متلکم‌بودن بوعلی دروغ محض است

 غلامحسین ابراهیمی دینانی – اهمیت و عظمت ابن سینا در این نکته است که به کسی وابستگی فکری ندارد و در فضای فلسفه ارسطو باقی نمانده است. وی در عالم تفکر و اندیشه متوقف نشده و همواره راه‌های تعالی بیشتر را امتحان کرده و موفق هم شده است.

در بخشی از مقدمه کتاب «سخن ابن سینا و بیان بهمنیار» آورده‌ام که قرون چهارم و پنجم ه.ق برای ما بسیار با اهمیت بوده منتها آثار ابن سینا در این دوره در دست نیست که در این دوره اندیشه‌های مشرق زمین را در مقایسه‌ای با غرب تبیین کرده است.

ابوعلی سینا منشأ پیدایش اندیشه و مبدا ادراک است و به نظر او هر حقی از این جهت که حق است، یگانه و واحد است و قابل اشاره حسی نیست پس آنچه اساس هر حقی است، به هیچ وجه اشاره حسی نیست.

یکی از مهمترین آثار بوعلی «شفاء» است که طرفدار زیادی در فلسفه اسلامی دارد البته برخی از آثار ابن سینا هم کمتر شناخته شده است.

ابن سینا خلاف برخی دیگر از متفکران شاگردان زیادی پرورش نداد اما همان‌هایی هم که بودند، بهترین بودند که به جمع آوری و نگهداری آثار شیخ همت کردند، از مهمترین شاگردان او، جوزجانی، معصومی و بهمنیار بودند که بهمنیار کتاب‌ «التحصیل» را نگاشت چرا که بوعلی خود فرصت نگارش نداشت و به دلیل طبابت و معالجه بیماران و … شب‌ها فرصت درس و بحث و پاسخ‌دهی به سوالات شاگردانش را پیدا می‌کرد.

نکته دیگر این است که بوعلی اندیشه‌های ارسطو را مطالعه کرده است اما بدان وقعی نگذاشته و از آن عبور کرده است با این حال ارسطو را بالاتر از افلاطون دانسته است. بنابراین ابوعلی اندیشه‌های فلاسفه و بزرگان گذشته را مطالعه کرده ولی استقلال فکری خود را حفظ کرده است.

می‌توانم بگویم که ابن سینا یک فیلسوف تمام عیار و به تمام معناست چرا که حتی دینش نیز فلسفی است و او فلسفه و دین را با هم در ارتباط می داند البته بوعلی مسائل دینی را فلسفی تعبیر می‌کند و می‌گوید که توحید و دین فلسفی هستند و درباره معاد جسمانی و روحانی نیز مباحثی بیان کرده است.

بنابراین ابن سینا یک فیلسوف ایرانی مسلمان است و نمی‌توان او را افلاطونی یا متعلق به دیگر فلاسفه یونانی دانست بلکه او خسروانی و تحت تأثیر حکمت ایرانی است خود افلاطون نیز اندیشه‌هایش را از ایران گرفته است  و اینکه عده‌ای معتقدند ابن سینا متلکم است، وی یک فیلسوف است.

نکته نهایی عظمت ابن سینا به توجه به جزئیات و کلیات توأم است و هنرش این است که معتقد است همان کلی معقول، محسوس هم هست یعنی هم به محسوسات و هم معقولات توأم توجه نشان می‌دهد.