در هفته گذشته حجم اخبار درباره امتیازات گسترده تیم ایرانی به ۱+۵ آنقدر زیاد بوده است که بسیاری از موضوعات مانند تن دادن تیم ایرانی به سازوکار کنگره و اعمال تحریم های جدید هسته ای و ادامه تهدیدهای مقامات آمریکایی گم شده است.
یکی از موضوعاتی که در روزهای اخیر با واکنش نمایندگان ، کارشناسان و مردم روبرو شده اظهارات عباس عراقچی در جلسه غیر علنی مجلس بوده است.
عراقچی در اظهارات خود به صراحت گفت تیم ایرانی آنچه که وی دسترسی های مدیریت شده می نامند را در چارچوب پروتکل الحاقی پذیرفته و اگر این سطح از بازرسی های پروتکل الحاقی مورد قبول ایران قرار نگیرد توافق نمی شود.
اما موضوعی که عباس عراقیچی به ان اشاره نکرده و تبعات منفی آن به مراتب از پذیرش پروتکل الحاقی بیشتر است، موضوع موافقت تیم ایرانی با بازرسی های فراتر از پروتکل در توافق لوزان می باشد. موضوعی که در توافق نهایی نیز یکی از اصول مهم توافق به حساب می آید.
این موضوع از چنان تبعات منفی برخوردار است که تبعات منفی پروتکل الحاقی علی رغم گستردگی و اثرات مخرب آن بر استقلال کشور و برنامه هسته ای ، در برابر بازرسی های فراتر از پروتکل «ناچیز» است.
در متن بیانیه لوزان درباره بازرسی های فراتر از پروتکل آمده است:
«مجموعه تدابیری برای نظارت بر اجرای مفاد برنامه جامع مشترک اقدام شامل کد اصلاحی ۳.۱ و اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی مورد توافق واقع شده است. آژانس بین المللی انرژی اتمی از فن آوری های مدرن نظارتی استفاده خواهد کرد و از دسترسی های توافق شده بیشتری از جمله به منظور روشن کردن موضوعات گذشته و حال برخوردار خواهد شد.»
A set of measures have been agreed to monitor the provisions of the JCPOA including implementation of the modified Code ۳.۱ and provisional application of the Additional Protocol. The International Atomic Energy Agency (IAEA) will be permitted the use of modern technologies and will have enhanced access through agreed procedures, including to clarify past and present issues.
يکي از مهم ترين موضوعات مورد بحث ميان ايران و آژانس که در بيانيه لوزان از آن به عنوان موضوعات « گذشته و حال» اشاره شده موضوعي است که از آن به عنوان ابعاد احتمالي نظامي برنامه هسته اي ايران يا PMD نام برده مي شود.
ذکر اين نکته ضروري است که با زيرکي ۱+۵ ، PMD در توافق لوزان به عبارت «موضوعات گذشته و حال» تغيير نام داده است چرا که در PMD (ابعاد احتمالي نظامي برنامه هسته اي ايران) ، موضوعات مورد نظر آژانس احصا شده و مشخص بود ولي با زيرکي ۱+۵ و به کارگيري عبارت «موضوعات گذشته و حال» اين امکان به آژانس و کشورهاي غربي داده مي شود که مسائل ديگري افزون بر مسائل مطروحه در PMD را عليه ايران مطرح کند و ايران ملزم به پاسخگويي درباره آنها باشد.
همانگونه که از متن بيانيه لوزان برمي آيد، در اين بيانيه تاکيد شده که براي روشن شدن موضوعات گذشته و حال، بين ايران و ۱+۵ درباره دسترسي هاي بيشتر توافق صورت گرفته است. البته چارچوب اين دسترسي هاي فراتر از پروتکل مشخص نشده، اما براي روشن شدن ابعاد «دسترسي هاي بيشتر» که همان دسترسي هاي فراتر از پروتکل است بايد به گزارش هاي آژانس رجوع کنيم چرا که در گزارش هاي آژانس ابعاد اين بازرسي هاي تشريح شده است.
در گزارش هاي فصلي مديرکل آژانس ابعاد بازرسي هاي مورد نظر اين نهاد قيد شده است. بررسي آخرين گزارش فصلي آمانو که در تاريخ ۳۰ بهمن ۱۳۹۳ منتشر شد و بر اساس پاراگراف ۵۸ و ۶۳و ۷۴ ، ايران بايد به همه سايت ها (سايت هاي هسته اي و غيرهسته اي که تاسيسات نظامي نيز شامل آن مي شود) ، اشخاص و پرسنل (شامل دانشمندان و افراد تاثيرگذار در صنعت هسته اي ايران ومقامات نظامی) ، تجهيزات و مواد و اسناد و اطلاعات مورد نظر کارشناسان آژانس، اجازه دسترسي بدون تاخير بدهد.
در پاراگراف ۵۸ گزارش آمانو آمده است : گزارش‌های قبلی مدیرکل مسایل باقیمانده مربوط به ابعاد نظامی احتمالی برنامه هسته‌ای ایران و اقداماتی را که لازم است ایران برای حل و فصل این مسایل انجام دهد مشخص کرده‌اند. آژانس کماکان نسبت به وجود احتمالی فعالیت‌های آشکار نشده مرتبط با امور هسته‌ای که سازمان‌های نظامی مربوطه در آن دخیل بوده‌اند از جمله فعالیت‌های مرتبط با توسعه یک کلاهک هسته‌ای برای موشک، نگران باقی مانده است. ایران ملزم شده است تا به‌طور کامل با آژانس در زمینه همه موضوعات باقیمانده به‌ویژه آنها که نگرانی در مورد ابعاد نظامی احتمالی برنامه هسته‌ای ایران را بالا می‌برد، همکاری کند که این امر شامل اجازه دسترسی بدون تاخیر به همه سایت‌ها، تجهیزات، اشخاص و اسناد مورد درخواست آژانس است.
پاراگراف ۷۴ همين گزارش نيز آمده است: آژانس آمادگی دارد به حل و فصل همه مسائل باقیمانده در قالب چارچوب همکاری شتاب بخشد. این امر می‌تواند با همکاری فزاینده از سوی ایران و از طریق ارائه به موقع دسترسی به همه اطلاعات، اسناد، مواد و افراد مرتبط در ایران «همانگونه که مورد درخواست آژانس» است محقق شود. هرگاه آژانس درکی از کل تصویر پیرامون موضوعات با ابعاد نظامی احتمالی ایجاد کند، مدیرکل درخصوص ارزیابی آژانس به شورای حکام گزارش خواهد داد.
اما علاوه بر اين، آژانس حل و فصل همه مسائل باقیمانده ايران را ( که در بيانيه لوزان از آن به عنوان موضوعات «گذشته و حال» ياد شده ) منوط به رفع نگراني ها درباره ابعاد نظامي برنامه هسته اي ايران بر ۴ محور، اجازه دسترسي به «سايت ها ، اسناد ، تجهيزات و اشخاص»کرده است و تا ايران نگراني هاي آژانس را برطرف نکند، مديرکل از تاييد صلح آميز بودن برنامه هسته اي ايران خوددار مي کند. اين بدين معناست همه آنچه که در توافق نهايي به آژانس مربوط مي شود (مانند تخفيف تحريم ها بر مبناي گزارش راستي آزمايي آژانس) تحت تاثير بازرسي ها و دسترسي هاي گسترده آژانس قرار مي گيرد و با توجه به نگاه سياسي آمانو به موضوع هسته اي ايران، در ازاي تمامي امتيازات نقدي که تيم ايراني به طرف مقابل مي دهد، کمترين امتيازات را هم به دست نمي آورد.
در بند ۶۳ گزارش مديرکل آژانس در تاريخ ۳۰ بهمن ۹۳ در اين باره آمده است: همانگونه که در گزارشات قبلی اشاره شده و توسط مدیرکل در جلساتش در تهران در اوت ۲۰۱۴ تاکید شده، لازم است آژانس قادر شود یکارزیابی “سیستمی” از موضوعات باقی مانده مندرج در ضمیمه گزارش (GOV/۲۰۱۱/۶۵) انجام دهد. این موضوع مستلزم بررسی و به دست آوردن درکی از هر موضوع در جای خود و سپس ادغام همه موضوعات در یک ” سیستم” و ارزیابی آن سیستم در کلیت آن است. در این زمینه، آژانس آمادگی دارد به حل و فصل همه مسائل باقیمانده در قالب “چارچوب برای همکاری” شتاب بخشد. این امر می‌تواند با همکاری فزاینده از سوی ایران و از طریق ارائه به موقع دسترسی به همه اطلاعات، اسناد، سایت‌ها، مواد و افراد مرتبط در ایران همانگونه که مورد درخواست آژانس است محقق شود. هرگاه آژانس درکی از کل تصویر پیرامون موضوعات با ابعاد نظامی احتمالی ایجاد کند، مدیرکل درخصوص ارزیابی آژانس به شورای حکام گزارش خواهد داد.
تاکید آمانو بر نظارت سیستمی به آن معناست تا تمامی ادعاهای آژانس و دسترسی های مورد نظر آن به افراد (هسته ای و نظامی) ، اسناد و اطلاعات، تجهیزات و مواد و سایت ها (هسته ای و نظامی) از سوی ایران پاسخ داده نشود ،آژانس از ارائه گزارش به شورای حکام خودداری می کند و برنامه هسته ای ایران را تایید نمی کند. این
سيستم نظارتي «فراتر از پروتکل» در نظر گرفته شده براي توافق نهايي به شدت براي ايران محدوديت زا و به علت احتمال درز اطلاعات سري و محرمانه خطر آفرين است ، آنچه که در لوزان براي نظارت بر ايران در نظر گرفته شده موجب شده تا اوباما پشت ميکروفن راديو ملي ايالات متحده با خونسردي اعلام کند: «ايران بابازرسي‌هاي بي‌سابقه و راستيآزماييها روي برنامه هسته‌اي خود موافقت كرده است.»
خدا به آبروی شهدای غواص این سازشکاران را نابود کند