فقر مالی مردمان آسیای مرکزی حاصل از عدم توزیع مناسب ثروت و همچنین شرایط نامساعد مهاجران کاری شاغل در روسیه به واسطه برخی تحولات منطقه‌ای به عامل مهمی برای جذب جوانان آسیای مرکزی به سوی گروه ثروتمند تروریستی داعش شده است.
در ادامه پاسخ به سوال چرایی سرایت جریان افراط به کشورهای آسیای مرکزی؛ پس از بررسی فرضیاتی از قبیل فقر ایدئولوژیکی مردم منطقه، اختلاف شدید میان جریان دولت و آموزه‌های دینی و معضل حضور تعداد پرشماری از اتباع کشورهای منطقه در درگیرهای عراق و سوریه؛ در این بخش قصد داریم گزاره فقر مادی و بحران کمبود امکانات را بعنوان یکی از دلایل جذب در گروه‌های تندرو و خواهان تشکیل خلافت اسلامی مورد رصد قرار دهیم.
برای بررسی بهتر این موضوع در ابتدا لازم است آخرین وضعیت سطح و میزان فقر موجود در کشورهای آسیای مرکزی را بصورت اجمالی مروری داشته باشیم.
اگرچه در نگاه نخست آسیای مرکزی منطقه‌ای به نظر می‌آید که علاوه بر آنکه میراث‌دار اقتصاد بزرگ «جاده ابریشم» و پل ارتباطی میان اروپا و آسیای شرقی و میان شمال و جنوب قاره آسیا است و همچنین امروزه به سبب کشف منابع غنی انرژی نیز به عنوان منطقه‌ای مهم محسوب می‌گردد، اما بنابر دلایلی مسئله خدمات دهی و رفاه برای مردمان آسیای مرکزی با چالش‌ها و موانعی اساسی روبروست. این وضعیت بنابر دلایلی اکنون به شدیدترین حالت خود از حدود 2 دهه قبل یعنی از زمان استقلال این کشورها رسیده است.
مهمترین دلایل تشدید اوضاع اقتصادی مردم عبارت است از عدم درک ضرورت خدمات دهی دولت به مردم از سوی نخبگان حاکم، هراس از تهدید استقلال سیاسی و تحدید حاکمیت ملی در صورت باز کردن درهای اقتصادی، تمایل برخی از حکام منطقه به تفوق‌طلبی و برتری بر دیگران، فقدان بخش خصوصی نیرومند و اقتصاد رقابتی، فقدان مدیریت صحیح مسائل منطقه‌ای و حضور بازیگران فرامنطقه‌ای باعث گشته هر چه به جلو حرکت کنیم روز بروز مسئله وجود و تاثیر فقر شکل حادتری به خود بگیرد.
فقر؛ عاملی در افزایش مهاجرت جوانان آسیای مرکزی به روسیه
در کشورهای آسیای مرکزی بویژه قرقیزستان، تاجیکستان و ازبکستان بیش از یک چهارم جمعیت زیر خط فقر زندگی می‌کنند و اکثرا از امنیت غذایی برخوردار نیستند و بخش قابل توجهی از محصولات اصلی کشاورزی از قبیل گندم، سیب زمینی، پیاز و میوه جات از خارج و بخصوص از چین و حتی افغانستان وارد می‌کنند.
همچنین بیکاری از دیگر مشکلات جدی این جوامع است. بنابر اعلام «سازمان بین‌المللی کار» در سال 2014، میزان بیکاری در کشورهای مختلف آسیای مرکزی به شرح زیر است، تاجیکستان 8 درصد، ازبکستان 10، قرقیزستان 8 و قزاقستان 5 درصد. در کنار فقر و بیکاری مشکلات اقتصادی، فساد گسترده حاکمیت، اختلافات طبقاتی شدید، عدم توزیع مناسب ثروت، جمعیت قومی و قبیله‌ای گسترده خود از جمله دیگر مشکلات حاضر در جوامع کشورهای منطقه آسیای مرکزی است.
در کنار این مسائل، قرار نگرفتن در تنگنای اقتصادی در صورت همراهی با گروه‌های تروریستی، تعیین حقوق ثابت برای فرد و خانواده در صورت همراهی در سوریه و عراق، کسب درآمد در معیت خانواده هم از جمله مسائلی است که منجر به تمایل جوانان آسیای مرکزی به افراطگرایی می‌شود.
در این خصوص می‌توانیم به شواهدی دیگر اشاراتی گذرا داشته باشیم. حدود 3 ماه پیش «بانک جهانی» در آخرین گزارش خود اعلام کرد، بیش از 47 درصد جمعیت 8 میلیون نفری تاجیکستان زیر خط فقر قرار دارند و با مشکلات عدیده‌ای در خصوص تامین مایحتاج غذایی دست به گریبانند.
قلع و قمع 50 درصد ثروت توسط خانواده روسای جمهور این کشورها، حضور 5 میلیونی مهاجرین کاری قرقیزستان، ازبکستان و تاجیکستان در روسیه در کنار نفوذ به اصطلاح عالمان دینی در میان قشر عظیم مهاجرین و آموزش اصول از سوی آنان، بخش دیگری از مشکلاتی است که کشورهای آسیای مرکزی به واسطه فقر مالی مردمان گریبانگیر آن شده‌اند.
سوء استفاده وهابی‌های سعودی از نیاز مالی مهاجران کاری
در کنار این مسئله، تاثیر تحریم‌های غرب علیه روسیه و تاثیر آن بر کاهش 20 درصدی تعداد مهاجران و درآمد آنان در حالی هر روز قوت بیشتری به خود می‌گیرد که برخی افراد خاص در این اواخر فعالیت خود را در میان مهاجرین کاری خصوصا در میان تاجیک‌های حاضر در روسیه افزایش داده‌اند.
آنان که گفته می‌شود خود از محصلان مدارس دینی در عربستان سعودی هستند، با نفوذ در میان جمعیت بالای مهاجرین کاری، آموزش‌هایی را در اختیار آنان قرار می‌دهند که با توجه به اوضاع نامناسب اقتصادی آنان و عدم امید به آینده، از لحاظ روحی آنان را آماده اعزام به جبهه‌های جنگ علیه آنچه دلیل بوجود آمدن این شرایط تعریف می‌شود، می‌نمایند.
در این خصوص اظهارات «ویکتور میخایل‌اف» از کارشناسان مسائل امنیتی ازبکستان در سایت رگنوم قابل تامل است. وی بنابر مستنداتی که در اختیار دارد، می‌گوید که طی سال جاری (2014) بیش از 300 نفر از شهروندان ازبکستان، به صفوف گروه تروریستی داعش پیوسته‌اند که اکثر این افراد در قلمرو روسیه پس از ناامیدی از کسب شرایط مساعد مالی به دام فریب مبلغین گروه داعش گرفتار شده‌اند.
«جمعه‌قادر آکینیف» اقتصاددان معروف قرقیز نیز در این رابطه می‌گوید: روشن است که اصول فعالیت و مبارزه داعش بر مبنای منافع اقتصادی و مادی قرار دارد قرقیزستان و به ویژه ساکنان جنوب این کشور به دلیل عدم‌توانایی در کسب درآمد برای زندگی به صفوف شبه‌نظامیان این گروه می‌پیوندند و این مسئله در ابتدا بیشتر به بیکاری جوانان مرتبط بوده و آنان با پیوستن به این گروه‌ها، در دام ایدئولوژی‌های مخرب آنها می‌افتند.
سایت دویچه وله نیز به نقل از «لوکارالکوف» یک مامور امنیتی قزاقستان می‌نویسد، جوانان بعضا بی هویت کشورهای آسیای مرکزی پس از فشار مضاعف فقر و بیکاری به امید یافتن درآمد راهی روسیه می‌شوند اما زمانی که امید آنان با توجه به شرایط خاص منطقه‌ای که چشم اندازهای روشنی را نشان نمی‌دهد بر باد می‌رود، با حداقل تبلیغ جریانات تندرو سلفی جذب آنان می‌شوند.
وی می‌گوید برای به استخدام در آوردن جوانان نیازی نیست به عمق خاک روسیه نفوذ کنید زیرا در مسکو و ست پطرزبورگ و دیگر کلان شهرهای روسیه که مهاجرین کاری فراوانند، این کار براحتی انجام می شود. در واقع هدف این جوانان پول در آوردن است و وقتی مبلغان رادیکال حقوق ماهیانه تا 5 هزار دلار را با هزینه سفر و اقامت در خاک سوریه را پیشنهاد می‌کنند، البته با کلمه نه مواجه نخواهند شد.
«اکرم امانوف» معاون کمیته امنیت ملی تاجیکستان نیز هفته گذشته در گفت‌وگو با رسانه‌های تاجیکی مدعی شد، جوانان تاجیک که به امید بدست آوردن پول راهی روسیه شده‌اند، اکنون که با شرایط نامساعد اقتصادی این کشور مواجه گشته و هیچ زمینه مساعدی برای فعالیت خود نمی‌یابند، خیلی زود پس از وعده پرداخت مبالغ قابل توجه پول جذب گروه‌های افراطی شده و به خطری بالقوه برای کشور خود تبدیل می‌گردند.
در نهایت قابل ذکر است که آسیای مرکزی نیز بنابر قرارداشتن درصد بالایی از جمعیت در زیر خط فقر در معرض خطر سو استفاده جریانات تندرو برای جذب جوانان جویای کار و ناامید از مهاجرت به روسیه تبدیل گشته است.
منابع روسی اظهار می‌دارند که تعداد مهاجران کاری در این کشور هر روز کمتر می‌شود زیرا وضعیت دشوار کاری و عدم پرداخت حقوق ماهیانه به دلیل وجود تحریم‌ها در روسیه و ورشکست شدن کارفرما و نبود مکان کافی و مناسب برای زندگی همه و همه دلیل بر ناامیدی مهاجران شده و پرداخت پول کافی از طرف جریان داعش، این جوانان را بر آن می‌دارد تا برای کسب درآمد، اسلحه بدوش گرفته و راهی سوریه و عراق گشته و در نهایت به جنگ سالاری حرفه‌ای برای مقابله با دولت‌های آسیای مرکزی بمنظور تشکیل امارت اسلامی تبدیل شوند.
Sorry. No data so far.