کارگردان مستند «انقلاب در خیابان روزولت» درباره ایده ساخت این اثر درباره تسخیر لانه جاسوسی و همچنین اهمیت ساخت مستند برای مخاطب خارجی سخن گفت.
شاید برای بسیاری این سوال مطرح باشد که چرا بعد از سی و اندی سال از تسخیر لانه جاسوسی هنوز هم باید هر سال این واقعه تاریخی را زنده نگه داشت؟ بعضی از وقایع تاریخی تنها به یک روز منحصر نمی شوند و با خود بخشی از تاریخ را به دنبال دارند که با توجه به آنها می توان استراتژی های بعدی را در نوع نگاه و مسیر پیمودن تاریخ تعیین کرد.
این واقعه به دلیل اهمیتش مبنای ساخت آثاری برای مستندسازان قرار گرفته و درباره آن مقالات بسیاری نوشته شده است. با این حال آنچه کمتر مورد توجه قرار گرفته است نگاهی است که بتواند نظام سلطه ای چون آمریکا را بر اساس یک نظام روشمند تبیین و بررسی کند و بعد بر این اساس سایر مواضع آمریکا و غرب را در قبال کشورهای منطقه و کشورهای اسلامی در نظر بگیرد. به همین مناسبت با حمید عظیمی کارگردان مستند «انقلاب در خیابان روزولت» اثری از سفیرفیلم گفتگو کردیم تا نگاه او را از بررسی واقعه تسخیر لانه جاسوسی آمریکا و مبارزه با استکبارستیزی و تسری این نگاه به سایر کشورهای جهان اسلام بدانیم.
نگاه بعضی از کشورهای بیداری اسلامی به آمریکا همراه با تساهل بود
حمید عظیمی کارگردان مستند «انقلاب در خیابان روزولت» به آغاز چگونگی شکل گرفتن ایده مستند با توجه به شرایط منطقه اشاره و بیان کرد: زمانی که سراغ ساخت این مستند رفتیم بحث بیداری اسلامی در اوج خود بود و در آن زمان نوعی گسل و شکاف میان رسانه های داخل و خارج از ایران بوجود آمده بود و این شکاف و خلا بوجود آمده دلیل عمده ساخت این مستند شد.
وی با اشاره به نقش ایران در منطقه در یک پروسه تاریخی اشاره کرد: یک واقعیت تاریخی وجود دارد و آن اینکه بسیاری از کشورهای منطقه در بیداری اسلامی متاثر از انقلاب ایران هستند و نقش پررنگ ایران بر منطقه و دنیای غرب روشن است اما ما تقریبا حدود ۱۰ تا ۲۰ سال است که حضور جدی در منطقه نداشتیم و بعد این کشورها به یک باره دچار تحولی جدی شدند و انتتظار می رفت که ایران بعد از انقلاب های منطقه عربی نقش بسیار جدی تری را ایفا کند اما اینگونه نبود و بعضی از این کشورهای عربی اگرچه از ایران هم متاثر بودند اما باز هم نگاهشان به آمریکا همراه با تساهل و تسامح بود.
در بحث بیداری اسلامی به لحاظ رسانه ای ضعیف عمل کردیم
عظیمی درباره تاثیر کمرنگ رسانه های ایران در آن زمان در نمایش چهره آمریکا و کمک به آگاهی کشورهای عربی بیان کرد: بخشی از این مساله به طرف های مقابل ما و بخشی به معارضین ما در دنیا برمی گردد و البته بخش مهمی هم به خود ما مربوط می شود که رسانه هایمان در چنین مقاطعی چگونه برخورد می کنند. در آن مقطع زمانی که به قول رهبر معظم انقلاب یک پیچ تاریخی بود ما باید از شرایط بهتر استفاده می کردیم اما به لحاظ رسانه ای و تاثیر بر افکار عمومی ضعیف عمل کردیم.
کارگردان مستند «انقلاب در خیابان روزولت» با اشاره به شبکه های رسانه ای ایران و فعالیت آنها در زمان بیداری اسلامی کشورها بیان کرد: شبکه هایی مثل پرس تی وی که باید دغدغه مخاطب انگلیسی زبان را برطرف می کردند تنها به ترجمه اخبار از سایت های داخلی اکتفا کردند و شبکه العالم هم تا حد زیادی از جریان رسانه ای عقب ماند. شاید شبکه های ما برای خود توجیهاتی داشته باشند اما اینها باعث شد که ما در موئسسه سفیرفیلم برای این خلا رسانه ای نقشی ایفا کنیم و البته در این حوزه با مشکلاتی هم مواجه بودیم.
عظیمی با اشاره به چند مورد از این مشکلات عنوان کرد: ما در آن زمان کار بین المللی در این حوزه نداشتیم، کادر نیروی انسانی در موسسه کافی نبود و از همه مهمتر اینکه زبان اثر باید به شکلی بین المللی مطرح می شد و چون ما چنین تجربه ای نداشتیم کارمان سخت شده بود.
بیداری اسلامی و مواجهه ضعیف با آمریکا
وی در ادامه با اشاره به شرایط کشورهای عربی در بیداری اسلامی و مقایسه آنها با شرایط ایران در انقلاب اسلامی تصریح کرد: نگاه این کشورها نسبت به آمریکا با نگاه ما کمی متفاوت است. تجربه ای که ما از تسخیر لانه جاسوسی داشتیم به نوعی مبارزه با استکبارستیزی بود اما کشورهای عربی آنچنان که بیان شد به شکل ساده ای با آمریکا برخورد می کردند اگرچه که چند مورد حمله به سفارت آمریکا را هم در این کشورها شاهد بودیم اما نگاه آنها به آمریکا با نوعی تسامح همراه بوده است.
کارگردان مستند «انقلاب در خیابان روزولت» با اشاره به روز ۱۳ آبان و تسخیر لانه جاسوسی آمریکا تاکید کرد: نقش ۱۳ آبان فقط این نیست که نوع رابطه ایران و آمریکا را نمایش دهد بلکه این واقعه تاریخی یک نقش فاعلی دارد و در ادامه روابط بین دو طرف تاثیر می گذارد. هدف ما هم از ساخت این مستند این بود که به دنبال نقشی الهام دهنده باشیم و از این طریق دکترین آمریکا را نشان دهیم.
وی در تعریف این نگاه بیان کرد: یکی از مسایلی که باید در نظر داشت این است که رسانه ها و نخبگان سیاسی ما معمولا نگاه دکترین به رفتار آمریکا ندارند اما توجه به این نگاه دکترین به ما اجازه می دهد که بفهمیم آمریکا چه هدفی دارد و از ساده سازی مساله جلوگیری می کند. این نوعی ساده سازی است که فقط بیان کنیم آمریکا یک فاعل شرور است و سعی می کند در مقابل تمام اتفاقاتی که علیه منافعش باشد، بایستد و وقتی مخاطب با نقیض این نگاه مواجه شود و به طور مثال ببیند در مواقعی هم آمریکا با دیکتاتوری مقابله کرده که هیچ منفعتی برایش نداشته است به تفسیر ما از سیاست خارجه آمریکا سوء ظن می کند.
این مستندساز با اشاره به نگاه بعضی از کشورهای عرب به غرب و آمریکا تصریح کرد: دنیای عرب نگاهی ایده آل به امریکا دارد و این باعث شده است که نوعی گسل بین ما و دنیای عرب بوجود آید، آنها هنوز امریکا را نظامی لیبرال را می دانند و دلیلش هم این است که آمریکا در جاهایی ولو اینکه منفعتش هم نبوده است نوعی دیکتاتوری را کنار گذاشته است اما این هم بر اساس همان دکترین و چارچوبی است که آمریکا برای خود قرار داده است.
دکترین ترومن دیگری شکل گرفته است
عظیمی در تشریح دکترین آمریکا بیان کرد: دکترین آمریکا این است که بر خود فرض می داند که پرستیژ خود را باید به عنوان رهبر دنیای آزاد حفظ کند و اجازه ندهد که به هیچ وجه در این مساله خللی وارد شود. ترومن سخنرانی معروفی دارد که به دکترین ترومن معروف شد و آن این بود که هر نظامی که براساس نگاه کمونیستی و ارتباط با قطب شرقی باشد باید در برابر آن ایستاد. در مستند ما هم این نگاه آمریکا تشریح و چندین مورد به عنوان مصداق آورده می شود اما گرهی که در مستند ما وجود دارد این است که چرا با وجودی که ایران هیچ گرایشی به بلوک شرق نداشت اما باز هم آمریکا سعی داشت که این انقلاب را ساقط کند و نیمه دوم مستند با این گره آغاز می شود و درواقع ما پی می بریم که بعد از فروپاشی شوروی بلوک دیگری در دنیا شکل گرفت و آمریکا تلقی کرد که بعد از انقلاب اسلامی و اتفاقات خاورمیانه باید اسلام سیاسی را جایگزین شوروی کند و دکترین ترومن دیگری شکل گرفت؛ تا زمانیکه ما این را نفهمیم رابطه امریکا با ایران در این ۳۵ سال و حتی رابطه آمریکا با بسیاری دیگر از کشورها با گرایش های اسلامی آنها قابل فهم نخواهد بود.
وی درباره پرداختن به بحث تسخیر لانه جاسوسی ایران اظهار کرد: تصویر این واقعه بیشتر نقش نمادین دارد تا ایده آل ما را از نحوه برخورد با استکبار توصیف کند. این تصویری از یک نگاه متخاصمانه و یک قطع ارتباط است و در نهایت آنچه که انتظار داشتیم در بیداری اسلامی هم همین اتفاق رخ دهد اما متاسفانه آنها تا حدی به غرب اطمینان کردند و به همین جهت است که بعضی از این کشورها هنوز شرایط مناسبی ندارند و رو به افول گذاشته اند و نتوانستند انقلاب خود را به تثبیت برسانند.
سخنان کلیشه ای در مصاحبه ها
عظیمی در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به نقش پررنگ رسانه ها و شبکه های اجتماعی و استفاده از آنها در اتفاقات اخیر منطقه از تولید مستند به عنوان یک رسانه یاد کرد و گفت: مستند یک رسانه است که بسیار مغفول مانده است و ما هنوز نگاه جدی در بهره گرفتن از آن نداریم. به لحاظ تکنیکی هم نتوانسته ایم خود را به سطح قابل قبولی در این زمینه برسانیم و بخشی از این به دلیل مشکلاتی است که وجود دارد. به طور مثال مستند خود ما بیشتر از تصاویر آرشیوی بهره گرفته است و موزیک و نریشن. درحالیکه مستند باید از یک فیلم آرشیوی فراتر برود و رفت و برگشت های زمانی داشته باشد، مستند باید از مصاحبه سود ببرد و المان های متنوعی داشته باشد تا از یک نواختی خارج شود. ما چند مصاحبه گرفتیم اما متاسفانه سطح مصاحبه شونده ها پایین بود و حاضر نشدند حتی به خاطر مصاحبه آگاهی خود را ارتقا دهند و تحلیلی پخته و جذاب از وقایع ارایه دهند. در این مصاحبه ها سخنان کلیشه ای بیان شد که اصلا برای مستند مفید نبود و به همین دلیل هم ما این مصاحبه ها را حذف کردیم.
وی همچنین به مشکلات استفاده از تصاویر آرشیوی و محدودیت هایی که یک مستندساز با آنها مواجه است اشاره و بیان کرد: می توان گفت در اغلب موارد برای بدست آوردن تصاویر آرشیوی باید به سراغ صداوسیما بروید اما نوعی انحصارگرایی در این سازمان وجود دارد که مستندساز با سختی ها و کاغذبازی های اداری فراوان می تواند به این آرشیوها دسترسی پیدا کند و اینها ناشی از نبود نگاه حرفه ای به بحث رسانه است.
پروسه گرفتن تصاویر آرشیوی از صداوسیما خودش به ساخت یک مستند نیاز دارد
کارگردان مستند «انقلاب در خیابان روزولت» با اشاره به کیفیت پایین تصاویر آرشیوی مربوط به فیلم های زمان انقلاب بیان کرد: غالب این تصاویر آرشیوی کیفیت خوبی ندارند و آن هم به این دلیل است که از اینترنت دانلود می شوند و اتفاقا فیلم هایی هستند که در ابتدای انقلاب توسط غرب گرفته شده است و بعد توسط رسانه هایی مثل بی بی سی در فضای مجازی قرار داده شده است اما سازمان صداوسیما خود ما این بستر را برای مستندسازان فراهم نکرده است. زیرساخت برای مستند به گونه ای مهیا نیست که مستندساز برای اثر خود به راحتی به سازمان صداوسیما برود و تصاویر مورد نظرش را پیدا کند.
عظیمی اضافه کرد: باید رایزنی های بسیاری انجام شود تا ابتدا بتوانید وارد صداوسیما بشوید و بعد تازه زمان محدودی را برای شما قرار می دهند که با سیستم‌های سطح پایینی موضوع مورد نظر خود را جستجو کنید. البته این الگوهای جستجو هم به نحوی هستند که دسترسی به همه تصاویر برای شما امکانپذیر نیست. این نوع سیستم جستجوی تصاویر در آرشیو سازمان صداو سیما به گونه ای است که خود به ساخت یک مستند نیاز دارد درباره اینکه چگونه می توانید از بزرگترین ارگان سمعی و بصری جمهوری اسلامی ایران فیلم آرشیوی تهیه کنید تا برای همین کشور مستند بسازید.
ارتباط نیروهای انقلابی مستندساز با جهان خارج قطع است
وی بار دیگر در سخنان خود بر استفاده از رسانه های جدید تاکید و بیان کرد: نیروهای جوان و انقلابی باید به صورت جدی از فضاهای رسانه ای جدید استفاده کنند. مستند یکی از بهترین عرصه هاست و مشکلاتی را که ما در حوزه سینمای داستانی داشتیم در مستند وجود ندارد. در سینمای داستانی ما چند نسل انقلابی تحویل دادیم و غیر انقلابی تحویل گرفتیم اما سینمای مستند بحثی کم حاشیه و در عین حال موثر است که می تواند ابزار مهمی باشد که ما بتوانیم با آن با دنیای خارج از خود ارتباط بگیریم.
این کارگردان در پایان سخنانش تصریح کرد: البته بدنه نیروهای انقلابی در حوزه رسانه و مستند یک مشکل هم دارند و آن این است که چندان با زبان های خارجی آشنایی ندارند و به همین خاطر ارتباط شان با کل جهان و حتی جهان اسلام قطع است و به دلیل این گسل زبانی نمی توانند تولید خارجی داشته باشند. ما خیلی کمتر به فکر ساخت فیلم های انگلیسی و یا عربی هم هستیم و من حتی نهادی را هم نمی شناسم که چنین دغدغه ای داشته باشد در حالیکه بسیاری از مخاطبان ما در خارج از ایران هستند و اگر ما تاکنون می خواستیم حرفی را به مخاطبان داخل ایران بگوییم در این ۳۵ سال بیان کرده ایم.
Sorry. No data so far.