راه نامدار شدن چیست؟

آیت‌الله عبدالله جوادی آملی از جمله فقها و اندیشمندانی است که به طور مفصل درباره حکمت و فلسفه اعمال عبادی دین مبین اسلام سخن گفته است.

ذکر به معنای ناموری، نامداری و صاحب نام شدن بدون ذکر حق میسور نیست؛ زیرا چیزی که از حق تهی است سهمی از بقا و دوام ندارد. «مَا عِندَکُمْ یَنفَدُ وَمَا عِندَ اللّهِ بَاقٍ»، «کُلُّ شَیْءٍ هَالِکٌ إِلَّا وَجْهَهُ» کسانی که پیوند با نام و یاد خدا نداشته‌اند، به بوته فراموشی سپرده شده‌اند و جز احدوثه تاریخ قرار گرفته‌اند یعنی درباره آنها چنین گفته می‌شود: در گذشته، فلان سلطان، امیر، فرمانروا و … بوده است، یعنی فعلاً هیچ اثری از آنها نیست، فقط در لابلای ذهن تاریخ و شیار اوراق آن دفن شده‌اند؛ خدای سبحان از چنین گروهی به احدوثه تاریخ نام می‌برد؛ «فَأَتْبَعْنَا بَعْضَهُم بَعْضًا وَجَعَلْنَاهُمْ أَحَادِیثَ»، «فَجَعَلْنَاهُمْ أَحَادِیثَ وَمَزَّقْنَاهُمْ کُلَّ مُمَزَّقٍ».

البته روشن است چیزی را که خداوند تمزیق، تقطیع، تجزیه، تخریق و پاره پاره کرده باشد، هرگز به حال اول خود برنمی‌گردد؛ بنابراین، چیزی یا شخصی صاحب نام خواهد شد که با یاد حق و نام خدا پیوند عمیق برقرار کرده باشد لذا درباره رسالت رسول اکرم، که نه تنها با یاد خدا پیوند ناگسستنی داشته و دارد، بلکه مظهر نام حق و آیت کبرای یاد الهی بوده و هست چنین ‌آمده: «وَ رَفَعْنا لَکَ ذِکْرَکَ».

خداوند نه تنها رسول گرامی (ص) را صاحب‌نام کرد بلکه نام او را رفیع گردانید، همان‌طور که درجه مؤمن رفیع است و درجات مؤمن عالم نیز که بیش از درجه مؤمن غیر عالم است دارای رفعت خواهد بود، نام نامور جوامع انسانی، نظیر حضرت رسول اکرم (ص) رفیع شده است. قرآن کریم که در اثر احتوای یاد خدا صاحب‌نام است سبب نامور شدن پیروان راستین خود خواهد شد لذا خداوند سبحان در این باره چنین فرموده است: «لَقَدْ أَنزَلْنَا إِلَیْکُمْ کِتَاباً فِیهِ ذِکْرُکُمْ أَفَلاَ تَعْقِلُونَ».

این آیه در عین آنکه جامعه بشری را به یاد حق فرا می‌خواند به آنان فیض ناموری، نعمت نامداری را نوید می‌‌دهد، چنانکه این معنا را می‌توان از برخی آیات دیگر استنباط کرد. چون ناموری درست نشانه پیوند با خدا و ارتباط با حق است.

لذا به عنوان خواسته‌ای مشروع که برخاسته از آگاهی و بصیرت است در دعای ابوحمزه ثمالی مطرح شده: «وَ أَعْلِ ذِکْرِی» یعنی خدایا نام مرا رفیع و بلند نما، همان‌طور که نام پیامبر اکرم (ص) را عالی قرار دادی. منشأ چنین درخواستی آن است که امت به رسول اکرم (ص) تأسی می‌کنند: «لَقَدْ کانَ لَکُمْ فی رَسُولِ اللَّهِ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ لِمَنْ کانَ یَرْجُوا اللَّهَ وَ الْیَوْمَ الْآخِرَ وَ ذَکَرَ اللَّهَ کَثیراً» لذا در سعادت‌های دینی و فیوضات الهی خود را بهره‌مند می‌کند، گر چه فاصله اصل و فرع، امتیاز رهبر و رهرو، تمایز معصوم و غیرمعصوم، تفاوت کامل و ناقص مانند آن محفوظ است.