلمان، اکراین و قزاقستان صادرکنندگان عمده جهانی گندم هستند و میزان صادرات این کشورها به استثناء آرژانتین، در سال‌های گذشته روندی صعودی دارد و هریک سعی دارند سهم بیشتری از تجارت جهانی گندم را به خود اختصاص دهند.
نکته دیگری که در مورد کشورهای صادرکننده گندم جلب توجه می‌کند پیشتازی کشورهای صنعتی چون آمریکا، آلمان، فرانسه، کانادا و روسیه است که نه تنها نیاز داخلی خودشان را تولید می‌کنند، بلکه به قدری در این عرصه سرمایه‌گذاری کرده‌اند که جزء صادرکنندگان عمده این کالای اساسی در جهان هستند. این امر نشان از توجه ویژه این کشورها به امنیت غذایی و عدم وابستگی در غذای اساسی، به دلیل تأثیر آن بر امنیت ملی دارد.
در واقع می‌توان گفت این کشورها گرچه بازار داخلی کالاهای مصرفی مانند پوشاک و کفش را به دیگر کشورها واگذار کرده‌اند اما کالاهای اساسی چون گندم را رها نکرده و برای تولید آن برنامه دارند.
عمده‌ترین واردکنندگان گندم در عرصه جهانی نیز کشورهای ایتالیا، برزیل، مصر، الجزایر، ژاپن، اسپانیا و اندونزی هستند. البته واردات کشورهای پر جمعیتی چون مصر، الجزایر و اندونزی نسبت به کشورهای صنعتی چون ایتالیا، اسپانیا و هلند رشد بالاتری دارد و در واقع واردات این کشورهای صنعتی یا به ثبات رسیده است و یا در حال کاهش است.
مسئله‌ای که در مورد کشورهای واردکننده بسیار چشم گیر است واردکننده بودن اغلب کشورهای اسلامی است به طوریکه کشورهای مصر، الجزایر، اندونزی، نیجریه، مراکش، فیلیپین، ترکیه، ایران، یمن و عراق در ردیف بزرگترین واردکنندگان گندم جهان قرار دارند و رشد واردتشان از دیگر کشورهای واردکننده به مراتب بالاتر است. این مسئله می‌تواند در بلند مدت تبعات بسیار خطرناکی برای کشورهای اسلامی به همراه داشته باشد چراکه کشورهای غربی می‌توانند با استفاده از ابزار تهیه غذای اساسی خواسته‌های خود را به کشورهای اسلامی تحمیل کنند.
با توجه به آمارهای واردات و صادرات گندم در سطح جهان می‌توان گفت کشورهای صنعتی علیرغم برخی توصیه‌های اقتصادی به هیچ وجه عرصه تولید غذای اساسی را رها نکرده‌اند و هر ساله سعی دارند سهم خود را از بازار جهانی کالاهای اساسی چون گندم بالا ببرند و این درحالیست که اغلب کشورهای اسلامی واردکننده این غذای اساسی هستند و هر ساله بر میزان واردات آن‌ها و در نتیجه وابستگی آن‌ها به کشورهای غربی افزوده میشود.
در تصویب قوانین و سیاست‌های بالادستی کشورمان نیز به خوبی به این امر توجه شده و مسئله عدم وابستگی در تهیه کالاهای اساسی، خصوصا در زمینه غذا و دارو در آن‌ها لحاظ شده است.
در این زمینه اصل چهل و سوم قانون اساسی عنوان می‌کند که «تأكيد بر افزايش توليدات كشاورزي، دامي و صنعتي كه نيازهاي عمومي را تأمين كند و كشور را به مرحله خودكفايي برساند و از وابستگي برهاند» یکی از ضوابطی است که اقتصاد جمهوري اسلامي ايران بر اساس آن‌ها استوار میشود.
همچنین رهبر معظم انقلاب پس از ابلاغ سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی و در تبیین این سیاست‌ها در حضور جمعی از مسئولان دستگاه‌های مختلف، فعالان اقتصادی، و مدیران مراکز علمی و رسانه‌ای و نظارتی فرمودند:
مسئله‌ی ششم امنیت اقلام راهبردی و اساسی است؛ در درجه‌ی اول غذا و دارو. باید تولید داخلی کشور طوری شکل بگیرد که کشور در هیچ شرایطی، در زمینه‌ی تغذیه و در زمینه‌ی دارو دچار مشکل نشود؛ این یکی از مؤلفه‌های اساسی در این سیاستهایی است که ابلاغ شده. باید خودکفا باشیم، بایستی زمینه‌های کاملاً کفایت کننده مورد توجه قرار بگیرد.
با توجه به آنچه گفته شد لازم است کشورمان در زمینه تهیه غذای اساسی، با توجه به قوانین و سیاست‌های بالادستی این حوزه، راهبردهایی را در جهت خودکفایی و تولید داخل نیاز سالانه به کار بندد و حتی با توجه به پتانسیل‌های موجود در منطقه، در زمینه تجارت محصولات غذایی نیز نقش ایفا کند؛ چراکه به نظر می‌رسد در آینده نقش یک کشور در تأمین غذای اساسی خود و سایر کشورها می‌تواند در تعاملات سیاسی و اقتصادی جهان بسیار تعیین کننده باشد.
Sorry. No data so far.