نگاه ویژه آمریکای لاتین به نقش زنان در سیاست

دولت‌های مترقی در آمریکای لاتین گام‌های موثری در زمینه مشارکت بیشتر زنان در عرصه سیاست و ارائه مسئولیت‌های برجسته به آن‌ها برداشته‌اند که حتی در برخی از کشورهای این منطقه زنان با اقتداری منصب ریاست جمهوری را به عهده دارند.

طی سال‌های اخیر، زنان در آمریکای لاتین با ظهور دولت‌های مترقی از اهمیت قابل توجهی برخوردار شده و از طریق سیاست‌های عمومی این دولت‌ها، همانند مردان در عرصه اجتماعی و سیاسی فعالیت می‌کنند.

دولت‌های مترقی با ارزش نهادن به جایگاه زنان در آمریکای لاتین و با افزایش اعتماد به نفس آن‌ها، حامی و پشتیبانشان در برابر اقدامات خشونت‌آمیز هستند.

توانمندسازی زنان در جوامع مترقی آمریکای لاتین به طور فزاینده، تساوی حقوق زنان و مردان در این کشورها را برجسته‌تر می‌کند.

یک نمونه از توانمند ساختن زنان در جوامع مترقی آمریکای لاتین در زمینه‌های مختلف امنیتی به ویژه در نیروی ارتش که در آن‌جا زنان نیز به فعالیت می‌پردازند، می‌باشد.

به لطف اثبات توانمندی زنان در جوامع مترقی آمریکای لاتین همانند فعالیتشان در ارتش، آن‌ها توانسته‌اند مقامات ارشدی همچون ریاست جمهوری این کشور‌ها را به دست گیرند.

زنان آمریکای لاتین در راس قدرت

در سراسر جهان، 46 زن ریاست جمهوری کشورها را به عهده گرفته که 11 مورد از آن‌ها آمریکای لاتینی بوده‌اند؛ نخستین زنی که  به عنوان رئیس جمهور برگزیده شد «ماریا مارتینز د پرون» رئیس جمهور آرژانتین (1974-1976) و همسر و معاون سابق «خوآن دومینگو پرون» رئیس جمهور سابق این کشور قبل از وی بود.

«ماریا مارتینز د پرون» رئیس جمهور آرژانتین (1974-1976)

39 سال از دوران ریاست جمهوری «مارتینز د پرون» در آرژانتین گذشته و اکنون نیز زمام امور این کشور به دست بانوی دیگری به نام «کریستینا فرناندز» می‌باشد.

«کریستینا فرناندز» برای نخستین بار در سال 2007 میلادی و سپس برای بار دوم در سال 2011 میلادی به عنوان دومین زن پس از «مارتینز د پرون» به کرسی ریاست جمهوری آرژانتین نشست؛ وی پس از «نستور کرشنر» رئیس جمهور سابق این کشور و همسر خود قدرت را به دست گرفت.

«کریستینا فرناندز» رئیس جمهور آرژانتین 2007-2015

«میشل باچلت» نیز زن دیگری است که برای نخستین بار در سال 2006 میلادی قدرت را در شیلی به دست گرفت؛ وی پیش از این در زمان دولت «ریکاردو لاگوس اسکوبار» رئیس جمهور سابق این کشور، وزیر بهداشت و دفاع بود.

«میشل باچلت» رئیس جمهور شیلی

«دیلما روسف» نیز نخستین رئیس جمهور زن در برزیل از 1 ژانویه 2011 قدرت را به دست گرفت؛ وی پیش از این به عنوان وزیر انرژی و رئیس کابینه دولت «لولا داسیلوا» رئیس جمهور سابق این کشور فعالیت می‌کرد.

«دیلما روسف» رئیس جمهور برزیل

«لورا چینچیلا» در کاستاریکا (2010-2014)، «میریا موسکوسو» پاناما (1999-2004)، «جنت جگان» گویان (1997-1999)، «روسالیا آرتئاگا سررانو» اکوادور (2 روز)، «ویولتا کامورو» نیکاراگوئه (1990-1997)، «لیدیا تخادا» در بولیوی (1979-1980) سایر زنانی هستند که منصب ریاست جمهوری در آمریکای لاتین را به دست گرفتند.

زنان در موقعیت‌های رسمی و دولتی

علاوه بر منصب ریاست جمهوری، زنان در آمریکای لاتین موقعیت‌های قابل توجه دیگری در دولت‌های مترقی چندین کشور این منطقه را به عهده گرفتند.

در ونزوئلا از زمانی که فرمانده فقید «هوگو چاوز» که ریاست انقلاب بولیواری این کشور را از سال 1999 میلادی به دست گرفت، جایگاه زنان در اخذ مسئولیت‌های ارشد دولتی ارتقا یافت.

«کارمن ملندز» وزیر دفاع ونزوئلا 2012-2014

در طول ریاست جمهوری «چاوز» برای نخستین بار در تاریخ ونزوئلا، زنی به نام «کارمن ملندز» به عنوان وزیر دفتر ریاست جمهوری و نظارت بر مدیریت دولتی که عمدتا توسط مردان اداره می‌شد، منصوب شد؛ وی از سال 2012 تا اکتبر 2014 نیز وزیر دفاع این کشور بود و در حال حاضر نیز به عنوان وزیر دادگستری و برقراری صلح توسط «نیکلاس مادورو» رئیس جمهور فعلی ونزوئلا برگزیده شده است.

همچنین در طول دولت رهبر انقلاب بولیواری ونزوئلا، زنانی همچون «بلانکا رزا اکوت» به عنوان رئیس مجلس ملی (از سال 2011)، «لوئیسا استیا مورالس» رئیس دادگاه عالی (2007-2013)، «لوئیسا اورتگا دیاز» دادستان کل (از سال 2007)، «نورا کاستانیدا» رئیس بانک توسعه زنان (از سال 2006) و … در این کشور منصوب شدند.

«سیلیا فلورس» همسر «مادورو» نیز رئیس سابق مجلس ملی (2006-2011)، نماینده پارلمانی (2011-2012) و دادستان کل ونزوئلا (2012-2013) بوده است.

پس از مرگ «چاوز» نیز میراث ارزش نهادن به جایگاه زنان در ونزوئلا به دست «مادورو» ادامه یافت که وی «دلسی رودریگز» را به عنوان وزیر امور خارجه، «ژاکلین فاریاس» وزیر ارتباطات، «ایریس والرا» وزیر رسیدگی به امور زندان‌ها و «آندرئینا تارازون» وزیر زنان وبرابری جنسیت در این کشور، منصوب کرد.

«دلسی رودریگز» وزیر خارجه ونزوئلا

بر اساس برنامه توسعه سازمان ملل، ونزوئلا کشوری با بیشترین میزان برابری جنسیت در آمریکای لاتین می‌باشد.

در اکوادور نیز زنانی در عرصه سیاست دولتی از جمله «گوادالوپ لاریوا» که سال 2007 میلادی به عنوان نخستین زن غیر نظامی به عنوان وزیر دفاع این کشور منصوب شد؛ وی 9 روز پس از اخذ این منصب در یک حادثه سقوط هلی‌کوپتر کشته شد و سپس «رافائل کوره‌آ» رئیس جمهور اکوادور، زن دیگری به نام «لورنا اسکودرو» متخصص در انجام پژوهش‌های سیاسی را به عنوان وزیر دفاع برگزید.

کابینه وزرای دولت «اوو مورالس» نیز دارای حضور 34 درصدی زنان است که از جمله آن‌ها، «ویرخینیا ولاسکو کوندوری» وزیر دادگستری، «لنی والدیویا» وزیر مبارزه با فساد و «ماریانلا پاکو» وزیر ارتباطات این کشور می‌باشند.

قوانین سهمیه‌بندی جنسیتی (مشارکت سیاسی)

در انتخابات عمومی اروگوئه در اکتبر 2014، برای نخستین بار یک قانون سهمیه‌بندی برای مشارکت بیشتر زنان در مجلس نمایندگان و مجلس سنای این کشور به کار گرفته شد؛ این قانون در سال 2009 در این کشور بر مبنای این که لیست اسامی کاندیداها بایستی شامل هر دو جنس (حداقل یک سوم از زنان) باشد، تصویب شد.

آرژانتین نیز نخستین کشور جهان می‌باشد که در سال 1991 قانون سهمیه‌بندی جنسیتی برای مشارکت سیاسی زنان در عرصه سیاسی را بر اساس حضور حداقل 30 درصد از کاندیداهای زن از احزاب مختلف در انتخابات سراسری ایجاد کرد و این کشور در بین کشورهایی با بیش‌ترین میزان نمایندگان پارلمانی زن می‌باشد.

اکوادور نیز در سال 2000 میلادی قانون سهمیه‌بندی جنسیتی در انتخابات پارلمانی و شهرداری این کشور را به تصویب رساند؛ قانون اساسی بولیوی نیز مستلزم مشارکت برابر مردان و زنان در کنگره این کشور می‌باشد.

ونزوئلا با این‌که در سال 2002 میلادی قانون سهمیه‌بندی مشارکت سیاسی را رد کرد در سال 2005 شورای ملی انتخابات این کشور خواستار احزاب سیاسی برابر از هر دو جنسیت در لیست نامزدهای انتخاباتی شد و در سال 2012 نیز این شورای انتخاباتی دستور ایجاد لایحه‌ای مبنی بر حضور 50 درصد از 2 جنست در این لیست را ارائه کرد.

قوانین سهمیه‌بندی مشارکت سیاسی همچنین در برزیل، کاستاریکا، اکوادور، مکزیک، پاراگوئه و پرو نیز وجود دارند.

 قوانینی علیه خشونت در برابر زنان

زنان همچنان قربانی اعمال اقدامات خشونت‌آمیز در آمریکای لاتین قرار دارند؛ با این حال برخی از کشورهای این منطقه به رهبری دولت‌های مترقی تلاش کرده‌اند از طریق ایجاد قوانینی کارآمد این معضل را کاهش دهند.

در آرژانتین قانونی در ماه مارس 2009 علیه خشونت علیه زنان ایجاد شد و در حال حاضر دست کم 14 قانون برای جلوگیری، مجازات و ریشه‌کن کردن این‌گونه اقدامات خشونت‌آمیز علیه زنان در این کشور وجود دارد.

در برزیل 20 قانون در زمینه جلوگیری با این معضل وجود دارد و به تازگی نیز مجلس نمایندگان این کشور افزایش مجازات جرایم علیه زنان را تا 30 سال زندان افزایش داد؛ در حالی‌که شیلی دارای 16 آئین‌نامه برای حفاظت از زنان در برابر اقدامات خشونت‌آمیز است.

«مورالس» نیز در سال 2013 میلادی قانون جامعی برای تضمین امنیت زنان در بولیوی با ارائه مجازات 30 سال زندان بدون عفو در زمینه کشتار خشونت‌آمیز آن‌ها، وضع کرد.

در ونزوئلا، پیشرفت در این زمینه قابل توجه است؛ چرا که این کشور در سال 2007 میلادی قانونی درباره حقوق زنان به ایجاد یک زندگی بدون خشونت برای آن‌ها، که 19 اشکال مختلف خشونتی در آن از جمله خشونت روانی و رسانه‌ای تعریف شده است، تصویب کرد.