آیتالله کاشانی از قتل رزمآرا به عنوان شدیدترین ضربه بر پیکر استعمار یاد کرد و گفت که این عمل به نفع ملت ایران بود و آن گلوله و ضربه، عالیترین و مفیدترین ضربهای بود که بر پیکر استعمار و دشمنان ملت ایران، وارد آمد.
با قتل رزمآرا در اسفند سال 1329، کشور وارد حالت فوقالعادهای شد و نهضت ملی نفت برای پیروزی سرعت و شتاب بیشتری گرفت. مجلس شورای ملی هم بلافاصله با بررسی طرح قانونی کردن ملی شدن نفت کشور، به این طرح رأی مثبت داد و نفت کشور ملی اعلام شد. در چنین شرایطی، مواضع آیتالله کاشانی نیز از اهمیت ویژهای برخوردار شده بود. وی، با شرکت در یک مصاحبهی مطبوعاتی، صریحاً اعلام کرد که قاتل رزمآرا باید آزاد شود؛ زیرا این اقدام او را در راه خدمت به ملت ایران و برادران مسلمانش انجام شده و در حقیقت، حکم اعدام او را نیز ملت صادر کرده و خلیل طهماسبی مجری ارادهی ملت ایران بوده است.
آیتالله کاشانی در مصاحبهی خود با حسنین هیکل، از قتل رزمآرا به عنوان شدیدترین ضربه بر پیکر استعمار یاد کرد و گفت که این عمل به نفع ملت ایران بود و آن گلوله و ضربه، عالیترین و مفیدترین ضربهای بود که بر پیکر استعمار و دشمنان ملت ایران، وارد آمد.
آیتالله کاشانی مصاحبهای هم با مخبر روزنامه «اخبار الیوم» انجام داد و خبرنگار این روزنامه، با انتشار این مصاحبه نوشت:
وقتی صحبت قتل نخستوزیر سابق ایران [رزمآرا] به میان آمد، لبخند رضایتبخشی بر لبان پیشوای مذهبی ایران [آیتالله کاشانی] نمودار شد و گفت: «ما جنگ نفت را بردیم.»
او سپس اضافه کرد: «بر رزمآرای خائن پیروزی یافتیم و در آینده هم پیروزی با ما خواهد بود.»
به نوشتهی این خبرنگار، آیتالله کاشانی اضافه نمود: «قتل رزمآرا، بزرگترین ضربهی تقدیر بود و این حادثه به انگلیسیها که کشور ما را استثمار کرده و به ملت ما ظلم مینماید، نشان داد که ایران دیگر آن کشور بیست سال پیش نیست و از این پس برای تحمل در برابر خیانتها، تاب پایداری ندارد.»
همچنین پس از اعلام انقلابی رزمآرا توسط خلیل طهماسبی، آیتالله کاشانی در پاسخ به یک خبرنگار خارجی، دربارهی ادامهی ترورها صریحاً اظهار داشت: «تا وقتی که خیانتکاری از طرف هیأت حاکمه ادامه داشته باشد و کسانی در هیئت حاکمه بخواهند به نفع اجانب و به ضرر ملت ایران اقدام کنند، ملت ایران هم از تنبیه و مجازات خائنین قصور نخواهد ورزید. ملل اسلامی باید آزاد شوند. این نهضت در سایر کشورهای اسلامی هم توسعه خواهد یافت.»
مصاحبهی مشترکی هم که خبرنگار باختر امروز، به همراه یک خبرنگار خارجی، با آیتالله کاشانی انجام داده که بسیار قابل توجه است. خبرنگار نظر ایشان در مورد ترورهای سیاسی جویا شد و پرسید: ایا حضرت آیتالله، ترور را به عنوان یک حربهی سیاسی قبول دارند و با ترورهای سیاسی که در ایران شده است، موافق میباشند؟ آیتالله کاشانی در پاسخ، ترورهای سیاسی ناشی از افکار عمومی ملتها را در نتیجهی خیانت افراد خائن به مردم و تهییج افکار میگیرد و اجتنابناپذیر میباشد. پاسخ آیتالله کاشانی به خبرنگار امروز که اهمیت ویژهای هم دارد، چنین میباشد:
«اصولاً ترورهای سیاسی، ناشی از هیجانات در افکار عمومی ملتها است مادامی که افکار عمومی، فرد یا افرادی را خائن به ملت میدانند، امکان این قبیل ترورها وجود دارد. به این جهت، جلوگیری از ترورهای سیاسی که از روی غیرت و حمیت شخصی، برای وطنخواهی و کوتاه کردن دست اجنبی صورت میگیرد، دشوار و بلکه غیر ممکن است گاهی ممکن است، یک ترور سیاسی نتیجهای را به بار آورد که شاید یک جنگ شدید که تلفات زیاد انسانی به وجود خواهد آورد، بتواند آن نتیجه را حاصل کند.»
آیتالله کاشانی در ادامه با درایت کامل، ترورهایی را که از سوی وابستگان به بیگانگان در کشورها و با هدف از بین بردن شخصیتهای برجستهی ملتها و علیه آزادیخواهی و استقلالطلبی آنان و یا دینداری مردم انجام میگیرد، قبیح شمرده و اقدام به این عمل جنایتکارانه را به شدت رد کرده و میگوید:«روی هم رفته، من با ترور سیاسی موافق نیستم، به خصوص ترورهایی که به دست خائنین و ایادی بیگانه، علیه آزادی صورت گیرد.»
آنگاه خبرنگار خارجی دربارهی جدایی دین از سیاست از آیتالله سوال میکند که به نظر شما، مذهب باید در امور سیاسی دخالت داشته باشد یا صلاح است مانند دیانت مسیح، حکومت از کلیسا تفکیک شود؟ حضرت آیتالله کاشانی با بینش دینی و سیاسی که دارند، نظرش را در مورد دخالت روحانیت در سیاست و تفاوت بین اسلام و مسیحیت در این موضوع، چنین بیان میدارد: «اولاً، باید در نظر داشت که بین مذهب اسلام و مسیحیت که فقط مربوط به روحانیت و واسطهی بین بشر و الوهیت میباشد، تفاوت زیادی موجود است.»
آیتالله کاشانی در جای دیگری نیز نظرش را دربارهی جدایی دین از سیاست اعلام کرده است. او معتقد بود که مذهب اسلام روزگاری قسمت وسیعی از دنیا را از نزدیکیهای پاریس تا قلب هندوستان تحت تسلط مذهبی و سیاسی و اداری خود داشت. اسلام برای تمام امور مربوط به زندگی اجتماعی مانند وطنخواهی و بسط عدل و داد و جلوگیری از ظلم و استبداد، احکام مفیدی آورده است. شرع مقدس اسلام، مسلمین را از زیر بار حکومت خارجی رفتن، بر حذر میدارد و به همین جهت است که استعمارگران میخواهند، اذهان مردم را با تبلیغ این فکر که باید بین روحانیت، حکومت و سیاست جدایی باشد، مشوب کنند ایشان میگوید: کسانی که این فکر را تبلیغ میکنند، برای این است که میخواهند حکومت ظالمانهی استعمار را به مردم مسلمان تحمیل کنند.
مصاحبهی آیتالله کاشانی با خبرنگار دیگر خارجی هم که دربارهی رابطهاش با فدائیان اسلام و موضوع ترور سؤال کرد، قابل توجه است. او در پاسخ به این خبرنگار که پرسید: آیا بین شما و فدائیان اسلام، آشتی و صلح به عمل میآید؟ گفت: «اینها همه مجاهدین خود ما هستند و اشتباهی شده است.»
سپس خبرنگار سؤال دیگری طرح کرد که آیا خیال میکنید، اوضاع کشور طوری است که بعد از این هم احتیاج به ترور باشد؟ ایشان در جواب او گفتند: «اگر انگلیسیها باز هم کسانی را بر رأس امور بگمارند و آنها هم به نفع اجنبی به ملت خیانت کنند، هستند مردمان وطنپرستی که او را هم مانند رزمآرا مجازات کنند.»
چنانکه ملاحظه میشود، آیتالله کاشانی عاملان انگلیس را که در رأس حکومت بر ملت ایران بودند خائن و مستحق مجازات شمرده است. زمانی که خبرنگار در اینجا اصرار کرده که اسامی چند نفر از خائنین را نام ببرد، ایشان پاسخ داده است: «بحمدالله بعضی از آنها هم با توجه به احساسات مردم، به جادهی وطنپرستی هدایت شده و آمدهاند و اسم بردن لازم نیست». او باز تأکید کرده که: «گفتم، اگر خائنی پیدا شود، مردم هم متوجه هستند.»
خبرنگار آنگاه در مورد آزادی خلیل طهماسبی از زندان پرسید و توضیح داد که در میتینگ روز گذشته، یک رفراندوم در بین مردم به عمل آمد و همه تائید کردند که خلیل طهماسبی به کشور خود خدمت کرده و به همین دلیل در محکمه تبرئه میشود و بایستی آزاد گردد. آیا نظر جنابعالی هم همین است؟»
آیتالله کاشانی این پرسش خبرنگار را خیلی صریح جواب داد و گفت: بلی، چون با از بین بردن خائنی، به مملکت خدمت کرده است.
پس از آن، خبرنگار نظر آیتالله کاشانی را نسبت به تائید عمل فدائیان اسلام و خدمت به کشور خواندن عمل خلیل طهماسبی، جویا شد و پرسید: در صورتی که اسلام جان و مال مردم را در امان داشته، چطور آقا این طور اظهار عقیده میفرمایید؟
ایشان در جواب خبرنگار که از حکم اسلام نسبت به خائنین به دین و مملکت سؤال میکرد، با صراحت چنین گفتند:
«در اسلام هر کس نسبت به حدود قوانین و همچنین در حوزهی اسلام خیانت کند و حفظ حدود ننماید، قتلش واجب است».
آیتالله کاشانی، به همین مصاحبهها بسنده نکرد و مصاحبهای هم پس از قتل رزمآر با کینز بوری اسمیت، مدیر خبرنگاری اینترنشنال نیوز سرویس انجام داد. در این مصاحبهی مهم، اسمیت از آیتالله کاشانی خواست عقیدهاش را دربارهی سیاستمداران ایرانی که سعی کنند اصل ملی شدن صنعت نفت را زیر پا بگذراند و با انگلیسیها سازش کنند، بیان نماید و بگوید که در صورت وجود چنین سیاستمدارانی و انجام چنین کاری چه بر سر او خواهد آمد؟».
آیتالله کاشانی که سابقهی مبارزات ضد استعماریاش با انگلستان، برای اسمیت روشن بود، به این پرسش پاسخ صریحی داد و گفت: «اولاً، هیچکس این کار را نخواهد کرد و جرأت نخواهد داشت. ثانیاً امروز ملت ایران بیدار است و مراقب خائنین میباشد و یقین دارم اگر سیاستمداری سعی کند با انگلیسیها سازش کند، او را به رزمآرا ملحق خواهد کرد.»
چنانکه ملاحظه میشود، این پاسخ صریح و قاطع آیتالله کاشانی به اسمیت، دربارهی سیاستمداران وابسته به انگلیس و خائن به ملت بود. ایشان دربارهی وابستگان به انگلیس و کسانی که کشور را به استعمارگران بفروشند، هیچ ملاحظهای نداشت و آنان را خائن به کشور و مردم شناخت و مستحق مجازات میدانست، این قطعیت ایشان، دربارهی وابستگان به بیگانه و به خصوص انگلیس استعمارگر از روحیهی ضداستعماری او، علیه انگلیس برمیخاست که البته از افتخارات روحانیت تشیع، به شمار میآید.
اسمیت که آیتالله کاشانی را روحانی مبارز و جهادی میشناخت، با این پاسخ قاطع او از ایشان پرسید، اگر انگلیسیها دخالت مسلحانه کنند، آیا حکم جهاد صادر خواهد شد؟
آیتالله کاشانی دربارهی این پرسش اسمیت هم اینگونه پاسخ گفت: « به طور قطع این کار خواهد شد و امروز با این که چنین حکمی صادر نشده از تمام ولایات هر روز صدها تلگراف و نامه به من میرسد که مردم جانبازی خود را اعلام میدارند و معین است در چنین وضعی، هیچ سیاستمدار ایرانی هم جرأت نمیکند، بر خلاف افکار عمومی عمل نماید».
چنین پاسخهایی نشاندهندهی روحیهی ضداستعماری آیـتالله کاشانی بود. اسمیت، سپس سوال دیگری از ایشان کرد و از صحت انتساب این عمل به فدائیان اسلام پرسد که آیا حقیقت دارد فدائیان اسلام رزمآرا را از بین بردهاند؟
آیتالله کشانی با ذکاوت خاصی پاسخ گفت: «امروز به این معنا همهی مردم ایران فدایی اسلام هستند و مراقب خائنین میباشند و آنها را به سزای خود خواهند رساند».
همچنین آیتالله کاشانی در مصاحبه با خبرنگاران دیگری از کشورهای خارجی، باز هم قتل رزمآرا را واجب دانسته و خلیل طهماسبی را منجی ملت ایران معرفی کرده است.
با نگاهی به مصاحبههای آیتالله کاشانی بلافاصله پس از قتل رزمآرا با خبرنگاران داخلی و خارجی در شرایطی که نفت کشور در حال ملی شدن بوده است به خوبی میتوان به نظرات ایشان دربارهی رخدادهای کشور در آن مقطع تاریخی، پی برد.
خدايش رحمت كند.
جا دارد تاريخ را خوب مطالعه كنيم تا بدانيم علي رغم جان فشاني ها و تلاشهاي مخلصانه عده اي شجاع مثل مرحوم آيت الله كاشاني، چرا مردم ايران در آن دوره نتوانستند نظام پهلوي را به زير بكشند؟
آيت الله كاشاني بايد چه ميكردند و يا چه نميكردند تا به اين پيروزي نائل شوند؟ آن موقع بهتر ميتوان در مورد وقايع امروز هم نظر داد….