تریبون مستضعفین – محمدصادق شهبازی
اشاره: ۳۰ شماره از دورهٔ چهارم ماهنامه سوره با سردبیری وحید جلیلی منتشر شد و درگیریهای او با مدیریت وقت حوزهٔ هنری حسن بنیانیان و مدیریت وقت سازمان تبلیغات خاموشی بر سر جهتگیریهای انقلابی نشریه و عدالتخواهی موجب اخراج او از سوره و تغییر رویکرد سوره شد. سپس حدود ۳۰ شماره از ماهنامه راه در تداوم سوره، با سردبیری وحید جلیلی منتشر شد که نگاهی اجمالی به آنها میاندازیم. آنچه مربوط به شخص وحید جلیلی است در یادداشتی جداگانه موردبررسی قرار خواهد گرفت و لذا از دایرهٔ این متن بیرون گذاشته شد.
- زمانه سوره و راه
سوره پیش از وحید جلیلی سه دوره بهوسیله سید محمد و سید مرتضی آوینی و میرفتاح با رویکرد اندیشهای اداره شده بود. در سالهای پایانی دورهٔ دوم خرداد، نوعی سیاستزدگی، دور خود چرخیدن فعالین فرهنگی، سیاسی و… در جبههٔ انقلاب، درگیر موارد درجهدو شدن، دعوای شدید چپ و راست آن دوره و… وجود داشت. از سوی دیگر رسانههای مهم خطدهندهٔ جبهه انقلاب نظیر صبح، شلمچه، جبهه، نیستان و… حضور نداشتند یا دوره افول خود را میگذراندند. لذا از بازه ۸۲ تا ۸۵ و پایان انتشار ۳۰ شماره سوره و سپس از ۸۶ تا ۹۳ در دوره انتشار نشریه راه این بار، در بسیاری موارد بهتنهایی بهوسیلهٔ این دو به دوش کشیده شد.
- محوریت اسلام ناب
تحریریه چهارم سوره و راه بیش از هر چیز در تلاش بودند تا اسلام ناب را تبیین کرده و تفاوت آن را با قرائتهای انحرافی، بیاولویت و آمریکایی از دین مشخص کنند. بر این مبنا به تبیین عناصر اصلی اسلام ناب پرداخته و تلاش میکنند آن را در اندیشه، هنر و رسانه پی بگیرند، ضمن طرح مبانی و شاخصهای اسلام ناب و بازخوانی امام و انقلاب در مواردی نظیر وجوه تمایز امام از دیگر هممسلکان، ابعاد اجتماعی دین، عرفان در اندیشهٔ امام خمینی، روششناسی شناخت اندیشهٔ سیاسی امام، اربعین امام و…، تقابل آن را با اسلام آمریکایی تبیین کنند، جلوههای اسلام آمریکایی و شاخصهای برداشتهای انحرافی از آن را که در فکر و ذهن بسیاری از مردم، نخبگان و حتی انقلابیون ما رسوخ کرده است نمایش دهند و بر همین مبنا به معرفی آدرسهای درست و نقد آدرسهای غلطی مثل تحجر، تحریفات عاشورا، انجمن حجتیه، اعتدال و میانهروی، دینداری غیرعادی، دینداری عوامانه، جانشینی هنر معناگرا بهجای سینمای عدالتخواه، تلاش برای حذف اندیشههای امام و فرهنگ انقلاب، عملگریزی و… بپردازند. این وجه تمایز موجب شده تا در سرمقاله شمارهٔ اول سوره، چهار رویکرد جبههای، جهانی، انتقادی و تاریخی برای آن ترسیم شود.
الف) عدالتخواهی و رویکرد انتقادی
با توجه به محوریت اسلام ناب در سوره-راه، هستهٔ اصلی و مرکزی اسلام ناب، یعنی عدالت، محور آن قرارگرفته است. از نگاه عادلانه به دین و آرمانها تا پیجویی جایگاه عدالت در اسلام و آرمانهای انقلاب تا پرداختن به مبانی، مفاهیم و مصادیق عدالتخواهی و… در رویکرد سوره -راه هست که اسلام ناب و عدالتخواهی زمینه نقد عملکرد نهادها، رویکردهای حاکم بر مدیریت فرهنگی، رسانهها، تشکلها، هنرمندان و حتی حزباللهیها را فراهم میآورد. نقدی بر اساس اسلام ناب و محوریترین عنصر آن، عدالت که بروزهای متعددی دارد:
۱. ضریب دادن به کارهای عدالتخواهانه و حمایت از منتقدین و آمرین به معروف
این رویکرد موجب شده تا به کارهای عدالتخواهانه ضریب دوچندان بدهد مثلاً صفحه شعر سوره تنها آثار عدالتخواهانه شاعران خود و سایر شاعران جبهه انقلاب پرداخته است. حمایت از سلیمینمین به خاطر مطالبه از دانشگاه آزاد و طلبهٔ سیرجانی (تا سال ۹۱) به خاطر اعتراض به زمینخواری، پوشش خبری دادگاه سلیمی نمین، چاپ خاطرات زندان جهانشاهی و… نمونهٔ این رویکرد است.
- نقد مفاهیم و مسائل
مفاهیم و مسائل مرتبط با عدالت بهصورت گسترده موردنقد و بررسی قرارگرفته است، نظیر مداحی و راه اصلاح، نگاهی به پیشینهٔ فساد در ارکان دموکراسی در ایران، نقد نظام انتخاباتی و سیاسی، مسائل مستضعفین، زلزلهٔ بم، دین و صداوسیما، نقد نظام دانشگاهی، اقتصاد عدالتمحور، ضرورت واقعبینی در شعار عدالت، تجربیات موفق در محرومیتزدایی، عدالت در شاهنامه، ورزش از منظر محرومیت، توسعهٔ آموزشی عالی و مدرکگرایی، بیتوجهی به اصل امربهمعروف در قانون اساسی، نقد مجلس، دانشگاه هاوایی، قیمت و حقوق مصرفکننده، دانشگاه امام صادق (ع)، عملکرد اقتصادی دولت، فقدان ارتباط نهادینه میان صدر و ذیل دولت، رویکرد دول نهم در دستمزد و یارانه، اسرافهای دولتی، پروندهٔ پیام ۸ مادهای رهبری، نظارت و قطع رابطه قدرت سیاسی و اقتصادی در انتخابات، قانون از کجا آوردهای، زمینههای فساد در صنعت نفت، نظارت برنهادهای زیرمجموعهٔ رهبری، تحقیق و تفحص از قوه قضائیه، گزارش ماهنامهٔ صبح و درگیری با مفاسد اقتصادی، فضای مجازی و وبلاگستان، زمین و مسکن، اقدامات دولت نهم در زمین و مسکن، ظرفیت وقف برای خانهدار کردن مردم، هزینهٔ مسکن برای مردم و مستضعفین، اقتصاد زمین و مسکن، ظرفیت اشتغالزایی در مسکن، مسکن مهر، برجسازی، تاریخچهٔ زمین و مسکن در جمهوری اسلامی، نقش مالیات در مهار سوداگری در بازار زمین و مسکن، بازخوانی چند پرونده دربارهٔ کشتههای اعتراضات اجتماعی-سیاسی دههٔ گذشته، نگاهی به برنامههای اقتصادی در انتخابات دهم، عدالت نامتوازن و فساد رسانهای، تاریخچه و جایگاه شعر اعتراض، بومیسازی شاخص فساد، فساد در بودجه، نگاهی به جابهجایی مفاهیم فقر و استضعاف در سریالهای صداوسیما، دلایل اجرا نشدن قوانین ضد فساد، دشواریهای شایستهسالاری، معلمان عشایری، سهم روستا از رسانه، گفتمان با قدرت و بر قدرت، مسابقات زنده، پخش زندهٔ مسابقات فوتبال، صداوسیمای انقلابی و کپرهای جنوب، سهم روستا از رسانه، توسعهٔ منطقهای، دورههای پرورشی جهادی، منسجم کردن عدالتخواهان علیه فساد، بررسی عملکرد نمایندگان مجلس، شفافیت مالی در انتخابات، غفلت مجلس از قوهٔ قضائیه، کمیسیون اصل ۹۰ کمیسیونی برای تضمین سلامت سیستمی کشور، خلأهای قانونگذاری و ناکارآمدیهای قوهٔ مقننه، مصونیت نمایندگان از پیگیری قضایی، نظارت بر نمایندگان، فساد در مجلس، گروههای تبلیغی در مناطق محروم، نکات فقهی مطالبهگری، تفاوت حرکتهای جهادی با کمیتهای، موسیقی اعتراض، زن، خانواده و مصرف، نگاهی به پروندهٔ ترور شهید ناصر پیروی رئیس اداره منابع طبیعی ماسال، آسیبشناسی مطالعات روستا، جایگاه فقر و غنا در ادبیات داستانی انقلاب، بلبشوی فرهنگی نتیجه بیعدالتی، نظریهٔ اقتصادی لباس بانوان، معنای هنر اجتماعی، اثرات بحران جهانی اقتصاد بر جامعهشناسی و… .
- فراخواندن جبههٔ فرهنگی بهنقد و عدالتخواهی
از سویی جبههٔ فرهنگی انقلاب را به نقشآفرینی در نقد درونگفتمانی فرامیخواند، مثل هنر و نقد درون گفتمانی، پاسخخواهی در مسجد، جایگاه محرومین در فضای مجازی، هنر انقلاب و نقد مدیریت فرهنگی.
- دادن امیدواری و ما میتوانیم
سوره-راه صرفاً بر نقد متمرکز نیستند و کارهای مثبت بهویژه پیشرفت کشور مورد دقت جدی نشریه است. مواردی نظیر پرتاب ماهواره امید، پیشرفتهای علمی جمهوری اسلامی نیز شهدای علم مثل شهید شهریاری موردتوجه قرار میگیرند. بهنقد نوع نگاه به پیشرفت نیز میپردازد مثل نقد پیشرفت نمایشی.
- طرح ایده و تلاش برای شکل دادن جبهه فرهنگی انقلاب
سوره-راه معتقدند به نتیجه رسیدن کارها و فعالیتهای مختلف فرهنگی، اجتماعی و… احتیاج به رویکرد جبههای در عرصه فرهنگ دارد بر این مبنا اقدامات مختلفی صورت داده است:
- مخاطب گرفتن فعالان فرهنگی حزباللهی و هویتسازی برای آنها
برخلاف رایج نشریات حزباللهی که با بیان یکسویهٔ مطالب خود و اعلام وجود یا با نگاه زرد برای جذب مخاطب را در پی گرفتند، مخاطب این دو فعالان فرهنگی حزباللهی است. این مخاطبان از اساتید دانشگاه، هنرمندان، چهرههای نظری، عرصههای مختلف هنر، رسانه و فرهنگ عمومی، فعالان دانشجویی، دانشآموزی، فرهنگی شهری، مسجدی و… را با خود به همراه دارد و در تلاش است تا با نشر اسلام ناب، به حرکت آنها جهت، ضریب بیشتر و انسجام دهد و بهمثابهٔ اتاق فکر و تریبون آنها عمل کند. خاطرات و بیش از همه خبرها در هویت دادنهای راه مؤثر است.
- محوریت دادن به فرهنگ
سوره-راه مهمترین رکن جبهه انقلاب را حوزه فرهنگ میدانند و با تقلیل فرهنگ به سیاست مخالفاند و به دنبال بازآرایی سیاسی کشور ذیل عناصر اصلی فرهنگی -عدالتخواه است. در این میان در حوزه مفهومی عدالت در محور قرار دارد و در حوزه فرهنگی هنر محوریت دارد.
- معرفی آثار، عناصر و مراکز جبههٔ فرهنگی انقلاب
بر این مبنا معرفی این موارد چه در سطح حرفهای چه سطح آماتور یا خاکریزهایی نظیر مدارس، مساجد، دانشگاهها که کار جدی میکنند موردتوجه است. از نشر اخبار تا بحث و بررسی درباره اقدامات تا استفاده از آنها در قالب مصاحبه، مناظره، یادداشت و… در سوره و راه هست. بعضی چهرهها هم محوریت دارند که مهمترین آنها شهید آوینی است که طرح درست چهره او و بررسی رویکرد او و الگوی او موردتوجه است، گرچه با انبوهی از چهرههای دیگر همراه است که پراکندگی آنان خود نشاندهندهٔ رویکرد جبههسازی عناصر مختلف باهم و شکل دادن هویت جبهه انقلاب است، بهصورت نمونه: طالبزاده، کمری، قزوه، نیرومند، امیرخانی، سرمدی، یعقوب توکلی، نوریزاد (در سالهای ابتدایی دهه ۸۰ که چرخش نکرده بود)، پارسانیا، سعید صادقی، برجی، یاسر هشترودی، حبیب احمدزاده، شاهنگیان، شمسایی، سید مهدی شجاعی، سید جواد هاشمی، شجاعی طباطبایی، قدیری ابیانه، منزوی، افروغ، معلم دامغانی، بنیانیان، جوادی آملی، احمد حنیف، بایرامی، دهقان، ناصر باهنر، فخیمزاده، داوود میرباقری، ابوالفضل سپهر، آلاحمد، مددپور، گلابدرهای، عبدالعلی دستغیب، شمس آلاحمد، حمید عجمی، مستور، جمشید جم، ابوالفضل آقابابا، بهبودی، محمود نیکبخت، کاوه گلستان، قادر طهماسبی، هراتی، مشفق کاشانی، یغما، سید حسن حسینی، مظفر اقبال، محمدکاظم کاظمی، آقاسی، حسن عباسی، شریعتی، حیدر رحیمپور، خرسند، سید حسن نصرالله، بنگاش، میرهاشمی، مهدی میرباقری، سید عباس نبوی، فیاض، ثقفی، رسایی، اشکوری، رفیعی آتانی، نقیپورفر، سعید زیباکلام، سعید جلیلی، حسن سبحانی، سید ناصر هاشمزاده، اکبر نبوی، محدثی خراسانی، زنوزی جلالی، مؤذنی، تجار، جعفر ابراهیمی، اصلانپور، سرهنگی، مؤمنی، کاکایی، تاجدینی، بیژنی، احمد عزیزی، طوسی، دهمرده، اکبر خلیلی، کزازی، کچویان، شاهحسینی، صفری، غفوری، فراستی، میرشکاک، پرویز، فخرزاده، سعید قاسمی، عاقلزاده، حبیبالله صادقی، عبیدالله جان، بهشتیپور، مسافر آستانه، علیرضا عبادی، محمود حکیمی، ساشادینا، ابوطالب امام، علیرضا امینی، قدیریان، شمقدری، صالحی، اکبری جدی، لیندون لاروش، هادی گلمحمدی، داوودآبادی، ابوطالب، مجتبی عابدینی، قدمی، سعید طاهری، محمودزاده، علی علوی، انبارداران، خلیل اسفندیاری، نورآبادی، سعید موسوی، احمد دیدات، محمدرضا سرشار، حسامالدین سراج، عبدالله حسنزاده آملی، محمدتقی سبحانی، احمدالله صدیقی، مجید مجیدی، کوشکی، مرتضی حیدری، بهزاد، حمیدنژاد، دهنمکی، داوری اردکانی، امینپور، حسینی ژرفا، آقایی، ابراهیمی دینانی، محمدرضا حکیمی، مصطفی و مجتبی رحماندوست، محمدحسین جعفریان، شرافت، ارژن، ولیئی، محمدزمانی، محمدی نجات، آهنگر، رمضانی، میراحسان، سید جعفر شهیدی، وکیلی، رفیعپور، حمیری، سهیل اسعد، جعفر گونزالس، محسن ربانی، میرکریمی، جهانشاهی، حیدری آلکثیر، دعبل خزاعی، امیریان، هوشنگ توکلی، عبدالکریم پاز، زائری، سید جواد نقوی، سیده زهرا حسینی، جمی، نادر ابراهیمی، مخدومی، سردار شوشتری، مرحوم خانم طاهایی، حجةالاسلام فاکر، شهید غلامحسین کبیری، سعید عاکف، شهید صادقی نماینده مشهد، یثربی و… . این چهرهها حتی چهرههای خارج از چارچوب فکری سوره-راه نظیر امثال گبرلو، سهیل محمودی، کاکایی، رسول جعفریان، عبدالجواد موسوی و… را نیز در برگرفته است. خبرهایی که طیفهای مختلف فکری، هنری، رسانهای، فرهنگ عمومی درش هست یکی از ویژگیهای مهم راه است. این حرکت تنها به معرفی محدود نمیشود مثلاً درباره شهید آوینی بهنقد مدلهای برخورد با آوینی پرداختهشده است، یا مواردی ازایندست دربارهٔ بقیه: بازخوانی هویت شریعتی، دغدغههای شریعتی، شعر سیاسی و قزوه، عرفان سیاسی در سلوک آیتالله بهجت، نامه سلیمی نمین به احمدینژاد در باب مشایی، بررسی آراء خسرو باقری، مهدی گلشنی و آیتالله جوادی آملی در باب علم دینی و… .
- همه عرصههای فرهنگ
سوره-راه برمبنای همین تفکر برخلاف دورههای پیش و بعد سوره (سوره اندیشه) بهجای تمرکز صرف بر حوزهٔ اندیشه، در کنار آن به رسانه، هنر و فرهنگ عمومی توجه کردند. تلاش کردند تا هم ترکیب این موارد را باهم نشان دهند، هم از جمع آنها حرفهای جدید تولید کنند. لذا هم از مبانی اندیشهای مثل بررسی نگرش سیستمی و نهضت آزاداندیشی و فلسفه هنر کاربردی در آن مطلب هست، هم خط معلا، کاریکاتورهای بیژنی و شجاعی و نیرومند، عکاسی انقلاب، طنز، نقاشی و دکورسازی انقلابی، حکمت صدرایی و… . در کنار این تلاش میکند تا چهرههای عرصههای مختلف فرهنگی را به همافزایی برساند مثل دیدار آقای پارسانیا از اساتید فلسفه و علوم اجتماعی با جهانشاهی مطالبهگر زمینخواری در دورهٔ بستنشینی در حرم حضرت عبدالعظیم حسنی (ع) یا بررسی تأثیر معماری بر روابط اجتماعی و خانوادگی، نگرش تولیدی به علوم انسانی و برداشتهایی آزاد از نگاه جلال آلاحمد به ادبیات، تأثیر فعالیتهای فرهنگی-اجتماعی نسل جوان در تولید علم بومی، مروری بر دیدگاههای فرهنگستان علوم اسلامی، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، سفرهای استانی ریس جمهور (احمدینژاد) و… .
- نقد مدیریت فرهنگی و مشخصاً صداوسیما
یکی از محورهای مهم و چالشی سوره-راه نقد مدیریت فرهنگی است. رویکردها، آقازادههای فرهنگی، نمایشگاه کتاب و نهادهای ویژهای مثل صداوسیما، جشنواره فجر (جشنواره شاه سلطان حسینی)، رادیو معارف، کنگرهٔ شعر دفاع مقدس و رویکردهای آن، زندگی در تلویزیون، حضور دین در سریالهای صداوسیما، جشنواره فیلم رویش، سریالهای ماه رمضان، شبکهٔ ورزش، دیدار رییس صداوسیما با دانشجویان دانشگاه امام صادق (ع)، برنامههای سیاسی تلویزیون، سریالهای نوروزی و رمضان و محرم، حلقهٔ رندان، ترانههای ضدآمریکایی رسانهٔ ملی، آگهیهای بازرگانی صداوسیما، وضع مستند در صداوسیما ، سیاستها و برنامههای صداوسیما، نقد برنامه ۹۰ و… بیش از همه موضوع نقد قرارگرفتهاند.
- حلقه مفقوده توزیع و توزیع پارتیزانی
سوره-راه با نشان دادن ظرفیت مصرف و ظرفیت تولید جبهه انقلاب به حلقهٔ مفقودهٔ توزیع پرداخته و از ضرورت کامل کردن آن سخن میگویند، این حلقه مفقوده باید با شکل دادن شبکهٔ توزیع بهصورت خودجوش در جبههٔ انقلاب برای رساندن تولید به ظرفیتهای مصرف شکلگرفته و علاوه بر فراهم آوردن فرصت دیده شدن این محصولات، برای بدنهٔ غیرتولیدگر، محور اصلی فعالیتها را شکل دهد. این کار در حد ایده پردازی یا ارائهٔ الگوهای خوب محدود نشده و خود سوره-راه با شکل دادن توزیع پارتیزانی خود از تشکلها، فروشگاهها، افراد و… ظرفیت جدیدی برای جبههٔ انقلاب شکل دادهاند. ظرفیتهای هنر و جبهه فرهنگی انقلاب برای توزیع و معرفی نظیر ائمه جمعه، فرصتهای بلوتوث، بلوتوث و نمازجمعه، مشکلات نمایشگاه در یک هیئت از موارد مهم موردتوجه آنهاست. صفحههای ابتدایی سوره و راه که مراکز توزیع پارتیزانی را معرفی میکند، یکی از موارد مهم و جریانساز در همین چارچوب است. بحثهای نظری مرتبط با این مورد نیز در آنها هست مثل فرازوفرودهای توزیع پارتیزانی، خاطرات و نکات توزیع و توزیع کتاب در جبهه فرهنگی انقلاب.
- تربیت نیرو و ضریب دادن به چهرههای نسل سومی
تربیت نسلی از چهرههای نسل سومی و ضریب دادن به آنها و سایرین یکی از کارهای مهم سوره است، علاوه بر مؤسسهها و آثار مختلف، چهرههای مختلفی در سوره بهعنوان هیئت تحریریه یا چهرهٔ نسل سومی ضریب گرفتند، مثل حریری، بدری، سید محمدجواد و سید محمدرضا میری، صائب، مهدی همازاده، محمدرضا طاهری، سعادتی، مؤدب، سیار، محمد صمدی، دهشیری، یاسر عسگری، عبدالحسین احمدی، گلستان جعفریان، سعیدی، شیرمحمدی، فتاحپور، داوودی، جدیدالاسلامی، عباس احمدی، حسینعلی احمدی، محمدهادی عرفان، میثم دهقان، باقری خوزانی، خالقی، مهدینژاد، لبخندق، علیرضا بوالی، عدالتپناه، قرایی، حجتی، محمدرضا طاهری، عرفانپور، غریبرضا، صفاییفرد، چنبرمینا، خردمندان، مصلینژاد، اسفندیاری، مریدی، خاندوزی، ولوی، مجید عسگری و… . همچنین مجموعههایی مثل نشریهٔ خیزش آن دوره مورد معرفی قرار گرفت.
- تبلیغ کارهای فرهنگی جبهه انقلاب
تبلیغ نشریات و محصولات خودی موردتوجه جدی آن دوست که با قالبهای مختلف از تبلیغات تا اعلام خبر تا چاپ گزارش و… موردتوجه است، نظیر نشریهٔ مهر، مجلهٔ پگاه حوزه، سایت لوح، مجلهٔ دیدار آشنا، نشریهٔ پیک، نشریهٔ هابیل، جشنوارهٔ سینمای آمریکای لاتین، کتاب آفتاب، مؤسسهٔ شهید شهبازی، گروه فرهنگی المیزان، مجمع مطالبه مردمی مشهد مقدس، کتاب دانشجویی، مؤسسهٔ جهادی، مؤسسهٔ امام موسی صدر، خانهٔ آمریکای لاتین، کتاب آسمان، کتابهای هادی خسروشاهی، پایگاه خبری عدالتخانه، فروشگاه نورستان، انتشارات طرح فردا، حلقهٔ گفتگوی جوان، فصلنامهٔ یادآور، ماهنامهٔ فتیان، کاریکاتورهای غزه، سایت رحما، سایت عدالتخواهی، محصولات مؤسسهٔ نرمافزاری آرمان و مراکز ارائه آثار انقلاب اسلامی و دفاع مقدس، کتاب ضربت متقابل، کتاب همپای صاعقه، کتاب منزلت عقل در هندسهٔ معرفت دینی، کتاب دا، مجموعههای شعر و داستان تکا، کتاب رصد صبح، انتشارات کیهان، هفتهنامهٔ پنجره، هفتهٔ کتاب گلستان، رقص پرواز، آثار امیرخانی، کتاب کاریکاتور هولوکاست، کتاب الگویی مردمشناختی برای ابرقدرتی ایران، گفتارهای فرهنگی-سیاسی عماد افروغ، مستند اعدام فرعون، نمایش شب چهاردهم، اخراجیهای دو، بازیهای رایانهای مثل والفجر ۸ و تحتالرماد، معرفی فروشگاه کتاب کیهان، مجموعه تلویزیونی مدرس، انتشارات سپیدهباوران، دوره جهان اسلام، حوزهٔ علمیهٔ حضرت مهدی حجتالاسلام نظافت، کتاب دا، کتاب بابانظر، کتاب قدس ایران، رمان شماس شامی، فروشگاه پاتوق کتاب، تلخترین نوشتهٔ من، برنامهٔ راز، مهمانان دیروز امروز فردا، گروه جهادی و تبلیغی طلاب، کتاب نورالدین پسر ایران، برنامهٔ ثریا، فیلم قلادههای طلا و فیلم یزدان تفنگ ندارد.
- نقد جبهههای فرهنگی رقیب و معارض
یکی از محورهای نشریه که در کنار رویکرد ایجابی نشریه جالبتوجه است و ویژگی سوره-راه این تلازم است، نقد جبههٔ فرهنگی معارض و رقیب است، بهصورت نمونه نقد هنر خنثی و طرح هنر متعهد، نقد روشنفکران مثل بشیریه، نقد سایت خبری آفتاب در انتخابات و رویکرد دموکراتیک نشریات، نقد موضعگیری هنرمندان در انتخابات، نقد سینمای ایران و بازتاب انتخابات در آیینه سینمای ایران، تجددمالی تاریخ، مروری بر کلیشههای رایج در سینمای ایران، بررسی ریشههای معرفتی شورش سبز در مباحث جامعهشناختی، انقلاب کاریکاتوری به سبک توییتر، ریگی ترکیب جنگ نرم و سخت، علل رخوت و دگماتیسم دانش اقتصاد ایران، نظریه زوال، نقد هنر بیپیام و برنامه داشتن پشت آن، اخراجیها و گروههای فشار، سوژههای شبهروشنفکری سینمای ایران، سبک زندگی در سینمای ایران، نگاهی دیگر به مارمولک و اعترافات مخالفان احمدینژاد درباره تقلب.
- محوریت دادن به رویکرد مردم محور در فرهنگ و جهت دادن به فعالیتهای خودجوش مردمی
سوره-راه ادبیات مردمی دارند، سعی نکردهاند پشت اندیشهزدگی از فضای عمومی دور شوند، گرچه مخاطب خود را مخاطب عام هم نگرفتهاند. از منظر به حرکتهای خودجوش مردمی ضریب دادهاند و به جهتدهی آنها میپردازند، بهصورت نمونه آسیبشناسی فضای وبلاگها، نقد یک کنگره شهدا، بزرگداشت شهدای دوازدهم تیر (هواپیما)، پیشنهاد برای فعالیت در عرصهٔ مجازی، جهاد اقتصادی، فعالیت در راهیان نور، ظرفیتهای اردوی جهادی، جشنوارهٔ عمار، مدیریت تشکلهای فرهنگی و گسترش واحدهای فرهنگی مستقل از دولت.
- بررسی مسائل فرهنگ و هنر انقلاب و طرح مسائل برای پرداختن جبهه فرهنگی انقلاب
سوره-راه به مسائل مختلف جبههٔ فرهنگ و هنر انقلاب پرداختهاند و به طرح آنها برای پرداختن جبههٔ فرهنگی انقلاب به آنها توجه دارند. نظیر بحران مخاطب در سینمای انقلاب، نقش هنرهای گرافیکی در انقلاب اسلامی، بازیهای کامپیوتری تاریخی، تسونامی آثار دفاع مقدس، اردوهای جنوب و نقد آن، بیتوجهی به بازتولید جنگ، سند چشمانداز، ویژهنامهٔ دولت جدید، تحلیل پیروزی جبههٔ انقلاب در انتخابات نهم، نگاه به فیلمهای انتخاباتی کاندیداها، ضرورت انقلاب فرهنگی، منطق درونی سیاست خارجی، نقد و پیشنهاد نخبگان برای وزارت ارشاد، هنرهای تجسمی و گزارش فعالیتهای انجمن هنرهای تجسمی انقلاب و دفاع مقدس، هنر و انرژی هستهای، گزارشی از انرژی اتمی، سبک زندگی، مطالبات رهبری از سینما و دیدار سینماگران و رهبری، جنبش نرمافزاری در حوزه، آسیبشناسی وحدت حوزه و دانشگاه، آسیبشناسی فعالیتهای فرهنگی ادبی دفاع مقدس، مطبوعات دینی کودک و نوجوان، ادبیات مقاومت، تربیت سیاسی، تمدن اسلامی، تئاتر انقلاب اسلامی، تئاترهای اول انقلاب، روستاها، جامعهشناسی روستایی، نگاه آثار هنری به روستاها، اعتکاف و ظرفیت حزبالله، مطالبات جنبش دانشجویی از نظام، سینمای جنگ، شعر انقلاب، موسیقی انقلاب، مزار شهدا، هویت محلی، تحلیل انتخابات دهم: غربگرایی علیه بومیگرایی، نگاهی به جایگاه تاریخی نخبگان در انتخابات دهم، نگاهی به مستندسازی در رسانههای ایرانی، جایگاه فلسفه شیعی در تمدن آیندهٔ بشر، ضرورت شبکهٔ مستند، پرونده برای علوم انسانی، وبلاگهای روستایی، داستان کوتاه جنگ، ضرورت بازگشت به مساجد، روزمرگی شعر معاصر، علوم اجتماعی و انتخابات دهم، آیندهٔ علوم اجتماعی در ایران، هنرمندان و مطالبات رهبری، انقلاب فرهنگی، جامعهشناسی بیستودوم خرداد، تخریب مزار شهدا، کار فکری و فرهنگی و رسانهای حزبالله، الگوی اسلامی پیشرفت، اخلاق تشکیلاتی، فعالیتهای فرهنگی مستقل، فعالیت فرهنگی جنوب کرمان، رسانهٔ محلی، مرض آسیبشناسی، آسیبشناسی نظام حوزه، متدولوژی امام در تعریف جبههٔ فرهنگی انقلاب، تشکیل مراکز تخصصی در جبههٔ فرهنگی انقلاب اسلامی، اقتصاد اسلامی، انتظار از باب انفعال، نقش دانشجویان و دانشگاهیان در خط مقدم جهاد، جبههٔ فرهنگی انقلاب سلامی در آغاز دهه ۹۰، جمهوریت، ظرفیتهای مجلس، نمایندگان ناظر در هیئتها، نماینده مستقل، بازمعماری پارلمان، مردمسالاری دینی، نهضت ترجمهٔ انقلاب، ادبیات دفاع مقدس، شعر انقلاب، پرداختن هنر به مسائل انقلاب، جبههٔ فرهنگی سایبر، رکود وبلاگستان، تفسیر قانون، معیارهای نقد و نقادی در حوزهٔ هنر، بومیسازی دانشگاهها، اقتصاد مردمی، آموزش و حمایت در تولید کتاب، خانواده، موسیقی انقلاب اسلامی، اقتضائات مهارتی و تشکیلاتی جهاد فرهنگی، جایگاه شعر در قرآن و سنت، مشکلات کار کردن روی شهدا، نقش انقلاب اسلامی در ساخت هویت جدید ایرانی، جایگاه عقل، عرفان و شریعت، چالشهای مستندسازی انقلاب اسلامی و الگوی رسانه در جامعه دینی.
- نگاه جهانی
در تداوم رویکرد اسلام ناب، نگاه جهانی از ابعاد مختلف موردتوجه است. دو ضلع اصلی آن مستضعفین و نهضت جهانی اسلام از یکسو و نظام سلطه و تقابل با آن از سوی دیگر است:
- معرفی فعلان جبهه فرهنگی انقلاب و نهضت جهانی اسلام در سراسر جهان
از فعالان فرهنگی تا شهدای بینالمللی طرحشدهاند، مثل ادواردو، فعالان فرهنگی افغانی، عماد مغنیه، احمد مطر شاعر اعتراض، لئوناردو دوبوف متفکر الهیات رهاییبخش، محمود درویش، خالد مشعل، عزیز الدویک رییس مجلس فلسطین، فهمی هویدی، چاوز، مادران سربرنیتسا، علامه شرفالدین، فعالان فرهنگی تاجیکستان، داوود اوارنز بی علی هنرمند مسلمان کانادایی شاعر و ترانهخوان، احمد ذویل مصری برنده نوبل درباره جهاد آموزشی و… . آثار و مراکز فعالان فرهنگی جهانی نظیر داستانهای سوری، کاریکاتوریست فلسطینی امیه جحی، فیلم نبرد الجزیره، العالم، المنار، طلاب مدرسهٔ امام خمینی و بعدها جامعةالمصطفی، غزه در کشمیر، افغانها و غزه، دانشگاه پواتیه و… نیز موردتوجه قرارگرفته است.
- معرفی اقدامات جهانی جبههٔ فرهنگی انقلاب
بررسی اقدامات جهانی جبههٔ فرهنگی انقلاب از مؤسسات تا وبلاگها، تبلیغات، پرداختن به مستند درباره ادواردو، عراق، امام موسی صدر، فعالیتهای فرهنگی برونمرزی، سازمان و مدارس حوزههای علمیه ایران در نیجریه، اعزام کشتی به غزه، تحصن مهرآباد، پایگاههای مردمی حمایت از غزه در رشت، کرمان، بجنورد، قزوین، قوچان، بشرویه، شهرکرد، سمنان، شاهرود، خوی، خرمآباد، نجفآباد، بوشهر، شبذایز، مشیریه و…، ظرفیت جهانی ادبیات دفاع مقدس، تبلیغ تحریم کالاهای صهیونیستی، انتشارات بینالمللی انصاریان، فلسطین در سینمای ایران، مؤسسهٔ گفتگو دینی، مجموعه پوسترهای ضدآمریکایی علی داوودی، شهید گنجی، فعالیتهای فرهنگی خارج از کشور، وضعیت فرهنگی افغانستان امروز، سومالی و جمعآوری کمک مردمی برای آن و خروش وبلاگی برای غزه.
- نقد اقدامات فرامرزی نهادهای جمهوری اسلامی
نقد اقدامات فرامرزی نهادها مثل سازمان فرهنگ، ارتباطات و رایزنی دکتر رجبی در آلمان و… جزو اقدامات جدی نشریه است.
- معرفی ظرفیتها و چهرههای جهانی
بازخوانی ویژگیهای مختلف و ظرفیتهای کشورها و گروههای مختلف بینالمللی یکی از برنامههای ثابت سوره-راه است که از قالب سفرنامه تا مصاحبه، گزارش، ترجمه و… نمود دارد. بهصورت نمونه تاجیکستان، عراق، آیندهٔ فرهنگ عراق، کارگردان هندی مرینال سین، زندگی و شخصیت آنتوان چخوف، فضای فرهنگی افغانستان، خیزش جهانی اسلام، سینمای مستند افغانستان، سینمای آمریکای لاتین، سینمای مقاومت، پوسترهای سیاسی در انقلاب فلسطین، گزارش سینمای امروز عراق، سینمای افغانستان، آمریکای لاتین، اسلامگرایی در پاکستان، جولان فرهنگ هندی در افغانستان، فلسطین، تشیع در فلسطین، موشکهای قسام، مکه در اشغال، سیدالشهدا در شعر معاصر فلسطین، فرصتهای ایران در آمریکای لاتین، سفرنامهٔ چین، برنامه برای عربستان، ظرفیتهای آفریقا، ویتنام و ظرفیتهای آن، انتخابات لبنان، سفر به الجزایر، مجاهدان شهید افغانی، سینمای مقاومت، سینمای مصر و مسئله فلسطین و تحریم اسرائیل، فرصتهای علم و فناوری در جهان اسلام برای اتحاد، بیداری اسلامی، جنبش والاستریت، فعالیت شبکههای اجتماعی در جنبش والاستریت، کشتی آزادی، لوازم احیای الازهر، ارتباطگیری با هنرمندان جهان اسلام، بیداری اسلامی شبکههای اجتماعی و بهار عربی، بیداری اسلامی در جمهوری آذربایجان، روابط فرهنگی ایران و آذربایجان، سریالهای مناسبتی در کشورهای عربی، موسیقی ضدآمریکایی، ترانههای مقاومت، شعر مقاومت ملل، موسیقی انقلاب، اشعار ضدآمریکایی غربیها و عربها، حزبالله از مقاومت نظامی تا خدمات اجتماعی، زندگی در جنوب بیروت، همراهی خوانندگان مشهور لبنان با مقاومت، همراهی فلسطینیان آواره در لبنان با جریان مقاومت، گزارشی از عملیات تدفین امانی بیمارستان شهر صور در روزهای جنگ ۳۳ روزه، کشمیر، فرصتهای سرمایهگذاری فرهنگی در آمریکای لاتین، سیاست، اجتماع و فرهنگ چین، عادل الجبوری دبیر تحریریهٔ روزنامهٔ الاستقامه، روابط فرهنگی ایران و تاجیکستان، پیرامون حرکتهای فرهنگی و هنری اسلامگرایان در عراق، نسبت اعراب با دموکراسی و مسلمانان و صنعت ورزش در غرب.
- طرح و نقد اقدامات نظام سلطه
علیرغم تأکید سوره-راه به فرصتمحوری، یکی از اقدامات جدیشان بازشناسی نظام سلطه و واقعیات سلطه است که در ابعاد مختلف جریان دارد، از بازشناسی نقش پول در انتخابات تا تاریخ نظام سلطه، بازشناسی ابعاد هالیوود، اخلاق پروتستان و روح سرمایهداری، جامعه طبقاتی و رئالیسم بالزاکی و باباگوریو، نگاه به حضور آمریکاییها در عراق، جهانیسازی، فساد سیاسی و آرمانگرایی لیبرالیستی آمریکا، استراتژی فرهنگی سرمایهداری در خصوصیسازی دین و عدالت، چالش نظام سرمایهداری باحجاب، حضور هنرمندان در انتخابات ریاستجمهوری آمریکا، تبلیغات سیاسی پولمحور فیلیپین، دامنهٔ خطر آمریکا برای ایران اسلامی، استیلای فرهنگی و المپیک، نگاه بیبیسی به دفاع مقدس، نقش کلیسا در جنگافروزی غرب، گلدکوئست، مقابله رژیم صدام با خمینیسم از زبان وزیر امور ریاستجمهوری صدام، حسنی مبارک، اوباما، راهکار کمک به اسرائیل، یادمان آمریکاییهای کشتهشده در طبس، اتهامات مصر علیه حزبالله، جمهوری یمن سعودی، گزینههای پیش روی غرب در مواجهه با انقلابهای خاورمیانه، مقایسهٔ عملکرد رسانههای غربی در قبال فتنه ۸۸ ایران و خیزشهای مردمی در غرب، دیپلماسی عمومی دولتها در شبکههای خبری فارسیزبان، نگاهی به ماجرای کشتار دانشجویان در دانشگاه ایالتی کنت در سال ۱۹۷۰، عدم ارتباط مسافرت نیکسون با نفت، مروری بر وقایع ۲۸ مرداد تا ۱۶ آذر ۱۳۳۲، چالش فرهنگی ایران و آمریکا در عراق، بحران عراق و روشنفکران عرب و کودتا علیه دولت مردمی سالوادور آلنده.
- تبیین نوع نگاه درست به معارضه با نظام سلطه و زدن آدرسهای غلط غربشناسی و مواجهه با غرب
علاوه بر طرح اقدامات نظام سلطه و نقد جریان سازش در جهان اسلام، سوره-راه توجه به آدرسهای غلط نیز دارند. نگاههای پستمدرن (و مشخصاً فردیدیها)، دشمنشناسان دوستفراموش، تهدیدمحوران، برخوردهای سطحی با غرب مثل اخوانالرضوان، حمله به سفارتها و… موردنقد این نشریات واقع میشود. همچنین کارهای درست در تقابل با نظام سلطه مورد بازخوانی قرار میگیرد یا بحث نظری در این زمینه صورت میپذیرد بهصورت نمونه فیلم بدون دخترم، رویارویی اسلام و غرب، همایش نقد کاپیتالیسم، نامهٔ سرگشادهٔ دانشجوی ایرانی به هابرماس، جبههٔ مجازی مستضعفان، تحریم کالاهای صهیونیستی، تمبر یادبود ۱۳ آبان و تقریب، مروری بر درسهای کربلای حسینی برای انقلابهای منطقه.
- استفاده از ظرفیتهای درونی انتقادی غرب
همچنین به ظرفیتهای درونی انتقادی غرب توجه دارند، مثل نفی هنر برای هنر از زبان فرانک آبینانتی آهنگساز آمریکایی، استقلال و آزادی نویسنده و جورج اورول، عکاس ضد جنگ جیمزنچوی، پیتر شومان و تئاتر عروسکی، روحیه ورزشی از جرج اورول و… اما این استفاده هضم شدن در آنها مثل نشریات رایج روشنفکری نیست که با گزینشگری فعال موارد انتقادی بیرون کشیده شده است که در چارچوب نقد لیبرالیسم و نظام سرمایهداری موردتوجه قرارگرفته است.
- درسگیری از اقدامات غربیها برای جبههٔ فرهنگی انقلاب
از سوی دیگر بعضی اقدامات غربیها را برای استفادهٔ جبههٔ فرهنگی برای نحوهٔ ستیز با نظام سلطه، موردبررسی قرار داده است، نظیر بازخوانی جنگ جهانی دوم و رویکرد غربیها به آن، بزرگداشت جنگ در کانادا و فرانسه، ظرفیت فلسفه برای غرب، نگاه به استفاده از هنر گرافیک در سیاستورزی داخلی آمریکا و قانون انتخابات فرانسه.
- بازخوانی نگاه خارجیها به انقلاب و ایران
در موارد مختلف و مهمتر از همه ناظر به بحران ۱۳۸۸ به بازخوانی نگاه خارجیها به ایران و انقلاب پرداختهشده است مثل مطلب برای نگاه خارجیها به انتخابات و نگاهی به رویکرد جهان عرب به ایران پس از انتخابات.
- نگاه و اقدامات نهضت جهانی اسلام نسبت به ایران
در بعد دیگر به اقدامات نهضت جهانی اسلام و تعاملشان نسبت به انقلاب و ایران پرداختهشده است، بهصورت نمونه شهدای غیرایرانی جنگ، نسبت ایران و حماس، فعالیتهای فرهنگی مهاجران افغانستانی در ایران، رزمندگان افغانی دفاع مقدس، ارادت مردم افغانستان به امام و رزمندهٔ شیمیایی افغان.
- نگاه تاریخی
سوره و راه به دنبال ایجاد هویت تاریخی برای حزباللهیها و انقلاب هستند. در این میان چارچوبهای مختلفی موردتوجه قرار میگیرد:
- تاریخ شفاهی فعالیتهای جبههٔ فرهنگی انقلاب
یکی از موارد مهم تاریخ شفاهی فعالیتهای جبههٔ فرهنگی انقلاب اسلامی بهویژه در سالهای ابتدایی انقلاب است. در این چارچوب، عناصر، آثار و مراکز مورد بازخوانی قرار میگیرد، مثلاً نمایشنامهٔ ننه خضیره، سرودهای ابتدای انقلاب، مسجد جوادالائمه (س)، خاطرات و مبارزات فرهنگی پیش از انقلاب تا پیروزی انقلاب کبیر اسلامی، گزارش فعالیتهای ستاد قم احمدینژاد، گزارش فعالیتهای مردمی ستاد خراسان و اصفهان، مدیریت بسیجی در جنگ، خاطرات اردوهای جهادی، خاطرات انتخابات، انتخابات دور اول مجلس، نگاهی به شیوهٔ برخورد شهید بهشتی با مخالفین، خاطرات اولین تبلیغ، خاطرات راهاندازی کتابفروشی، مؤسسهٔ نرمافزاری آرمان و فرایند شکلگیری، اعدام انقلابی فرماندار جهرم، مسجد شبانهروزی، بازخوانی فعالیتهای فرهنگی-هنری صدر انقلاب، انجمن پیروان قرآن، تجربهٔ توزیع آثار جبههٔ فرهنگی انقلاب در روز قدس، فعالیت بسیج مسجد سناباد مشهد در دهه ۶۰، گفتگوهای فرهنگی هنری اول انقلاب، تاریخ شفاهی محرومیتزدایی، تاریخ هنر انقلاب، مجالس گذشته، مشاهدات یک آموزشیار نهضت، جهاد سازندگی و دوره سانسور شدهٔ سازندگی.
- بررسی تاریخنگاری انقلاب
در همین چارچوب بررسی تاریخنگاری انقلاب و تاریخنگاریهای جریانهای رقیب و معارض موردتوجه است. بازخوانی مبانی و تاریخ انقلاب، تاریخ شفاهی انقلاب اسلامی، علل سرنگونی پهلوی، بازشناسی اقدامات خوب مثل کتاب جنبش دانشجویی تبریز، تاریخ انقلاب در سریالهای تلویزیونی، ظرفیتهای هنر برای ثبت تاریخ انقلاب و… نمونهٔ این موارد است. در بعد دیگر نقد تاریخنگاری جریانهای معارض و رقیب هم موردتوجه است. مؤسسهٔ تنظیم و نشر آثار امام و تاریخنگاریاش هم موردنقد واقعشده است.
- توجه به شهدای فرهنگی
یکی از اقدامات مهم ضریب دادن به چهرههای فرهنگی انقلاب بهویژه شهدای فرهنگی است. مواردی نظیر شهید آبشناسان، حبیب غنیپور، ولیالله چراغچی، مدرس، حسین رهساز، مهدی رجببیگی، احمد متوسلیان، محمدرضا فتاحی، دیالمه، شیخ فضلالله و… در همین چارچوب معرفیشدهاند.
- فعالان فرهنگی تاریخ معاصر و سنتی ایرانی-اسلامی
بازخوانی چهرههایی نظیر نسیم شمال، خاطرات احمد احمد، بازخوانی کتب قدیمی مثل مناظره شوخ و شیخ، رمانهای تاریخی و… نمونه این رویکرد است.
- تاریخ نهضت جهانی اسلام
این تاریخنگاری محدود به تاریخ اسلام و تاریخ معاصر نیست. تاریخ نهضت جهانی اسلام را نیز شامل میشود، مسلمانان در مقابله با هیتلر نمونهٔ آن است.
- تطبیق تاریخ اسلام و تاریخ معاصر با مسائل روز
او به بازخوانی تاریخ اسلام و تاریخ معاصر و تطبیق آن با مسائل روز پرداخته است، بهصورت نمونه نقش نخبگان در جمل و صفین، بررسی تاریخی فتنه در تاریخ اسلام، آقازادگان صدر اسلام، سیرهٔ پیامبر (ص) و امیرالمؤمنین (ع) در برخورد با سران فتنه و نفاق، خراج خانههای خالی، مروری بر داستان کشف حجاب و تمجیدات روشنفکری، داستان شیخ فضلالله و علمای مشروطه و عمق تاریخی آسیبهای جامعه اسلامی.
- قالب نشریه
- طرح جلد مفهومی اثرمحور
طرح جلد سوره و راه محوریتش بیش از همه به آثار و تولیدات و در مرحله بعد چهرههاست. طرحها مفهوممحور است، یعنی مفاهیم موردتوجه نشریه فدای ژورنالیسم نشده، یا توجه به چهرهها موجب بیتوجهی به محورهای اصلی نشریه نشده است. بهصورت نمونه: ائمه جمعه، ادواردو، پلیس و جلوگیری از ضبط فیلم، کتابخوانی و نیاز، عکس ساده امام در جماران مخروبه در جمع بسیجیها، عکس امام در آغوش دستها، طرح عاشورایی، مددپور، کاندیداهای انتخابات نهم ریاستجمهوری، احمدینژاد در جلسهٔ تحلیف، چهرههای جبههٔ فرهنگی، شهید آوینی، فیلمهای جشنواره فجر، دیدار سینماگران و رهبری، دکهٔ روزنامهفروشی و نان، سجاده و تلویزیون، قیصر امینپور، عماد مغنیه، طرحوارهٔ نظارت، کمکهای مردمی به جنگ، شهید دیالمه، حمله به تشییع شهدا، تخریب مزار شهدا، صحنهای از فیلم توقیفشدهٔ شعار بسیجیها به یک بازیگر با تیتر حقیقت برو گم شو، دهنمکی و فراستی و طوسی، مسکن، مردم در حال راهپیمایی، پوستر مناظره احمدینژاد-هاشمی، سازمان ملل، فیلم فتنه و… نمونه این رویکرد است.
- محوریت جدی طنز
سوره و راه از همان شمارههای نخستین توجه جدی به طنز دارند. نظیر آگهی طنز برزو بیطرف، طنز در قالب معرفی کتاب، خبر طنز، دائرهالمعارف طنز و… .
- قالبهای متکثر
علاوه بر طرح و معرفی اساتید، عناصر و مراکز مختلف سوره و راه تلاش میکنند، گونههای مختلف هنری و ادبی را در خود نشریه به کار بگیرند که راه را از نشریات معمول هنری، ادبی یا اندیشهای متمایز میکند، از شطحیات احمد عزیزی، داستان کوتاه، شعر و… تا کاریکاتورهای سید مسعود شجاعی در باب معاصر بودن در نشریه به چشم میخورد.
Sorry. No data so far.