کاغذی که سفیر مرگ درختان نیست

 شاید برای بسیاری از ما تصور اینکه بتوان از سنگ، کاغذ تولید کرد، دشوار باشد اما دانشمندان این رویا را هم محقق کرده‌اند. حدود ۵ سالی است که یک شرکت کانادایی با استفاده از ماشین‌آلات ویژه، از پودر نوعی سنگ خاص، اقدام به تولید کاغذ کرده‌ است. بسیاری «stonepaper» یا همان کاغذ سنگ و کاغذ معدن را پدیده‌ای شگفت‌انگیز در صنعت چاپ و تولید و تولید آن را نیز سرآغاز عصری جدید در تولید کاغذهای سازگار با محیط زیست می‌دانند چرا که ماده اولیه آن تنها سنگ است لذا به نظر می‌رسد دیگر نباید نگران قطع درختان و اثرات مخرب آن روی محیط‌ زیست باشیم.

همچنین در فرآیند تولید «کاغذ سنگ» نه تنها از آب استفاده نمی‌شود، بلکه به خاطر سفید بودن مواد اولیه، نیازی به استفاده از سفیدکننده‌ها هم در تولید آن نیست که نتیجه این کار، این خواهد بود که دیگر آلاینده‌ها به محیط زیست ما اضافه نخواهند شد.

ویژگی‌های منحصر به فرد «کاغذ سنگ»

این کاغذ علاوه‌بر مزایای زیست محیطی دارای یکسری ویژگی‌های منحصر به فرد دیگر هم هست. کاغذ سنگ، کاملاً ضد آب است و حتی کار چاپی انجام شده روی آن نیز هیچ تاثیری از مجاور بودن و یا غوطه‌ور شدن درون آب نخواهد گرفت.

همچنین این کاغذ در برابر پاره شدن مقاومت می‌ کند، البته نه اینکه پاره نشود چرا که اساساً این نوع کاغذ از همان ابتدا هم با هدف بازگشت به چرخه بازیافت، تولید شده است. با این وجود کاغذ سنگ در برابر پارگی بسیار مقاومت نشان می‌دهد و از این لحاظ به نظر می‌رسد می‌تواند در بعضی از کاربردها، جایگزین کاغذهای پلاستیکی باشد.

کاغذ سنگ همانطور ضد جویده شدن توسط جوندگان نیز هست. سازگاری کامل با کلیه ماشین‌های چاپ افست، هماهنگ با کلیه مرکب‌ها و حلال‌های قابل استفاده در ماشین‌های چاپ افست، قابلیت خشک شدن مرکب بر روی کاغذ بلافاصله پس از خارج شدن از ماشین چاپ و بدون نیاز به امکانات اضافی جهت تحقق این موضوع، عدم تاثیرپذیری از دمای محیط که یکی از مشکلات اصلی در جهت ایجاد چاپ با کیفیت است و مقاومت در برابر آتش‌سوزی، از دیگر ویژگی‌های کاغذ سنگ است.

جدول زیر که مقایسه پارامترهای تولید یک تن کاغذ با استفاده از چوب درختان و تولید با استفاده از سنگ و کاغذ بازیافتی، شاید بهتر و بیشتر، کاربردهای کاغذ سنگ را نمایان کند.

بر اساس این گزارش، میزان کاهش دی اکسید کربن(co۲) ناشی از تولید یک تن کاغذ سنگ در مقایسه با تولید کاغذهای تولیدی با چوب درختان و کاغذهای بازیافتی معادل (co۲) تولیدی ناشی از گردش ۳.۵ بار یک ماشین دور کره زمین، میزان درختان قطع نشده برای تولید یک تن کاغذ سنگ معادل تولید اکسیژن مورد نیاز برای ۴۰ نفر، میزان آب صرفه‌جویی شده در تولید یک تن کاغذ سنگ معادل مصرف آب لازم برای سه روز حمام گرفتن یک شخص ۲۴ ساعته و بدون توقف، میزان کاهش تولید مواد بازیافتی حاصل از استفاده یک تن کاغذ سنگ معادل وزن ۸ محفظه بزرگ بازیافتی و میزان انرژی صرفه‌جویی شده برای تولید کاغذ سنگ معادل انرژی مورد نیاز برای تولید دو ماه برق مورد نیاز لوازم خانگی کل کشور آمریکا، است.

«کاغذ سنگ» یک نوآوری است

فرهاد اشفاق مدیر بخش فنی شرکت کاغذ سنگ که شرکت متبوعش نماینده انحصاری شرکت «stonepaper» در ایران است، در این باره گفت: تولید کاغذ از کربنات‌ها البته چیز جدیدی نیست و در تولید بسیاری از مواد دیگر مانند خودکار و حتی دستمال کاغذی، از کربنات‌ها استفاده می‌شود، اما تولید کاغذی که ۸۵ درصد آن از کربنات باشد و قابلیت چاپ اُفست را هم داشته باشد، یک نوآوری است.

اشفاق افزود: در تولید کاغذهای معمولی، در نهایت باید از سلولوز و فایبر استفاده شود و لازمه این کار، قطع درختان و استفاده از آنهاست، یا در تولیدکاغذهای پلاستیکی، تقریباً به طور کامل از پلاستیک استفاده می‌شود و شاید یک درصدش کربنات باشد و لذا بعداً با مشکلات زیست محیطی در مورد این نوع کاغذها رو به رو هستیم.

مدیر بخش فنی شرکت کاغذ سنگ اضافه کرد: نوع سنگ‌هایی که در تولید این نوع کاغذها از آنها استفاده می‌شود، عموماً «ماربل» و «لایم» که در ایران به سنگ آهک و سنگ گچ شاخته می‌شوند، است. این نوع کاغذها در حال حاضر عمدتاً در کانادا و آمریکا و نیز چین و هنگ کنگ تولید می‌شوند.

به گفته وی، «کاغذ سنگ» در گراماژهای مختلف از ۵۰ میکرون تا ۴۰۰ میکرون برای کاربردهای مختلف تولید و از آن در تهیه لیبل‌های چسبدار با گراماژهای مختلف و با ضریب چسبندگی بالا و خاصیت ضد آب بودن استفاده می‌شود. اگرچه کاربردهای کاغذ سنگ محدود به کاربردهای صنعت چاپ، نشر و بسته‌بندی و تبلیغات نیست و به لحاظ روبرو شدن با ماشین‌های چاپ و صحافی، رفتاری مشابه کاغذهای گلاسه دارد و هیچ‌گونه نیازی به مرکب یا زینک متفاوت ندارد.

اشفاق همچنین گفت: گراماژهای نازک این نوع کاغذ برای کاربردهایی نظیر بسته‌بندی‌های غذایی، گراماژهای متوسط آن برای امور چاپی نظیر کتاب‌های نفیس، نقشه‌ها با کاربردهای مختلف، ساک‌های دستی، مجلات، بروشورها و پاکت و گراماژهای ضخیم آن هم برای کاربردهایی که در امور روزانه از مقوا در تهیه آنها استفاده می‌شود مانند جعبه‌ها و کارت‌های اعتباری، مناسب است.

مدیر بخش فنی شرکت کاغذ سنگ در مورد ویژگی‌های این نوع کاغذ هم گفت: کاغذ معمولی در آب، مضمحل می‌شود و مرکب روی آن هم از بین می‌رود اما این کاغذ در آب، نه تنها از بین نمی‌رود بلکه وقتی از آب خارج می‌شود، پس از چند لحظه خشک می‌شود و اثری از رطوبت روی آن باقی نمی‌ماند. این کاغذ در مقابل پاره شدن هم مقاوم است یعنی به زحمت پاره می‌شود و این مسئله هم برای بازیافت کاغذ بعد از دوره مصرفش است.

اشفاق ادامه داد: این کاغذ از آنجا که در مقابل جویده شدن توسط جانواران و جوندگان مقاوم است، برای تهیه آثار هنری مثل نقاشی و نیز کتاب‌ها و آثار نفیس و یا اسنادی که قرار است سال‌ها عمر کنند و از آنها نگهداری شود، مثل سند خانه، ماشین و یا اوراق مشارکت، می‌تواند کاربرد داشته باشد.

با احتیاط میزان واردات «کاغذ سنگ» را افزایش می‌دهیم

مدیر بخش فنی شرکت کاغذ سنگ درباره میزان خرید و واردات این نوع کاغذ به کشور هم، گفت: اگر بخواهیم به نسبت نیاز کشور، میزانی را اعلام کنیم، باید بگوئیم که بسیار اندک است و حتی به ۱۰۰۰ تُن هم نرسیده است اما ما قصد داریم با سنجش دقیق میزان استقبال از کاغذ سنگ در کشور و با احتیاط، اقدام به واردات مقدار بیشتری از آن بکنیم.

وی درباره آینده این نوع کاغذ در ایران و چشم‌انداز مصرف آن در کشور گفت: ما در دوره‌ای به سر می‌بریم که محیط زیست یکی از مهمترین مسائل و دغدغه‌های جدی مردم و مسئولان ذیربط است؛ لذا من به گرایش مصرف کنندگان به استفاده از این نوع کاغذ، بسیار خوشبین هستم. ضمن اینکه سیگنال‌های مثبتی از سوی دولت فعلی در خصوص حمایت از تولیدکنندگان و نیز عرضه کنندگان کالاهای سازگار با محییط زیست، می‌رسد.

اشفاق با بیان اینکه کشور ما نیازمند این نوع کاغذهاست، درباره هزینه تهیه کاغذ سنگ هم گفت: قیمت کاغذ سنگ نسبت به دیگر انواع کاغذها، بیشتر است اما اگر بخواهیم با توجه به ویژگی کالاها، قیمت آنها را بسنجیم، قطعاً این کاغذ مقرون به‌صرفه‌تر است. من یقین دارم هر میزان آگاهی مصرف کنندگان نسبت به ویژگی کالاهایی که مصرف می‌کنند، بیشتر شود، بهترین را انتخاب می‌کنند.

تولید کاغذ باید با رعایت مسائل زیست محیطی باشد

رضا رضایی کارشناس در حوزه صنعت چاپ و بسته‌بندی و از فعالان پیشکسوت این عرصه نیز معتقد است که باید ورود کاغذهای سنگی را به کشور که با محیط زیستِ در معرض تهدید ما سازگار هستند، به فال نیک گرفت. وی در این باره بهخبرنگار مهر گفت: من نمونه این کاغذها را که از سنگ تولید شده است، در کانادا دیده‌ام که بسیار امیدوارکننده بوده و مشاهده کرده‌ام که آنها با چه سرعتی تلاش می‌کنند که این کاغذها را با کاغذهای پلاستیکی و کاغذهایی که از درخت تولید می‌شوند، جایگزین کنند.

رئیس سابق اتحادیه صادرکنندگان صنعت چاپ ایران افزود: شاید باید سال‌ها پیش، روی مصرف و حتی تولید این نوع کاغذها سرمایه‌گذاری می‌کردیم چرا که به واقع نویدبخش آینده‌ای روشن برای صنعت چاپ از یک سو و محیط زیست از طرف دیگر است. البته باید صبر کرد و دید که چه نمونه‌هایی از این کاغذها وارد کشور می‌شود و میزان مصرف آنها و گرایش به این سمت، چگونه است اما کاغذهایی که از سگ تولید می‌شوند، علی‌الاصول در حفظ محیط زیست بسیار موثرند چرا که به راحتی قابل بازیافت (ریسایکل) هستند.

وی حرکت کشورهای پیشرفته را به استفاده از فضای مجازی حتی در مراکز آموزشی مانند مدارس و دانشگاه‌ها به جای چاپ انبوهی از کتاب‌هایی که از کاغذهای که از درختان تولید شده‌اند، نشان دهنده اهمیت روز افزون محیط زیست برای بشر امروز نامید و گفت: نمی‌دانم صنعت چاپ چه پاسخی به نسل‌هایی آینده دارد که قرار است روی همین زمین که روز به روز کم‌درخت‌تر می‌شود، زندگی کند؟!