طبق آمار گمرک جمهوری اسلامی در سال ۱۳۹۳ بیش از ۱۶۲ هزار تن خرما به قیمت ۲۱۹ میلیون دلار از کشور صادر شده است. این درحالیست که طبق آمار سازمان جهانی غذا و کشاورزی ملل متحد، سالانه در حدود ۱ میلیون و ۸۰ هزار تن خرما در ایران تولید می‌شود. خرما جزء محصولات کشاورزی است که هرساله حجم بالایی از صادرات کشاورزی را به خود اختصاص می‌دهد و جزء ۵ محصول کشاورزی عمده صادراتی بوده است. آمار صادرات سالانه خرما ایران در سال‌های اخیر در نمودار زیر نشان داده شده است.
منبع: گمرک جمهوری اسلامی
همانطور که در نمودارهای بالا مشخص است میزان صادرات خرما ایران در سال‌های ۱۳۸۰ الی ۱۳۹۳ از نظر وزنی از یک روند با ثبات برخوردار بوده است ولی با توجه به تغییرات قیمت دلاری هر واحد خرمای ایران در جهان، قیمت صادرات خرمای ایران در سال‌های اخیر روندی صعودی را نشان می‌دهد.
صادرات خرمای ایران به طور کلی در ۷ دسته مضافتی، استعمران، شاهانی، بکاب، پیاروم، زاهدی و سایر خرماها گزارش می‌شود که در این میان خرمای مضافتی سهم عمده‌ی صادرات خرمای کشور را به خود اختصاص داده است. همچنین خرمای پیاروم با میانگین قیمت ۴٫۴ دلار به ازای هرکیلوگرم، گران ترین خرمای صادراتی ایران محسوب می‌شود. در جدول زیر صادرات انواع خرمای ایران در سال ۱۳۹۳ نشان داده شده است.
منبع: گمرک جمهوری اسلامی
جمهوری اسلامی ایران در سال ۱۳۹۳ به ۸۱ کشور دنیا خرما صادر کرده است. مقاصد عمده صادراتی خرمای ایران عمدتا کشورهای امارات، پاکستان، ترکیه و افغانستان بوده‌اند. در جدول زیر مقاصد عمده صادراتی خرمای ایران در سال ۱۳۹۳ نشان داده شده است.
منبع: گمرک جمهوری اسلامی
خرمای ایران هرساله علاوه بر کشورهای همسایه چون امارات، پاکستان، ترکیه، افغانستان، عراق و آذربایجان به دیگر کشورهای منطقه چون هند، قزاقستان، مالزی و روسیه و همچنین کشورهای اروپایی چون انگلستان، آلمان و اوکراین و دیگر کشورهای جهان چون کانادا و استرالیا صادر می‌شود. گرچه برخی از مقاصد صادراتی ایران چون پاکستان و عراق خود جزء تولیدکنندگان بزرگ خرما در جهان هستند، بازهم خرمای ایران در این کشورها خریدار داشته است. در شکل زیر سهم هریک از مقاصد صادراتی در ۱۵ سال گذشته نشان داده شده است.
منبع: گمرک جمهوری اسلامی
بر اساس آمار سازمان جهانی غذا و کشاورزی ملل متحد در سال ۲۰۱۳ میلیادی در حدود ۷٫۶۳ میلیون تن خرما در بیش از ۳۸ کشور جهان تولید شده است که عمده تولیدکنندگان خرما کشورهای غرب آسیا و شمال آفریقا هستند. در این میان مصر با تولید ۱٫۵ میلیون تنی در صدر قرار دارد و پس از آن ایران با تولید ۱٫۰۸ میلیون تن تولید در رده دوم قرار دارد. پس از مصر و ایران کشورهای عربستان، الجزایر، عراق، پاکستان، سودان، عمان، امارات و تونس در رده‌های سوم تا دهم قرار دارند. در شکل زیر میزان تولید کشورهای تولیدکننده خرما در جهان نشان داده شده‌است.
منبع: سازمان جهانی غذا و کشاورزی ملل متحد
همچنین طبق آمار این سازمان جهانی در سال ۲۰۱۱ حجم تجارت خرما در جهان بالغ بر ۱٫۴ میلیون تن بوده است و از نظر قیمت صادرات، ایران پس از کشور تونس در رده دوم صادرکنندگان خرما در جهان قرار دارد. پس از تونس و ایران، عربستان، رژیم اشغالگر قدس، پاکستان، عراق، آمریکا، فرانسه، امارات و مصر در رده‌های سوم الی دهم صادرکنندگان خرما در جهان قرار دارند. در شکل زیر صادرکنندگان عمده خرما در جهان نشان داده شده است.
منبع: سازمان جهانی غذا و کشاورزی ملل متحد
همانطور که از شکل بالا مشخص است رژیم اشغالگر قدس، آمریکا، فرانسه و هلند که تولید خرمای سالانه کمتر از ۲۰ هزار تن دارند به علت بالا بودن قیمت واحد خرمای تولیدیشان جزء صادرکنندگان عمده خرما به شمار می‌روند. در عوض قیمت خرمای تولیدی کشورهایی چون عراق و پاکستان که از نظر وزنی بزرگترین صادرکنندگان خرما در جهان هستند بسیار پایین تر از دیگر کشورها است. یکی از علت‌های اصلی این تفاوت قیمت واحد خرمای صادراتی بسته بندی مناسب محصولات است. در واقع صادرات خرمای کشورهای کمتر توسعه یافته غالبا به صورت فله و بدون بسته بندی مناسب انجام می‌گیرد و از این رو خرمای صادراتی این کشورها قیمت بسیار پایین‌تری از خرمای صادراتی کشورهای توسعه یافته دارد.صادرکنندگان خرمای ایران نیز در سال‌های اخیر در جهت استفاده از صنعت بسته بندی به منظور افزایش قیمت محصولات صادراتی خود اقداماتی انجام داده‌اند و بخشی از روند افزایش قیمت واحد خرمای ایران در سال‌های اخیر نیز به این مسئله مربوط می‌باشد. با اینحال همچنان توجه به بسته بندی مناسب و همچنین فرآوری این محصول می‌تواند در افزایش قیمت صادراتی آن تأثیر چشم‌گیری داشته باشد.
نکته جالب توجه دیگر صادرات بسیار ناچیز بزرگترین تولیدکننده خرمای جهان، کشور مصر است. در واقع این کشور تقریبا تمامی ۱٫۵ میلیون تن خرمای تولیدی خود را در داخل مصرف می‌کند. همچنین کشور تونس با وجود تولید بسیار کمتر از ایران از نظر قیمتی صادراتی بیشتر از ایران دارد. در سال‌های اخیر نیز با وجود افزایش میزان صادرات ایران به حدود ۲۲۰ میلیون دلار، صادرات تونس نیز افزایش یافته است و این کشور با صادرات بالغ بر ۲۳۰ میلیون دلار همچنان بزرگترین صادرکننده خرما در جهان به شمار می‌رود و ایران در رده دوم قرار دارد.
بزرگترین واردکنندگان خرمای جهان نیز طبق آمارهای جهانی، کشورهای هند، مراکش و فرانسه هستند. پس از این سه کشور نیز کشورهای مالزی، انگلستان، آمریکا، آلمان، اندونزی، کانادا و اردن در رده‌های سوم الی دهم بزرگترین واردکنندگان خرما در جهان قرار دارند. در شکل زیر واردکنندگان عمده خرما در جهان نشان داده شده است.
منبع: سازمان جهانی غذا و کشاورزی ملل متحد
همانطور که از شکل بالا مشخص است کشور هند با اختلاف زیاد از دیگر کشورهای جهان بزرگترین واردکننده خرما در جهان است. این کشور عمده واردات خود را از دو کشور پاکستان و عراق تأمین می‌کند و خرمای ارزان قیمت این دو کشور را وارد می‌کند. پس از این کشور، کشور مراکش با واردات ۷۵ میلیون دلاری در رده بعدی قرار دارد که عمده واردات خود را از کشور تونس انجام می‌دهد. در رده‌های بعدی واردات خرما نیز کشورهای اروپایی به همراه روسیه، مالزی و اندونزی قرار دارند.
کشورهای هند، مالزی، روسیه و اندونزی با توجه به جمعیت بالای خود ظرفیت زیادی در واردات خرما دارند و تولیدکنندگان ایرانی می‌توانند با انجام اقدامات مناسب و بازاریابی، صادرات خرمای ایران به این کشورها را افزایش دهند.
در داخل کشور برای انواع محتلف خرما قیمت تضمینی اعلام می‌شود ولی بنا به گفته کارشناسان خرید تضمینی خرما به علت پایین بودن قیمت اعلام شده، کارا و مؤثر نبوده و حتی در برخی سال‌ها به عنوان قیمت کف منجر به کاهش قدرت چانه زنی باغداران و زیان آن‌ها و نفع صادرکنندگان خرما شده است. آخرین قیمت تضمینی اعلام شده توسط دولت مربوط به شهریور ماه سال ۱۳۹۳ است که دولت قمیت تضمینی هر کیلوگرم خرما را ۱۱۰۰ تومان اعلام کرده است که فاصله زیادی با قیمت بازاری این محصول دارد. با اینحال از سال ۱۳۸۶ سیاست خرید توافقی از باغدارانی که در فروش خرمای خود دچار مشکل هستند در حال انجام است که برای حمایت از این باغداران مفید به نظر می‌رسد.
Sorry. No data so far.