قلیان از هتل پنج‌ستاره تا منازل

مرضیه سعادت: در ایران سالانه 50 میلیارد نخ سیگار که برابر با 10 هزار میلیارد تومان است، مصرف می‌شود که با بودجه برنامه تحول نظام سلامت برابری می‌کند.

در سال 88 طبق بررسی انجام شده متوسط مصرف روزانه قلیان 2.4 درصد بود که در مردان 2.9 درصد و در زنان 2 درصد بوده است. اما در تحقیقی که در سال 90 انجام شد متوسط مصرف قلیان 3.5 درصد شده است و در بین مردان 4.7 درصد و در زنان 2.3 درصد شده است.

در هر 5 ثانیه یک نفر بر اثر مصرف سیگار در دنیا می‌میرد و از زمانی که مصرف دخانیات در کشورها کاهش یافت، محصولات دخانی فریبنده هدفشان را به سمت جمعیت جوان تغییر داده‌اند.

برای خرید سیگار 10 هزار میلیارد تومان سالانه در کشور هزینه می‌شود و 20 تا 30 هزار میلیارد تومان هم صرف درمان و مرگ ناشی از دخانیات می‌شود. 11 هزار نفر در کشور به دلیل مصرف سیگار می‌میرند که از این تعداد 50 درصد در سن 45 تا 54 سال قرار دارند.

در دنیا سالانه 6 میلیون نفر بر اثر مصرف دخانیات می‌میرند که از هر 4 نفر 3 نفر مرد هستند و 600 هزار نفر سیگاری نبوده و دود سیگار را تحمل می‌کنند. شایع‌ترین محصول دخانی در بین نوجوانان ایرانی قلیان است که قبلاً به ازای هر 9 مرد یک زن محصول دخانی مصرف می‌کرد اما اکنون به ازای هر 6 مرد یک زن مصرف‌کننده است.

90 درصد کسانی که مصرف‌کننده دخانیات هستند، از کمتر از 18 سالگی و 99 درصد از کمتر از 26 سالگی شروع به مصرف کرده‌اند.از هر 4 نوجوانی که دخانیات را تجربه می‌کند 3 نفر سیگاری می‌شود و از هر 3 نفر یک نفر نسبت به همسن و سال خود 16 سال زودتر می‌میرد.

این ها آمار تکان دهنده‌ای است که به دلیل استعمال دخانیات در جامعه به ویژه قشر جوان و زنان ما وجود دارد و روزانه از صدها تریبون تکرار می شود.

محمدرضا مسجدی دبیرکل جمعیت مبارزه با استعمال دخانیات در این باره می گوید: با وجود قانون مبارزه با دخانیات فضای شهر، فضای بدون دخانیات نیست، هر اقدامی تدریجی و نسبی اثرگذار است و با برخورد فیزیکی اثربخش نخواهد بود بنابراین کار قهری جواب نمی‌دهد.

مسجدی می گوید: طبق قانون، فروش دخانیات به کودکان زیر 18 سال ممنوع است و در بوفه‌های مدارس عرضه دخانیات غیرقانونی است بنابراین حتی اقلامی مانند آدامس نباید با اسم مشابه سیگار در بوفه مدارس فروخته شود.تا صد متری مراکز آموزشی عرضه دخانیات ممنوع است و اجرای چنین قانونی به زمان زیادی احتیاج دارد و ممکن است 20سال طول بکشد اما برای اثرگذاری بر روی تقاضا باید آرام آرام وارد عمل شد.

سن مصرف دخانیات به 12 سال رسید/قلیان در حال سنت‌شکنی است

وی می گوید: بر اساس مطالعات مختلف در گذشته سن گرایش به دخانیات 14 تا 16 سال است اما اکنون به 12 سالگی رسیده و به سمت نوجوانی سوق دارد و گرایش به دخانیات در پسران بیش از دختران است.

مسجدی ادامه می دهد: متأسفانه با وجود اینکه  3 درصد از دختران و زنان کشور قلیان مصرف می‌کنند اما گاهی مصرف آن در دانشجویان و دبیرستانی‌ها به 20 درصد می‌رسد.

دبیر کل جمعیت مبارزه با استعمال دخانیات می گوید: قلیان در حال سنت‌شکنی است، دختران جلوی پدران خود سیگار نمی‌کشند اما در خانواده قلیان می‌کشند، فرهنگ ایرانی ناخواسته با مصرف قلیان در حال از بین رفتن است.

واردکنندگان سیگار کلاه برسر مردم می‌گذارند

مسجدی ادامه می دهد: کسانی که مواد دخانی را تولید و وارد می‌کنند کلاه بر سر دولت و مردم می‌گذارند به عنوان مثال یک بسته سیگار را 600 تومان وارد می‌کنند و مالیات هم به همین میزان برای آنها تعیین می‌شود در حالی که همان بسته سیگار را 4500 تومان می‌فروشند در حالی که مالیات باید بر این قیمت گرفته شود. دولت باید مصوبه‌ای را اتخاذ کند که مالیات بر خرده‌فروشی انجام شود و از تولید‌کننده این نرخ گرفته شود. ما در حال حاضر مشکلات بسیاری داریم، همه چیز را گران می‌کنیم و مردم هم قیمت آن را می‌پردازند اما وقتی نوبت به سیگار می‌رسد کوتاه می‌آییم.

در زمینه اخذ مالیات بر دخانیات علی اکبر سیاری معاون بهداشتی وزیر بهداشت می گوید: فرمول مربوط به افزایش مالیات بر دخانیات طراحی شده به طوری که رقم آن در سال اول 2000 میلیارد تومان و در یک دوره پنج ساله به 11 هزار میلیارد تومان می‌رسید. اما متاسفانه این موضوع در کمیسیون تلفیق مجلس شورای اسلامی جهت اعمال در بودجه 94 وتو شد. جای سوال است، چرا موضوعی که مورد تاکید سازمان بهداشت جهانی بوده و امری ثابت شده است، باید در مجلس وتو شود. ما کارمان را در این زمینه انجام دادیم، اما تصویب قانون باید از سوی نمایندگان مجلس باشد.

وی ادامه می دهد: توجیه نمایندگان نیز آن است که اگر قیمت مواد دخانی افزایش یابد قاچاق نیز زیاد می‌شود. بارها گفته‌ایم که سالانه هزار تریلی سیگار قاچاق وارد کشور می‌شود. چطور چنین امری ممکن است. مجلس باید قانون گذاشته و نظارت دقیق داشته باشد.

وی با تاکید بر ممنوعیت استعمال سیگار و دخانیات در اماکن عمومی، می گوید: دستورالعملی در این زمینه تهیه شده و به زودی در تمام اماکن نصب می‌شود. همچنین وزارت صنایع دستورالعمل مهمی تدوین کرده است که دخانیات در اماکن عمومی مصرف نشود. در این زمینه بحث قلیان‌ها به طور ویژه مطرح شده است.

سیاری با اشاره به اقدامات انجام شده در جهت توسعه مراکز ترک سیگار ادامه می دهد: باید علائم هشدار دهنده روی پاکت‌های سیگار متنوع و تاثیرگذار باشند. در این جهت نیز تصاویری تهیه شده و به زودی تغییر در این پیام‌های بهداشتی را شاهد خواهیم بود.

ایران جزء 3 کشور اول مصرف دخانیات

خسرو صادق نیت مدیرکل دفتر سلامت محیط و کار وزارت بهداشت نیز ضمن هشدار نسبت به رشد مصرف قلیان در کشور می گوید: در صورت ادامه این روند، ایران طی 40 سال آینده جزو سه کشور اول مصرف دخانیات خواهد بود.

وی می گوید: متاسفانه قلیان به مراکز مختلف از جمله رستوران‌های سنتی، مراکز تفریحی و غیره وارد شده و این یکی از معضلات جدی ما است. با توجه به اینکه قلیان عوارض بیشتری نسبت به سیگار دارد، اما متاسفانه ما در کشور با رشد مصرف قلیان حتی در بین زنان مواجه هستیم؛ به طوری که مصرف قلیان در زنان بیشتر از مردان است و این موضوع خطر ابتلای کودکان و نوجوانان به بیماری‌ها را نیز افزایش می‌دهد.

صادق نیت می افزاید: نزدیک به 30 درصد کودکان زیر پنج سال در کشور با مواد دخانی مواجه هستند که این موضوع عوارض جبران ناپذیر و درمان ناپذیری را به دنبال دارد. در زمینه کاهش مصرف سیگار ما برنامه کمک به ترک استعمال دخانیات را در دست اجرا داریم. به این صورت که به افرادی که مایل به ترک سیگار هستند کمک کنیم.

سرو قلیان از هتل‌های پنج‌ستاره تا در منزل

موضوع فقط به استعمال دخانیات،فروش،قاچاق و عدم اخذ مالیات ختم نمی شود.عدم اجرای قانون مبارزه با استعمال دخانیات آن قدر در جامعه و از سوی مسئولان جدی شده که به راحتی تبلیغ مصرف قلیان را می بینیم.موضوعی که در صدا و سیما، مطبوعات، سینماها و هتل ها و رستوران‌ها باید توجه شود و بعضا در فیلم‌ها و سریالها مصرف سیگار نمایش داده می‌شود.

مصرف و سرو قلیان در هتل های پنج ستاره به موضوعی با کلاس مبدل شده و کار و کاسبی فروش و عرضه قلیان به حدی سودآفرین شده که متاسفانه می بینیم افرادی سودجو تیزرهای تبلیغاتی تهیه و با تبلیغات فریبنده،حاضرند با قیمتی بسیار پایین و مناسب،قلیان را به درب منزل و محل کار بفرستند.

حسن آذری پور، عضو کمیته مبارزه با استعمال دخانیات در این باره به فارس می‌گوید: طبق قانون تبلیغ مستقیم و غیرمستقیم دخانیات ممنوع است و باید با آن برخورد شود.دبیرخانه ستادکنترل دخانیات وزارت بهداشت باید در این زمینه از طریق رابط قضایی و نیروی انتظامی اقدام کند.

وی می‌گوید: برخورد قانونی در سال 85 به خوبی اجرا شد اما به دلایلی سازمان‌های دیگر خارج از حوزه وزارت بهداشت به آن ورود کردند و مانع اجرای قانون مبارزه با استعمال دخانیات شدند در حالی که این یک حق عمومی برای همه است. 15 درصد جمعیت کشور مصرف‌کننده مواد دخانی هستند و 85 درصد دیگر مواد دخانی مصرف نمی‌کنند و حق دارند در اماکن عمومی ناخواسته دود مضر را استنشاق نکنند.

این عضو کمیته مبارزه با دخانیات ادامه می‌دهد: در کشورهای منطقه اقدامات مبارزه با استعمال دخانیات خوب بوده این در حالی است که در کشور و در جامعه زنان برای منع مصرف موفق عمل نکرده‌ایم.

سالانه نزدیک به  60 میلیارد نخ سیگار به طور متوسط در کشور مصرف می‌شود، 25 میلیارد نخ از آن تولید داخل و مشترک است، 20 تا 25 میلیارد نخ وارداتی است که گاهی به 15 میلیارد می‌رسد اما بقیه که بین 15 تا  25 میلیارد نخ می‌شود قاچاق است.بنابراین اگر یک تریلی را مملو از سیگار کنیم و هر تریلی یک میلیون پاکت سیگار داشته باشد با به صف کشیدن آنها امتدادشان از تهران تا کرج می‌رسد.

منافع مالی پشت سر دخانیات باعث عدم اجرای قانون شده است

سلیمان عباسی عضو کمیسیون بهداشت مجلس نیز در این رابطه به فارس می گوید: یکی از مسائل مهم در طرح تحول نظام سلامت این است که عوامل خطرزا را باید شناسایی کرد و آنها را کاهش داد تا سلامت جامعه بازگردد.

وی ادامه می دهد: از مسائل مهم مصرف سیگار و قلیان است که خطرات بسیاری را برای جوانان ما خواهد داشت و از نظر اقتصادی و اجتماعی مشکلاتی را ایجاد می کند و بار بیماری های ناشی از آن مانند سرطانها و ریوی و… را افزایش داده و به نظام سلامت هزینه های زیادی را تحمیل می کند.

این نماینده مجلس، تبلیغ و عرضه مواددخانی را برخلاق قانون،به دلیل منافع مالی آن می داند و می گوید: نگاه اقتصادی پشت سر آن وجود دارد و منافع مالی آن باعث می شود تا قانون اجرا نشود در حالی که این افراد نمی دادند همان میزانی که درآمدزاست صرف درمان بیماری ها می شود.

به طور کلی جامعه جوان ایرانی در معرض آثار سوء مصرف سیگار به ویژه قلیان قرار گرفته اند و خانواده ها نیز به این باور غلط رسیده‌اند که مصرف قلیان فرزندانشان در پناه خانواده آسیب‌رسان نیست.در حالی که با دست خود، ثمره زندگی خود را در مسیر رنج‌آور بیماری ها و حتی اعتیاد قرار می‌دهند.