آزادی اموال بلوکه شده ایران شاید ۸ سال دیگر

علی مسعودی – روز  ۲۳ تیرماه ۱۳۹۴ ایران و ۱+۵ جمعبندی مشتر کی را با عنوان «برنامه جامع مشترک اقدام» منتشر کردند که مشتمل بر تعهداتی بود که طرفین برای برقراری یک توافق بلند مدت پذیرفته بودند. این برنامه ۱۵۹ صفحه  ای شامل ۲۱ صفحه متن  اصلی و ۵ ضمیمه مفصل در موضوعات مختلف بود. پیچیدگی های موجود و سطح مباحث فنی موجب شده است تا بررسی تعهدات ایران و طرف مقابل در هر یک از حوزه ها به صورت شفاف قابل تبیین نباشد. در میان ضمائم منتشر شده در جمع بندی ایران و ۱+۵  ضمیمه پنجم یکی از مهمترین بخش ها به نظر می رسد، به نحوی که این جمع‌بندی توافق جامع به گام‌های اجرایی اشاره کرده و با بررسی دقیق آن می توان به اتفاقی که برای تحریم های علیه ایران  در بخش مربوط به روز اجرا به تعهدات اروپا و آمریکا درباره تحریم‌ها اشاره شده است. این بخش از متن توافق به دلیل داشتن ارجاعات متعدد به داخل متن به سختی مطالعه می‌شود.

در تشریح تعهدات اتحادیه اروپا آمده است:

اتحادیه اروپا به مصوبه ۲۶۷/۲۰۱۲ شورای مقررات خاتمه می‌دهد و مقررات متناظر در مصوبه ۲۰۱۰/۴۱۳/ CFSPرا تعلیق می‌کند.

اما برای درک اینکه اروپا چه تعهداتی را انجام می‌دهد باید به بندهای مشخص شده در بند فوق رجوع شود.

تحریم‌های اشاره شده عبارتند از:

۱.۱.۱: Prohibition and authorisation regimes on financial transfers to and from Iran

۱.۱.۱: ممنوعیت و مجوز تراکنش مالی به و از ایران

۱.۱.۲: Sanctions on banking activities

۱.۱.۲: تحریم‌های فعالیت‌های بانکی

۱.۱.۳: Sanctions on insurance

۱.۱.۳: تحریم‌های بیمه‌ای

۱.۱.۵: Sanctions on financial support for trade with Iran

۱.۱.۵: تحریم‌های مالی پشتیبان تجارت با ایران

۱.۱.۶: Sanctions on grants, financial assistance and concessional loans

۱.۱.۶: تحریم گرنت‌ها و کمک ها و قرض‌های مالی

۱.۱.۷: Sanctions on Government of Iran public-guaranteed bonds

۱.۱.۷: تحریم اوراق قرضه دولتی ایران

۱.۱.۸: Sanctions on associated services[۳]for each of the categories above

۱.۱.۸: تحریم های خدمات مرتبط با فعالیت های فوق

۱.۲.۱: Sanctions on the import of oil and gas from Iran

۱.۲.۱: تحریم واردات نفت و گاز از ایران

۱.۲.۲: Sanctions on the import of Iranian petrochemical products

۱.۲.۲: تحریم واردات محصولات پتروشیمی

۱.۲.۳:Sanctions on the export of key equipment for the oil, gas and petrochemical sectors

۱.۲.۳: تحریم های صادرات تجهیزات کلیدی برای بخش های نفت و گاز و پتروشیمی

۱.۲.۴: Sanctions on investment in the oil, gas and petrochemical sectors

۱.۲.۴: تحریمهای سرمایه گذاری دربخشهای نفت و گاز و پتروشیمی

۱.۲.۵: Sanctions on associated services for each of the categories above

۱.۲.۵: تحریمهای خدمات مرتبط با فعالیت های فوق

۱.۳.۱: Sanctions related to shipping and shipbuilding

۱.۳.۱: تحریم های مرتبط با کشتیرانی و کشتی سازی

۱.۳.۲: Sanctions related to the transport sector

۱.۳.۲: تحریم های مرتبط با بخش حمل و نقل

۱.۳.۳: Sanctions on associated services for each of the categories above

۱.۳.۳: تحریم های خدمات مرتبط با هریک از دسته های فوق

۱.۴.۱: Sanctions on gold, precious metals and diamonds, banknotes and coinage

۱.۴.۱: تحریمهای طلا و فلزات گران بها و الماس و اسکناس و مسکوکات

۱.۴.۲: Sanctions on associated services for each of the categories above

۱.۴.۲: تحریمهای خدمات مرتبط با هر یک از دسته های فوق

نکات مربوط به تعهدات اتحادیه اروپا در روز اجرای توافق:

–        در میان بندهای مشخص شده برای تعلیق و خاتمه دادن بند ۱.۱.۴ وجود ندارد. این بند مربوط به چیست؟ با مراجعه به بند مربوطه در پیوست دوم که درباره تحریم‌هاست خواهیم دید:

۱.۱.۴: Sanctions on financial messaging services

تحریم خدمات پیام‌رسانی مالی (خدماتی مانند سوئیفت)

به عبارت دیگر اتحادیه اروپا تحریم مربوط به سوئیفت را در روز اجرای توافق تعلیق یا لغو نمی‌کنند. بلکه برداشته شدن این تحریم به روز انتقال یعنی ۸ سال بعد موکول شده است.

–        بند دیگری که در بخش تعهدات اتحادیه اروپا در روز توافق مورد اشاره قرار نگرفته است، بند ۱.۹.۱ از ضمیمه دوم (تحریم‌ها) است. این بند می‌گوید:

۱.۹.۱: Asset freeze and visa ban measures applicable to:

۱.listed Iranian banks and financial institutions, including the Central Bank of Iran;

۲.listed persons, entities and bodies related to the oil, gas and petrochemical sectors;

۳.listed persons, entities and bodies related to shipping, shipbuilding and transport;

۴.other listed persons, entities and bodies not related to proliferation-sensitive nuclear-, arms-and ballistic missile-related activities;

۵.listed persons, entities and bodies related to proliferation-sensitive nuclear-, arms-and ballistic missile-related activities; and

۶.entities and individuals listed by the UN Security Council,

این بند مربوط به دارایی‌های بلوکه شده مربوط به ایران در کشورهای اروپایی است. در نتیجه در روز اجرای توافق دارایی‌های بانک مرکزی، شرکت ملی نفت و نهادهای وابسته، شرکت کشتیرانی و نهادهای وابسته و افراد و نهادهایی که در فعالیت‌های موشکی و اشاعه‌ای فعال هستند، آزاد نمی‌شود.

–        تحریم‌های مرتبط با فناوری‌های و اقلام حساس و مواد خاص مورد استفاده در فعالیت‌های هسته‌ای، نرم‌افزارها و تسلیحات که در بندهای ۱.۵.۱، ۱.۶.۱، ۱.۷.۱، ۱.۸.۱ از ضمیمه دوم مورد اشاره قرار گرفته است، تا روز انتقال باقی می‌مانند.

–        از میان تحریم‌هایی که قرار است در روز توافق از سوی اتحادیه اروپا برداشته شود، برخی تعلیق و برخی خاتمه می‌یابد. بر اساس متن فوق الذکر تحریم‌های اشاره شده از بند ۱.۱.۱ تا ۱.۳.۳ تعلیق می‌شوند. این تحریم‌ها مرتبط با مصوبه شورای تصمیم‌گیری اروپا بوده (۲۰۱۰/۴۱۳/CFSP) و تنها تعلیقمی‌شود. این تحریم‌ها شامل تحریم‌های بانکی، تراکنش‌های مالی، بیمه،اوراق قرضه، خرید نفت و گاز و محصولات پتروشیمی، تحریم‌های کشتیرانی  و حمل و نقل می‌شود. تنها تحریمی که خاتمه می‌یابد تحریم فلزات گران‌بها است که به مصوبه شورای مقررات اتحادیه اروپا (No ۲۶۷/۲۰۱۲) مرتبط می‌شود.