جمهوری اسلامی ایران، با توجه به اشتراکات گسترده فرهنگی ـ تاریخی با جمهوری اسلامی افغانستان، شاید تنها کشوری باشد که توانسته است حضور ملموس مهاجران افغانستانی را در بیشترین عرصه‌های اجتماعی خود پذیرا باشد.
محمد افسر رهبین رایزن فرهنگی افغانستان در ایران در یادداشتی به بررسی اشتراکات فرهنگی ایران و افغانستان پرداخت.
ایران و افغانستان میراث‌داران فرهنگ و دانش مشترک
در این یادداشت آمده است: نگاه به تاریخ گذشته و کهن سرزمین‌های ایران و افغانستان بازگوی این واقعیت است که این دوکشور قدیمی و دیرپا، میراث داران فرهنگ و دانش مشترک بوده اند و حماسه سرایان و اسطوره آفرینان بی مانند خرد و اندیشه بشری را مادری کرده‌اند.
همانگونه که دیروز، مردمان باهم برادر، این دو سرزمین آبشخورفرهنگی یگانه داشتند، امروزه نیز به هم می رسند و انگیزه همان اشتراکات و هم فرهنگی بودن، همیاری و همراهی مردمان این دو کشور را سامان می دهد.
تجاوز ارتش سرخ به افغانستان(6 دی ماه 1358) و همزمان با آن آغاز جهاد و مقاومت مردم در برابر نیروهای متجاوز، درد و رنج‌های فراوان را برای این مردم به بار آورد. بمباران ها و آتشباری توپخانه های دشمن متجاوز بر دهات و روستاهای افغانستان عرصه زندگی را بر مردم تنگ ساخت و سبب مهاجرت به کشورهای همسایه و سایر نقاط جهان گردید.ازاین میان بخش بزرگی از مهاجران افغانستان راه خانه همسایه را برگزیدند و رحل اقامت در این سرزمین هم کیش و همزبان افگندند.
ایران با آغوش باز به پیشواز برادران افغانستانی شتافته است
جمهوری اسلامی ایران، درجای سرزمین انصار، با آغوش باز به پیشواز برادران خویش شتافت و جمعیت انبوه حدود بیشتر از چهار میلیون مهاجر را درخود جای داد و تا امروز که بیشتر از سه دهه از حوادث ناگوار در افغانستان می گذرد، هنوز حدود بیشتر از سه میلیون از این مهاجران همچنان در این کشور اقامت دارند، که جای سپاس دارد.
حضور مهاجران افغانستان در جمهوری اسلامی ایران، اگر از یک سو بارسنگینی را بردوش دولت ایران گذاشت، از دیگر سو نیروی بزرگ کار انسانی را با خود داشت که در مصیبت‌ها و خوشی‌ها با خواهران و برادران ایرانی خود شریک گردیدند و در عرصه های گوناگون به میزبانان عزیز دست دادند.
هنر مهاجران افغانستانی برای برادران میزبان
اکنون نیز وقتی درگوشه ای از تهران ساختمان زیرکار را سراغ گیرید، در نخستین دیدار روشن می گردد که از دم در تا آخرین طبقه نیمه کار، همین مهاجران اند که عرق میریزند و هنرهایشان در ساختن ساختمان ها مزین برای برادران میزبان به کار می بندند.
همین گونه در زمینه های کشاورزی و باغداری و دیگر بخش‌ها نیز کارگران و متخصصان مهاجر افغانستانی به کار پرداخته و در عرصه‌های مختلف به نقش آفرینی پرداخته اند…
جهاد و مقاومت افغانستان در برابر تجاوز بزرگترین قدرت آن زمان یعنی اتحاد شوروی سابق، هرچند برای خود افغان‌ها پیامدهای ناگوار و بنیاد برانداز داشت، اما این مقاومت سپری را در برابر سلطه جویی روسها ایجاد نمود و سدی در برابر گسترش دامنه تجاوز آنها به کشورهای دیگر منطقه گردید.
با آنکه گذشتگان در مورد جهاد و مقاومت مردم افغانستان در برابر اتحاد شوروی، بیشترین دیدگاه های منفی را به همراه داشت و حتی شخصیت های مطرح آن روزگار عمر جهاد مردم افغانستان را بیشتر از شش ماه نمی دیدند، ولی رشادت و ایثار این مردم غیور نشان داد که هیچ نیروی متخاصم و متجاوز نمی‌تواند سرزمین آزاده آنان را در اشغال خود نگاه دارد.
مهاجران در ایران و سایر کشورها تابع قوانین بین المللی هستند
شکست روسها در افغانستان، هرچند تباهی فراوان برای مردم افغانستان درپی داشت، اما اسباب آزادی کشورهای زیادی را فراهم نمود. آزادی جمهوری های پانزده گانه اتحاد شوروی وقت و درهم شکستن دیوار برلین و اتحاد دوآلمان، همه رخدادهایی بودند که انگیزه اصلی آنها را جهاد و مقاومت مردم افغانستان رقم زده است.
از این رو با آنکه مردم افغانستان خود را وامدار کمک و همکاری کشورهای حامی جهاد خویش می دانند، در ضمن خود را ناجی جهان از استعمار سرخ نیز می پندارند و از این رو حامیان جهاد افغانستان نیز باید از مردم افغانستان سپاس گذار باشند.
مهاجرین افغانستان چه در جمهوری اسلامی ایران و چه در دیگر کشورهای همسایه و جهان، بر بنیاد اصول و قوانین پذیرفته شده بین‌المللی حضور داشته اند و هرچند انتظار می رفت، با پیروزی مجاهدین و فروپاشی آخرین مهره نظام کمونیستی(دکتر نجیب الله) مهاجران افغانستان به کشور خویش بازگردند، ولی افسوس؛ که جنگ‌های تنظیمی میان گروه های مجاهدین و تضعیف دولت اسلامی مجاهدین در اثر توطئه های بیگانه گان، مانع این آرمان گردید.
هرچند درآغاز پیروزی مجاهدین شماری از مهاجرین به کشور بازگشتند، اما ادامه رخدادهای ناگوار و سپس تسلط طالبان وادامه جنگ و درگیری نگذاشت مهاجران به خانه های خود برگردند.
حضور طالبان و ادامه جنگ دلیل عدم بازگشت مهاجرین به افغانستان
هرچند پس از فروپاشی طالبان و حضور یافتن نیروهای ناتو و نیروهای صلح جهانی در افغانستان اکثریت مهاجرین ازکشورهای همسایه بازگشتند. ولی با تاسف؛ حضور دوباره طالبان در عرصه و ادامه جنگ و حملات انتحاری آنها یک بار دیگر مانع این روند گردید و سبب آن شد که مهاجران افغانستان همچنان در کشورها و از جمله جمهوری اسلامی ایران باقی بمانند.
ایران بیشترین حضور مهاجرین را در عرصه‌های اجتماعی پذیرفته است
جمهوری اسلامی ایران، همانطور که ذکر شد، با توجه به اشتراکات گسترده فرهنگی ـ تاریخی با جمهوری اسلامی افغانستان، شاید تنها کشوری باشد که توانسته است حضور ملموس مهاجران افغانستانی را در بیشترین عرصه های اجتماعی خود پذیرا باشد. هر چند برخورد با مهاجرین در مقاطعی از زمان با دشواری ها و مشکلات فراوان نیز همراه بوده است و هر از گاهی بروز حوادث از سوی دو طرف باعث پدید آمدن تنش‌های مقطعی شده است ولی باید گفت که حضور جمعیت انبوه چند میلیونی مهاجر در یک کشور، از بروز این گونه حوادث و رخدادها به دور مانده نمی‌تواند.
ایران با دولت‌های افغانستان روابط برادرانه داشته است
جمهوری اسلامی ایران در دهه های پیش نه تنها میزبان جمعیت انبوهی از مهاجران افغانستان بوده است، بلکه کوشیده است در مقاطع مختلف با دولت‌های افغانستان روابط نیک و برادرانه خود را حفظ کند. در مقابل دولت افغانستان نیز نسبت به جمهوری اسلامی ایران نگاه صمیمی و برادرانه داشته به ویژه در طی دهه گذشته رهبران سیاسی و دولتی جمهوری اسلامی افغانستان کوشیده اند، در مناسبات خود با جهان، طرف جمهوری اسلامی ایران را به عنوان یک همسایه خوب نگاه داشته و اصل احترام متقابل را رعایت نمایند.
ایران در بازسازی افغانستان سهم ارزنده‌ای دارد
در برنامه های بازسازی افغانستان طی دهه تحول نیز جمهوری اسلامی ایران سهم ارزنده ای داشته است و همگام با برنامه های جهانی برای این هدف، فعالیت کرده است. حضور کارشناسان ایرانی در عرصه های مختلف و سهم آنها در پروژه های عمرانی و بهداشتی و دیگر موارد در خورستایش بوده است.
همین‌گونه در مناسبات تجاری و صدور کالاهای ایرانی به افغانستان نیز طی چندسال گذشته تحول گسترده ای پدید آمده است و در مقابل کالاهای تولیدی دیگر کشورها، کالاهای تولیدی و مصرفی جمهوری اسلامی ایران در همه بازارهای افغانستان به مقدار بزرگ عرضه میگردند و به خاطر داشتن کیفیت بهتر، تقاضای بیشتری به این کالاها نیز دیده می‌شود.
حضور ایران در بازارهای مختلف افغانستان محسوس است
در حال حاضر نیز در بازارهای بزرگ کابل و ولایت‌های افغانستان، آهن آلات، داروها و لوازم بهداشتی، مواد ساختمانی مانند سرامیک، کاشی، لوازم و وسایل برقی و دیگر کالاها به مقدار زیاد عرضه میگردند و تقاضای روز افزون به این کالاها محسوس است.
در همین جا باید گفت که مبادله یکی از اصول کار در تجارت می باشد، که با دریغ آنچه در بخش صادرات کالا از ایران به افغانستان تلاش هایی صورت گرفته است، در مورد واردات کالاهای افغانستانی به ایران دیده نشده است. یعنی ورود کالاها و به ویژه فرآورده های کشاورزی و باغداری افغانستان که از کیفیت خیلی عالی نیز برخوردار اند، جز درموارد اندک و نه چشمگیر وارد ایران گردیده اند؛ که برای بیشتر ساختن حجم این کالاها و فرآورده ها باید هردوطرف کوششهای بیشتر به خرج دهند.
در مورد مسایل امنیتی به ویژه امنیت مرزی، جلوگیری از عبور و مرور قاچاقچیان مواد مخدر و قاچاق انسان نیز نهادهای امنیتی دوکشور کارها واقدامات مشترک و اثرگذار انجام داده اند.
حضور فرهنگی‌ها و هنرمندان در دیار هجرت اثرگذار بوده است
فرهنگ مشترک، بی گمان اثرگذاری‌های مشترک به بار آورده است. حضور ده هاتن شاعر، نویسنده، نقاش، فیلمساز و هنرمندان دیگر در دیار هجرت، اگر ازیکسو تاثیرگذاری جامعه میزبان را باخود داشته است از سوی دیگر کارگزاری های این قشر نیز بر جامعه میزبان اثرگذاری‌های خود را داشته اند.
ایران و افغانستان می‌توانند ریشه افراطیت در منطقه را بخشکانند
جموری اسلامی ایران و جمهوری اسلامی افغانستان، می‌توانند با توسعه همکاریها در تامین امنیت و زدودن منابع و عوامل مواد مخدر و نیز در جهت مبارزه و پیکار با افراطیت که برای منطقه و جهان تهدید بزرگ پنداشته می‌شود، نقش خیلی مهم و ارزنده داشته باشند. بیگمان اگر ریشه های افراطیت در منطقه نخشکد، این تومور سرطانی همه جهان را فراخواهد گرفت. زیرا دشمنان اسلام و مسلمین با ایجاد «توطئه مذهب در لباس مذهب» بزرگترین صدمات را نخست برپیکر اسلام عزیز و سپس به همه جهان وارد خواهند نمود.
باور براین است که جمهوری اسلامی افغانستان و جمهوری اسلامی ایران، با توجه به پیشینه های تاریخی همدیگر و داشتن میراث های فرهنگی مشترک، می‌توانند بیشتر از این در گسترش روابط بپردازند و با در نظر گرفتن اخوت اسلامی و موازین بین المللی که بی گمان برادری، همسایگی و همزیستی مسالمت آمیز را تاکید می دارد، پیوند های تاریخی خویش را استوار تر سازند و مردمان دوکشور را که دارای زبان و دین مشترک اند، در کنارهم داشته باشند.
Sorry. No data so far.