سرنوشت امام موسی صدر او را به یکی از مظلوم ترین علمای تشیع تبدیل کرده است؛ زیرا 13513 روز از ناپدید شدن او در لیبی می گذرد؛ اتفاقی که درست چند ماه قبل از پیروزی انقلاب اسلامی یعنی 9 شهریور 59 رخ داد؛ اما هنوز هیچ خبر دقیق و صحیحی از مراجع رسمی از وضعیت ایشان به دست نیامده است.
بازسازی هویت و انسجام شیعیان لبنان
امام صدر در سال 1338 از ایران به لبنان هجرت می کند و هم‌زمان با آغاز فعالیت های گسترده دینی و فرهنگی خود در مناطق شیعه نشین لبنان، مطالعات عمیقی را به منظور ریشه یابی عوامل عقب ماندگی اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی شیعیان لبنان به اجرا می گذارد. حاصل این مطالعات، برنامه‌های کوتاه مدت، میان مدت و درازمدتی بود که از اواسط سال ۱۳۳۹ و در راستای سیاست محرومیت زدایی، طراحی و اجرا شد. وی در فاصله سالهای ۱۳۴۰ تا ۱۳۴۸ و در چارچوب برنامه‌ای میان مدت، با طی سالانه هزارها کیلومتر در میان شهرها و روستاهای سراسر لبنان، دهها جمعیت خیریه و مؤسسات فرهنگی و آموزش حرفه‌ای را راه اندازی کرد که حاصل آن کسب اشتغال و خودکفایی اقتصادی هزاران خانواده بی بضاعت، کاهش درصد بیسوادی، رشد فرهنگ عمومی و به اجرا درآمدن صدها پروژه کوچک و بزرگ عمرانی در مناطق محروم آن کشور بود.
آخرین وضعیت رسیدگی به پرونده ربوده شدن امام صدر در لیبی را از زبان دختر ایشان، خانم سیده حورا صدر می خوانید:
اجازه جستجوی میدانی برای یافتن امام موسی صدر در لیبی را داشتیم
نتیجه آخرین پیگیری‌ها از پرونده ربوده‌شدن امام موسی صدر که توسط کمیته رسمی پیگیری دولت لبنان صورت گرفت، چه بود؟
حدود 4 سال از شروع فعالیت این کمیته می‌گذرد؛ اما از همان روزهای اول اعضای آن به لیبی سفر کرده و با مقامات لیبیایی دیدار کردند و حتی قضات لیبیایی برای تبادل اطلاعات به لبنان آمدند. اتفاق مهمی که سال گذشته افتاد امضای توافق‌نامه همکاری بین دولت لیبی و لبنان بود. از مصوبات این توافق‌نامه که از مطالبات ما بود اجازه جستجوی میدانی برای یافتن امام موسی صدر و همچنین بازجویی از مقامات دولت سابق یا افرادی که یا به نوعی متهم بودند یا احتمال می‌رفت از شرایط و وضعیت امام موسی صدر اطلاعی داشته باشند؛ پس از امضای توافق‌نامه و تلاش‌های دوساله ناگهان اوضاع لیبی به یک باره دگرگون شد که متاسفانه این توافق‌نامه اجرایی نشد. اما دبیر کمیته رسمی پیگیری که یکی از قضات برجسته لبنان است تلاش خود را متوقف اجرایی‌شدن این توافق‌نامه نکرد و با بسیاری از مقامات دولت سابق لیبی دیدار کرد تا از آنان کسب اطلاعات کند که متهمین به شکلی دقیق‌تر تعیین شوند و بر اساس همان اطلاعات از یکسال گذشته شکایت‌نامه جدیدی ارائه شد؛ درست است که امروز اطلاعات بیشتری داریم؛ ولی مسلم است که رضایت بخش نیست چون وافی به مقصود نبوده؛ زیرا بسیاری از این مقامات لیبیایی نظامی، اطلاعاتی یا سیاسی بودند که به راحتی صحبت نمی‌کنند و اطلاعاتی نمی‌دهند.
در خصوص ادعای دولت لیبی مبنی بر اینکه امام صدر از طرابلس به رم رفته و در آنجا ناپدید شدند، کمی توضیح دهید؟
این ادعایی بود که توسط قذافی صورت گرفت و در همان زمان که مدت کمی از ربوده‌شدن امام موسی صدر گذشته بود، هیئتی امنیتی از مقامات لبنان تشکیل شد که برای بررسی موضوع به لیبی و ایتالیا برود. لیبی اجازه ورود این هیئت را نداد و آنان به ایتالیا رفته و ادعای لیبی را بررسی کردند. با تمام افرادی که ممکن بود طبق ادعای لیبی حتی لحظه‌ای با امام برخورد داشته باشند، تحقیق صورت گرفت. از ماموران تایید گذرنامه در فرودگاه گرفته تا برخی از مسافران هواپیما و مهمانداران و همچنین کارمندان هتل. در نهایت ثابت شد که این ادعا صحیح نیست و به همین علت در ایتالیا حکمی صادر شد که چون در اینجا جرمی صورت نگرفته ادامه پرونده توجیه قانونی نداشته و دلیلی برای ادامه پرونده وجود ندارد.
دولت لیبی اطلاعات منحرف کننده ارائه داد
بلافاصله دولت لیبی ادعای جدیدی را مطرح کرد و با افراد جدید که مدعی بودند امام صدر را در رم دیده‌اند درخواست تحقیق جدید و بازجویی از افراد جدید را داد که دادگاه ایتالیا مجددا پرونده را باز کرد و تحقیقات لازم را انجام داد که مشخص شد اطلاعات دولت لیبی منحرف‌کننده و غلط بوده و این بار دادگاه ایتالیا با قاطعیت بیشتری این ادعا را رد کرد.
معامله‌ای چند میلیونی میان قذافی و برلوسکونی
ناگهان بعد از سال‌ها در سال 2005 بدون اینکه کسی از بازشدن مجدد این پرونده در ایتالیا اطلاعی داشته باشد حکمی صادر شد مبنی بر اینکه یک قاضی در ایتالیا این پرونده را باز کرده و با ادعای یک شاهد (که به گفته مقامات ایتالیایی فردی مشکوک بود) این حکم صادر شد که امام موسی صدر ممکن است وارد ایتالیا شده باشد و بعد از این حکم، پرونده را مختومه کردند. همین مختومه اعلام‌کردن خود تناقض است اگر طبق این ادعا واقعا احتمال ورود امام به رم وجود دارد پس باید بررسی‌ها برای مشخص‌شدن وضعیت شان ادامه پیدا می‌کرد نه اینکه پرونده را مختومه اعلام کنند؛ اما در نهایت مشخص شد که میان قذافی و برلوسکونی معامله‌ای چند میلیونی اتفاق افتاده و این حکم صادر شده است تا منجر شود به تبرئه‌شدن قذافی.
به هیچ‌وجه نمی‌توان ثابت کرد امام صدر وارد ایتالیا شده باشد
عملا در دوره‌ای که قذافی در لیبی و برلوسکنی در ایتالیا بر سر کار بودند کار برای ما دشوار بود؛ بالاخره شرایط لیبی و ایتالیا تغییر کرد و مجددا خانواده شکایت جدیدی را تنظیم کرد که پرونده مجددا در ایتالیا باز شد و حکم مجددی صادر شد که حکم قبلی را رد و اعلام می‌کرد که به هیچ‌وجه نمی‌توان ثابت کرد که امام صدر وارد ایتالیا شده باشد.
مرحوم صادق طباطبایی در گفتگویی درخصوص پیگیری از سرنوشت امام موسی صدر گفته بود حتی به سازمان اطلاعات آلمان شرقی هم رفتند، نتیجه آن پیگیری‌ها چه شد؟
این موضوع با این استدلال صورت گرفت که سیستم امنیتی قذافی را آلمان شرقی طراحی کرده بود و از این جهت بود که ممکن است به روند بررسی‌ها کمک کند، صورت گرفت.
مگر می‌شود قذافی این همه سال امام را نگه دارد
تعدادی از افراد در اول انقلاب مسئولیت داشتند و رابطه خوبی نیز با لیبی و از طرفی قبل از انقلاب نیز با امام صدر مخالف بودند و به نظر اطلاعاتی داشته باشند، در تمام این سال‌ها مقام یا مسئول یا خانواده سراغشان رفتند؟
به هر حال جریانی در ایران بود و شاید هم هنوز باشد که موافق فعالیت‌های امام نبودند و طبیعتا موضوع ربوده شدن امام اصلا برایشان اهمیت ندارد و مایل نیستند این قضیه پیگیری شود؛ در دوره‌ای که ایران قدرت و ارتباط خوبی هم با لیبی داشت می‌توانستند با فشارهای سیاسی کمکی به حل این قضیه کنند؛ اما به نظر این دغدغه و مسئله وجود نداشت. نمی‌خواهم همه را متهم به مغرض‌بودن کنم شاید بعضی اوقات هم ناامیدی نسبت‌به حیات امام و اینکه بعضی می‌گفتند مگر می‌شود قذافی این همه سال امام را نگه دارد و آسیبی نرساند همین امر سبب می‌شد که عملا این موضوع از دستور کار ذهنی آنان خارج شود؛ ولی هرکسی در دنیا هر کاری از دستش بر بیاد باید برای آزادی امام صدر و دو همراهش که در زندان‌های لیبی محبوس هستند بکند و این موضوع تماشاگر نمی‌خواهد؛ بلکه اقدام‌کننده لازم دارد.
عده‌ای معتقدند که خانواده امام موسی صدر از واقعیت مطلع هستند؛ اما تداوم این وضعیت به اسطوره‌شدن امام موسی صدر کمک می‌کند و خانواده مایل نیست این روند را بپذیرد و این عده به پیگیری‌های کمیته در ایران استناد می‌کند که به خانواده اطلاع داده شد؛ ولی آنان نپذیرفتند، نظرتان چیست؟
پیگیری‌های مذکور به نتیجه عملی نرسید و ادامه روند مذاکرات داشت به جایی می‌رسید که یک سناریو تحویل ما می‌دادند که ساخته و پرداخته قذافی بود. هدف این بود که قذافی تبرئه شود. پیشنهاد و ابتکار عمل و نقشه راه مجموعا از جانب حاکمیت لیبی طراحی و ارائه شده بود و بیش از هر چیزی به‌دنبال رفع موانع در گسترش روابط میان لیبی و ایران بود؛ نه نجات امام موسی صدر و همراهان او.
اگر خدای نکرده اتفاقی در لیبی برای امام افتاده بود، مطمئن باشید تاکنون سند آن را منتشر می‌کردند پس معلوم است خودشان نیز هیچ سندی ندارند و به همین دلیل ما باید تلاشمان را بیشتر کنیم در واقع این شرایط ما را امیدوراتر می‌کند.
چه توقعی از دولت یازدهم برای کمک به حل این پرونده دارید؟
جمهوری اسلامی ایران اعم از دولت چندم یا یازدهم وظیفه‌ای در برابر شهروند خود دارد. آن هم شهروندی که به اعتراف همه، خدمات بزرگ و اساسی برای امت اسلام کرده است. دولت‌ها به میزانی که برای شهروندان و سرنوشت و حقوق آنان توجه و احترام قائل‌اند، اعتبار دارند. گرچه ایران در برخی مقاطع مسئله امام صدر را جدی‌تر پیگیری کرده است؛ اما انتظار ما هم اکنون این است که کشوری که محل تولد و تحصیل امام است کشوری که بسیاری از مسئولین و مراجع آن از دوستان و همفکران و هم‌بحثان او هستند، به وظیفه قانونی و اخلاقی خود در قبال نجات ایشان عمل کند.
Sorry. No data so far.