سعی دارند از آب گل‌آلود تعلیق حج ماهی بگيرند

درباره ارزش ، اهميت و جايگاه عمره مضامين گسترده و متنوعي وجود دارد كه
مي توان به اهمّ آنها اشاره كرد .

الف : كفّاره گناهان

رسول خدا ( صلّي الله عليه و آله و سلَّم ) فرمود :

« هر عمره تا عمره ديگر ، كفاره ( گناهان ) ميان آن دو مي باشد و پاداش
حج مقبول ، بهشت است » . ( 7 )

امام صادق ( عليه السلام ) مي فرمايد :

« هر گاه بنده مؤمني از دنيا رفت و وارد برزخ شد شش صورت زيبا مي بيند ؛
يكي از سمت راست ، ديگري چپ ، يكي جلو ، ديگري عقب ، يكي نزد پاها و
زيباترين صورت بالاي سر . صورتي كه از سمت راست مي آيد نماز ، صورتي كه
از سمت چپ مي آيد زكات ، صورت پيش رو روزه و صورت پشت سر حج عمره است .
صورت زيبايي كه نزد پاهاي خود مي بيند ، صله رحم و زيباترين صورت و
خوشبوترين بوها و وجيه ترين شكل ها را كه بالاي سر خود رؤيت مي كند ،
ولايت محمد ( صلّي الله عليه و آله و سلَّم ) و آل او ( عليهم السلام )
است . » ( 8 )

ب : انفاق براي عمره

بايد دانست مسيري كه انسان پول خود را هزينه مي كند ، اهميت دارد .
امكانات دو سمت و سو دارند ؛ از يك نظر بايد ديد از كجا مي آيند و چگونه
حاصل مي شوند ، كه از اين جهت بايد از راه حلال و خداپسند به دست آيد ؛
اما بعد ديگر ، مصرف مال است . گاهي مال فراوان در مسير نادرست مصرف مي
شود . چنين مالي ضايع شده و هيچ بازگشتي ندارد ؛ اما زماني مالي هر چند
اندك در مسير خوب هزينه مي شود كه اين مال ماندگار است و باعث افزايش
ثروت انسان مي شود ، به تعبيري ثروت چيزي نيست كه براي خود اندوخته ايم ،
ثروت آن است كه براي خدا بخشيده ايم ؛ زيرا ثروت دارايي ماست ، داشته هاي
انسان بخشش هاي اوست . اگر ديگران را در مال خود سهيم دانستيم و براي
آنان حقي قائل شديم و اين حقوق را به صاحبانش رسانديم . ثروت ما فزوني
خواهد يافت . از اين روست كه قرآن مي فرمايد : انفاق باعث افزايش مال
انسان مي شود .

اينها شرايط عادي است ، حال اگر امكاناتي كه انسان در اختيار دارد در
مسير اموري مثل حج و عمره صرف شود ، اين افزايش فزوني مي گيرد و درهمي از
آن معادل هزاران درهم مي شود .

جايگاه عمره گزار

زائر خانه خدا باريافته به درگاه الهي و ميهمان خداست و به عنوان ميهمان
بر خدا وارد شده است . خداوند عمره گزار را ميزباني مي كند ، او را در
كنف حمايت خود گرفته ، مسؤوليتش را به عهده مي گيرد . زائر در اين
ميهماني بر سفره گسترده الهي نشسته و با غذاهاي آسماني تغذيه مي شود .
ميهمان ، ميزبان را مي بيند و به ديدار او مي رود . خداوند كرامت ها و
هداياي خود را به او ارزاني مي دارد ؛ تعابير زير را مي توان براي عمره
گزار به كار برد :

الف : ميهمان خدا ( ضيف الله )

زائر بيت الله الحرام ميهمان خدا مي شود و خدا از او پذيرايي خواهد كرد .
خداوند سبحان به آدم ( عليه السلام ) چنين وحي نمود :

« منم خداي صاحب بكة . اهل آن ، همسايگان منند و زائرانش ميهمانان من .
آن را با آسمانيان و زمينيان آباد مي كنم ، گروه گروه ، ژوليده و
غبارآلود به زيارت آن مي آيند و با تكبير و لبيك گويي ، به درگاه من مي
نالند . پس هر كه به قصد زيارت آيد و جز آن نيتي نداشته باشد ، مرا ديدار
كرده و او ميهمان من است و بر من نازل شده و سزاوار است كه با كرامت هاي
خود به او هديه دهم » . ( 9 )

اميرمؤمنان ( عليه السلام ) براي انجام كاري وارد مكه شد ، باديه نشيني
را ديد كه خود را به پرده هاي كعبه آويخته و با خداي خويش چنين مي گويد :
« اي صاحب خانه ! خانه ، خانه تو و ميهمان ، ميهمان توست . هر ميهماني در
ميهماني اش بهره اي دارد ، پس امشب بهره مرا آمرزش من قرار بده » .

حضرت علي ( عليه السلام ) خطاب به اصحابش فرمود : « خداوند بزرگوارتر از
آن است كه ميهمان خود را رد كند . ( 10 ) »

امام صادق ( عليه السلام ) حاجي و نيز عمره گزار را ميهمان خدا خواند و فرمود :

« زائري كه به خانه خدا مي رود تا به خانه اش بازگردد ، ميهمان خداست » . ( 11 )

كسي كه به ميهماني مي رود معمولا هنگام خداحافظي ميزبان به او مي گويد :
باز هم بيا . دعوت مجدد خدا انسان را شايق مي كند تا بار ديگر هم به
ديدار او بشتابد ؛ از اين روست كه ما هر سال از خدا طلب حج مي كنيم و به
او مي گوييم :

« اللَّهُمَّ ارْزُقْنِي حَجَّ بَيْتِكَ الْحَرَامِ ، فِي عَامِي هَذَا
وَفِي كُلِّ عَام ، مَا أَبْقَيْتَنِي فِي يُسْر مِنْكَ وَعَافِيَة
وَسَعَةِ رِزْق ، وَلا تُخْلِنِي مِنْ تِلْكَ الْمَوَاقِفِ الْكَرِيمَةِ
، وَالْمَشَاهِدِ الشَّرِيفَةِ . . . » . ( 12 )

و جالب است كه اين دعا را در ماه مبارك رمضان مي خوانيم ؛ ماهي كه در آن
دعاها بيشتر مستجاب مي شود .

ب : باريافته خدا ( وفد الله )

پيامبر خدا ( صلّي الله عليه و آله و سلَّم ) باريافتگان الهي را سه دسته
معرفي نمود ؛ ( 13 ) رزمندگان ، حج گزاران و كساني كه عمره بجا مي آورند
.

امام حسن ( عليه السلام ) فرمود :

« سه نفر در پناه خدايند . . . و مردي كه براي حج و عمره بيرون آيد و جز
براي خدا بيرون نيامده باشد . او باريافته خداست تا به خانواده اش
بازگردد » . ( 14 )

ج : در ضمان الهي ( ضمان الله )

امام صادق ( عليه السلام ) به لحاظ اهميت فراوان ضمانت الهي ، در اين باره فرمود :

« حج گزار و عمره گزار در ضمانت خدايند . اگر در راه رفتن به حج بميرد ،
خداوند گناهانش را مي آمرزد و اگر در حال احرام بميرد ، خداوند او را
لبيك گوي بر مي انگيزد و اگر در يكي از دو حرم بميرد ، خداوند او را در
زمره ايمن شدگان محشور مي كند و اگر در راه بازگشت بميرد ، خداوند همه
گناهانش را مي آمرزد » . ( 15 )

ضمانت زائر يا معتمر بر خداست ، بنابراين اگر عمرش باقي باشد ، خداوند تا
بازگشت به منزلش او را همراهي مي كند ، اجر او را هم مي دهد و اگر از
عمرش چيزي باقي نمانده باشد ، خداي سبحان او را وارد بهشت مي كند .

يكي ديگر از وجوه ضمانت الهي براي كسي كه وارد حرم مي شود ، اين است كه
خداوند دو فرشته خود را همراه او مي كند تا طواف و سعي خود را درست انجام
دهد . هر گاه به عرفه رسيد ، به او مي گويند : خداوند از گذشته هاي تو
درگذشت ، به فكر آينده ات باش تا گناه نكني . ( 16 ) خداوند ضمانت خود را
تا بدانجا گسترش داده است كه حفظ بار و اثاثيه حاجي را نيز بر عهده گرفته
است . ( 17 )

حكمت ها ی جچ عمره و آثار حج عمره

حج عمره حكمت ها و علت هاي فراواني دارد .

در اينجا برخي از آثار و بركات حج عمره بيان مي شود :

الف : تندرستي به واسطه حج عمره

يكي از آثار حج و عمره صحت و سلامت بدن است . خدا به انسان وعده داده كه
اگر به تمتع يا عمره برود ، بدني سالم خواهد داشت ؛ پس حج و عمره ، سلامت
جسماني هم به انسان مي دهد . امام سجاد ( عليه السلام ) اين مژده را داد
كه :

« حُجُّوا وَاعْتَمِرُوا تَصِحَّ أَبْدَانُكُم » ؛ ( 18 )

« حج و عمره به جاي آوريد تا بدن هايتان سلامت باشد . »

شايد يكي از ابعاد آن ، پياده روي مستمر باشد . در حج عمره ، پياده روي
فراوان وجود دارد و از سوي ديگر مي دانيم كه يكي از بهترين ورزش ها پياده
روي است . همچنين هر گاه روح و روان انسان به سمت خلوص گرايد ، بدن از
روح تبعيت مي كند و سلامت خود را باز مي يابد . به عبارت ديگر روح و جسم
دو موجود جدا از يكديگر نيستند ، بلكه وجودي درهم تنيده اند و در يكديگر
تأثير و تأثر متقابل دارند . هر گاه بدن سالم باشد ، روح بهتر مي تواند
رابطه معنوي برقرار كند و اگر روح انسان ارتباطي عميق با آسمان الوهيت
داشته باشد ، بر صحت و سلامت بدن و كالبد فيزيكي انسان تأثير مستقيم دارد
. از نكات جالب اينكه اگر كسي بكوشد تا حج خود را تكرار كند وبه اصطلاح «
مدمن الحج » باشد ، خداوند هرگز او را مبتلا به « حُمّي » ( تب ) نمي كند
. به بيان ديگر او هرگز در آتش تب نمي سوزد . ( 19 )

ب : رزق فراوان به واسطه حج عمره

بخش مهمي از رواياتي كه درباره آثار و حكمت هاي حج و عمره وارد شده ،
مربوط به نفي فقر و افزايش مال است . در اين احاديث تعابير متعددي وارد
شده است نظير : وسعت رزق ، كفايت مؤونه اهل و عيال ، كثرت مال ، نفي فقر
، غنا ، نفي امعار و نفي املاق . اين همه ، نشان از اهميت فراوان تأثير
حج در تأمين نيازهاي مادي و دنيوي انسان ها دارد . رسول خدا ( صلّي الله
عليه و آله و سلَّم ) فرمود :

« حُجُّوا لَنْ تَفْتَقِرُوا » ؛ ( 20 )

« حج گزاريد تا هرگز نيازمند نشويد . »

نكته جالب در اين حديث استفاده از تعبير « لن » مي باشد كه دلالت بر نفي
ابدي مي كند . پيامبر ( صلّي الله عليه و آله و سلَّم ) در حديثي ديگر به
اين واقعيت اشاره كرد و فرمود :

« حج و عمره فقر را مي زدايند . همانگونه كه كوره آهنگري زنگار آهن را مي
زدايد » . ( 21 )

اين تشبيه نشان مي دهد كه فقر و ناداري همانند زنگارهاي آهن است . اگر
انسان بتواند زنگار زدايي كند ، از لحاظ امكانات مادي هم بي نياز خواهد
شد . همانگونه كه حج رفتن باعث بي نيازي مالي مي شود ، اگر كسي از حج
تخلف كند ، نتيجه اي جز فقر نخواهد داشت . به اين حقيقت نبي اكرم ( صلّي
الله عليه و آله و سلَّم ) اشاره فرموده است :

« اي گروه مردم ! حج خانه خدا را انجام دهيد . پس هيچ خانواده اي وارد
خانه خدا نمي شود ، مگر آن كه بي نياز مي گردد و از حج گزاردن تخلّف نمي
كنند ، مگر آن كه تنگدست شوند » . ( 22 )

اگر از معناي وسعت رزق و بي نياز شدن سؤال شود ، پاسخ اين است كه منظور
تأمين مخارج زندگي است . امام سجاد ( عليه السلام ) فرمود :

« حج و عمره به جاي آريد تا تندرست باشيد ، روزي هايتان وسعت يابد و
مخارج خانواده شما تأمين گردد » . ( 23 )

اگر شخصي يا اجتماعي مبتلا به فقر شود ، معمولا به كارشناسان امور
اقتصادي مراجعه مي كند . حتي ممكن است كميته هاي كارشناسي تشكيل دهند و
بعد از مطالعات و پژوهش هاي دامنه داري ، علل فقر را در جامعه بيابند و
بر اين اساس استراتژي ها و راه كارهايي را براي كاهش فقر در جامعه ارائه
دهند نظير : افزايش صادرات ، افزايش توليد ناخالص ملي ، كاهش مصرف و . .
. .

اما قرآن در كنار اين عوامل ، عامل مهمتر و برتري را معرفي مي كند .

( وَلَوْ أَنَّ أَهْلَ الْقُرَي آمَنُوا وَاتَّقَوْا لَفَتَحْنَا
عَلَيْهِمْ بَرَكَات مِنْ السَّمَاءِ وَالاَْرْضِ ) ؛ ( 24 )

« و اگر مردم شهرها و آبادي ها ايمان آورده و پرهيزكار مي شدند بركات
آسمان و زمين را بر روي آنان مي گشوديم . »

اگر جمعي تقوا و ايمان پيشه كنند ، درهاي آسمان به اذن الهي جهت نزول
بركات گشوده مي شوند و امكان ندارد آسمان درهاي خود را بگشايد و بركات
نازل شود ، اما فقر كاهش نيابد . اساساً فقر و غنا در زمين مربوط به
آسمان است ؛ بنابراين اگر ايمان و تقوا هويت جمعي پيدا كنند ، از فقر
كاسته شده ، بر غنا افزوده مي شود . همچنين اگر فردي به سمت ايمان بيشتري
برود ، از ثمرات آن يعني كاهش فقر و ازدياد مال بهره مند خواهد شد .
خداوند امكانات دنياي خود را در اختيار كساني قرار مي دهد كه بيشتر به
سمت او بروند ، البته ممكن است در اختيار كفار هم قرار دهد ، ولي تفاوت
اين است كه كافر فقط در دنيا بهره مند است ، اما مؤمن نصيبي در دنيا دارد
و از بهره هاي اخروي او هم محظوظ خواهد شد .

از مجموع احاديث پيش به دست مي آيد كه حج و عمره نافي فقر است و باعث
كثرت مال و وسعت روزي را در پي دارد . اين امر آزمودني است و هر كس مي
تواند اين واقعيت را در مورد خود و هر كس كه به حج و عمره رفته به صورتي
پيمايشي در نظر گيرد و نسبت به آن مطالعه كند . به هر تقدير ، حج و عمره
با فقر مالي و مادي سازگار نيست و اين حقيقتي آزمون پذير است .