دلایل دوری قاریان ایرانی از تلاوت معنی‌گرا

یک داور بین‌المللی قرآن کریم برخی از دلایل دوری قاریان قرآن از تلاوت معنی‌گرا را از جمله عدم ارتباط قاری با معانی آیات، گرایش قاریان ایرانی به تلاوت غنایی و برخی دلایل دیگر را درمیان گذاشت.

دوری قاریان ایرانی از تلاوت معنی‌گرا از موضوعاتی است که با وجود تأکیدات مقام معظم رهبری در جامعه ما مغفول مانده و نیاز است اهالی قرآن کریم به این امر توجه جدی داشته باشند.

در این خصوص دقایقی را با «مهدی دغاغله» استاد و داور بین‌المللی قرآن کریم به گفت‌وگو نشستیم.

عدم ارتباط قاریان با معانی مهم‌ترین دلیل دوری از تلاوت معنی‌گرا

دغاغله عدم ارتباط قاریان قرآن با معانی آیات را مهم‌ترین دلیل دروی از تلاوت معنی‌گرا در کشور دانست و گفت: اگر قاری قرآن با آنچه می‌خواند ارتباط معنوی داشته باشد یعنی از آنچه می‌خواند خودش متأثر شود، قطعاً این تأثیر را به مستمع انتقال می‌دهد، حتی اگر با تکنیک‌های «تعبیر و رسایی» معنی آشنا نباشد باز هم به واسطه تأثیری که خودش از معانی می‌گیرد بر مستمع اثر خواهد گذاشت. این اتفاق مصداق ضرب‌المثل «آنچه از دل برآید، لاجرم بر دل نشیند» است.

تقسیم‌بندی قاریان جهان اسلام

وی با اشاره به تقسیم‌بندی قاریان بزرگ جهان اسلام در الازهر گفت: قاریان بزرگ جهان اسلام دسته‌بندی‌هایی دارند که این دسته‌بندی در دانشگاه الازهر انجام شده و به شرح ذیل است؛ برخی از قاریان به قاریان کلاسیک معروف هستند که اینها تلاوت‌شان منطبق بر معیارهای موسیقی عربی است و متأثر از یک سبک موسیقی مثلاً مصری و یا عراقی نیست و براساس معیارهای موسیقی جهان عرب می‌خوانند و شما به خوبی می‌توانید تلاوت این افراد را پیش‌بینی کنید. در این خصوص می‌توان به افرادی مانند «مصطفی اسماعیل»، «عبدالباسط» و «محمد صدیق منشاوی» اشاره کرد.

این داور بین‌المللی قرآن کریم با اشاره به دسته دیگر قاریان با عنوان قاریان «مدرن» گفت: ‌این افراد کسانی هستند که هنگامی که می‌خوانند افراد فنی و کاربلد هم نمی‌توانند قفله قاری را پیش‌بینی کنند. برای این دسته می‌توان به «عبدالعزیز حصان» و «عبدالفتاح شعشاعی» اشاره کرد.

دغاغله ادامه داد: دسته دیگر قاریان مردمی و یا «شعبی» هستند که مطابق با الحان، ذوق و سلیقه مردم منطقه خودشان می‌خوانند و در آن منطقه هم بسیار محبوب هستند. در این خصوص می‌توان به افرادی مانند «سعید مسلم»، «طبلاوی»، «شعبان عبدالعزیز صیاد» و «سید سعید» اشاره کرد که همه این‌ها قاریان شعبی هستند.

قاریان ایرانی از دسته قاریان غنایی هستند

وی قاریان غنایی را دیگر دسته قاریان قرآن دانست و گفت: دسته بعد قاریانی هستند که فقط به بعد موسیقایی تلاوت توجه می‌کنند و به معنای آیات توجه چندانی ندارند، یعنی آیات، عذاب، بهشت، جهنم همه را به یک صورت می‌خوانند که خانواده «شحات انور»، «طاروطی» و «عبدالمنعم طوخی» از این دسته هستند و قاریان ایرانی را هم می‌توان در این دسته قرار داد.

دغاغله تلاوت قاریان ایرانی را برگرفته از قاریان غنایی قرآن دانست و گفت: با آمدن شحات انور به ایران موجی به راه افتاد که طی آن 90 درصد قاریان ایرانی به سبک وی روی آوردند، از این رو می‌تون تلاوت در ایران را در دسته تلاوت قاریان غنایی قرار داد که متأسفانه این امر دوری از معنی‌گرایی را در پی دارد.

عدم آشنایی قاریان و مستمعان با زبان عربی یکی دیگر از دلایل دوری از تلاوت معنی‌گرا است

این استاد قرآن کریم عدم آشنایی قاریان و مردم با زبان عربی را یکی دیگر از دلایل دوری از تلاوت معنی‌گرا دانست و گفت: اگر قاری قرآنی معنی آیات را بداند و با آن ارتباط برقرار کند این فهم معانی، در تلاوت او تأثیر می‌گذارد، همچنین اگر مستمع معانی آیات را به خوبی بفهمد از قاری، تلاوت معنی‌گرا طلب می‌کند.

عدم آشنایی قاریان با تکنیک‌های تلاوت معنی‌گرا

وی عدم آشنایی قاریان با تکنیک‌های انتقال معنی را یکی دیگر از دلایل دوری از تلاوت معنی‌گرا دانست و گفت: باید قاری قرآن بداند که در یک آیه این کلمه به این منظور است و خواندنش با همین کلمه در جای دیگر متفاوت است و مثلاً درجایی از قرآن کلمه‌ «قال» برای حضرت ابراهیم و همان جا «قال» برای خدا به کار رفته که باید قاری این را بداند که خواندن این دو «قال» با هم متفاوت است که متأسفانه این اتفاق در تلاوت قاریان ما کمتر رخ می‌دهد.

بیمار شدن ذائقه مردم یکی دیگر از دلایل دوری از تلاوت معنی‌محور است

این استاد قرآن کریم تغییر ذائقه مردم را یکی از دلایل دوری قاریان از تلاوت معنی‌گرا دانست و گفت:‌ ذائقه این قابلیت را دارد که بیمار شود و ممکن است مردم از چیزی لذت ببرند که واقعاً زیبا نیست. این که مردم گام بالا و نفس بلند از قاری قرآن می‌خواهند یک بیماری است اما نمی‌تواند بهانه‌ای برای دوری قاری از تلاوت‌ معنی‌گرا باشد.

قاریان قرآن می‌توانند ذائقه مردم را تغییر دهند

وی در این خصوص ادامه داد: ذائقه قابل تغییر است و یا به تعبیری دیگر هنگامی که مردم به یک تلاوت اصیل دسترسی ندارند به ناچار از یک تلاوت نادرست لذت می‌برند. پس مطمئن باشید اگر قاری داشته باشیم که با تکنیک‌های زیبا و منطبق بر معنی بخواند قطعاً ذائقه مردم هم تغییر کرده و به تلاوت معنی‌گرا گرایش پیدا می‌کنند.

پیاده کردن تلاوت معنی‌گرا در مسابقه کار سختی است

داور بین‌المللی قرآن کریم با اشاره به عدم توجه به تلاوت معنی‌گرا در مسابقات قرآن گفت: موضوع توجه به معانی در فرم‌های داوری مسابقات گنجانده شد اما هم نمره کم است هم در انتخابات قطعات داوران صوت و لحن خصوصاً لحن نقشی ندارند بیشتر داور وقف و ابتدا نظر می‌دهد همین کار قاریان را به کارهای صوتی سوق می‌دهد، البته پیاده کردن تلاوت معنی‌گرا در مسابقات کار سختی است و نباید معیار مسابقه باشد زیرا آیات در مسابقات محدود است و القای معانی در تلاوت‌های طولانی و با موضوعی که خود قاری انتخاب کرده ممکن است.