بهترین خطبا هم بیایند تلویزیون، درست نمی‌شود

** وضعیت ائمه جماعات مساجد از جهاتی امیدوارکننده و از جهاتی نگران کننده است. یعنی ما در این زمینه در حالتی از خوف و رجا به سرمی بریم. با نقطه مطلوب فاصله داریم اما وضعیت خیلی بد هم نداریم و نمی توانیم برخی امتیازات را نادیده بگیریم.

به نظر من مساجد را می توان براساس تفاوت در عملکرد امام جماعتش تقسیم بندی کرد. در کشور ما مسجد نقش کلیدی و محوری خود را تاکنون به خوبی ایفا کرده، در جریان شکل گیری انقلاب و در سال های دفاع مقدس این نقش به خوبی نمایان است.گرچه برخی مساجد در حال حاضر ضعیف عمل می کنند که دلیلش حضور کمرنگ جوان ها و کم رونق بودن آن هاست و مسجد نقش سنگر بودنش را از دست داده چون امام معتقد بود مسجد سنگر است و همه افراد به این سنگر نیازمندند. اما مساجدی وجود دارند که عملکرد مثبت دارند که آن هم به خاطر حضور فعالانه امام جماعت است.

امام جماعت است که نقش بسیار مهم و کلیدی در اداره مسجد دارد به اعتقاد من هشتاد درصد کار در مساجد بر روی دوش امام جماعت است به همین دلیل در انتخاب ائمه جماعات باید بسیار دقت کرد.

** اگر شما مسجد را به یک پادگان نظامی تشبیه کنید که افراد در آن در حال جنگ با دشمن هستند که این تشبیه مناسبت هم دارد زیرا به محلی که امام جماعت می ایستد در اندیشه اسلامی محراب گفته می شود به معنای محل جنگ. پس به این معنا مومنان در حال جنگ هستند هم در درونشان با نفس می جنگند و هم در بیرون با اهل باطل و دشمنانی که به منش و روش آن ها هجوم آورده اند می جنگند.

این افراد در حال جنگ به فرمانده ای نیازمندند که امام جماعت آن فرمانده است. گاهی جنگ مثل نبرد ۸ ساله مردم ما نظامی است که همه شاهد بودیم مسجد در آماده سازی نیروها، ایجاد انگیزه و کمک به جبهه بسیار موثر عمل کرد و گاه جنگ فرهنگی است که آدم ها باید برای مقابله با آن فرمانده ای داشته باشند که او در درجه اول باید خودش اهل عمل باشد.

حضرت علی(ع) در یکی از حکمت های نهج البلاغه می فرماید: «اگر کسی خودش را امام قرار می دهد، اول باید خودش را با عملش یاد بدهد و ادب کردنش باید با روشش باشد قبل از آنی که با زبان باشد.»

از دیگر ویژگی های امام جماعت مهربانی اوست و این که عاشق خلق خدا، نرم خو و خوش خلق باشد تا بتواند افراد را جذب کند همان طور که خداوند خطاب به پیامبر می گوید: «ای پیامبر تو به خاطر رحمتی که داشتی و نرم شده بودی مردم را جذب کردی اگر خشن بودی مردم از اطراف تو می رفتند.»

امام جماعت به لحاظ علمی نیز باید آدم شناس و جوان شناس باشد و نیازهای مخاطبانش را بشناسد و برای آن ها حرفی داشته باشد و برای نیازهای آن ها هم خوب حرف بزند و هم حرف های خوب بلد باشد.

امام جماعت مثل خلبان می ماند همان طور که نماز معراج مومن گفته شده که مردم در نماز روحشان به پرواز درمی آید، امام جماعت در این پرواز روحی باید آن ها را یاری کند. علاوه بر آن او باید محور الفت و اتحاد باشد گرچه در مسجد کسان دیگری مثل هیئت امنا هم نقش آفرینی می کنند که متاسفانه آسیب این افراد هم این است که برخی از هیئت امناء مساجد اهل ایده و رفتار فرهنگی نیستند و صرفا به کسب درآمد و ظواهر مسجد توجه می کنند.ما گاهی شاهدیم مسجد محل کسب درآمد است ولی از این درآمد در جهت ترویج اندیشه اسلامی و تربیت دینی جوانان استفاده نمی شود. در این شرایط امام جماعت باید آن قدر قوی باشد تا بتواند هیئت امنا را تحت تاثیر خود قرار دهد.رکن دیگر مسجد خادم است که باز متاسفانه گاهی خادم های مساجد شخصیت های ضعیفی هستند که رفتار فرهنگی ندارند. امام جماعت باید در این زمینه هم نقش آفرینی کند و روی خادم تاثیر بگذارد.بنابراین در انتخاب امام جماعت باید دقت های زیادی صورت گیرد و این افراد آموزش های متعدد ببینند و از فیلترهای متعددی عبور کنند و با حساب و دقیق انتخاب شوند تا ما به نتیجه مطلوب برسیم. گرچه این ایده یک شبه محقق نمی شود و برای تحقق آن به برنامه ریزی بلندمدت نیازمند است.در حال حاضر ما برنامه ای برای تربیت ائمه جماعات مساجد نداریم انتخاب ائمه جماعات در جریان عادی آموزش های حوزوی صورت می گیرد در حالی که باید سرمایه گذاری های ویژه ای انجام شود. کار امام جماعت فقط نماز خواندن نیست او باید فعالیت های جنبی گسترده ای داشته باشد تا انتظارات ما از مساجد که سنگرهایی در برابر هجوم دشمنان هستند برآورده شود.

البته دولت هم به عنوان حکومت اسلامی باید در زمینه تربیت و ترویج ائمه جماعات هزینه کند تا افراد شایسته انتخاب شوند.

**تا حدی استفاده شده پیروزی انقلاب مدیون استفاده از ظرفیت مسجد است و اگر مساجد در برهه حساس جنگ فعال و قوی عمل نمی کردند این نتایج حاصل نمی شد پس معلوم می شود که مساجد نقش خود را ایفا کرده اند اما در سال های اخیر متناسب با هجمه دشمنان مساجد فعالیت نکردند.به نظر من بایستی مساجد به سمتی حرکت کنند تا امام جماعت هایی مسن یاور داشته باشند یعنی امام جماعت جوانی او را در بحث انتقال معارف و برقراری ارتباط با مخاطب همراهی کند.به اعتقاد ما امام جماعت مسجد باید به عنوان مرجع فکری در محله مطرح باشد کسی که حلال مشکلات مردم است. در قدیم مردم برای حل و فصل اختلافاتشان به امام جماعت مسجد مراجعه می کردند ولی در حال حاضر این نقش کمرنگ شده است.نکته دیگر اغنای مخاطب است متاسفانه مساجد ما پا به پای نیازهای تازه نسل جوان و هجوم دشمن حرکت نکرده است و ما در این زمینه دچار عقب ماندگی هستیم که باید جبران شود.

**به نظر من تلویزیون جای مسجد را هرگز نمی تواند پر کند. اگر بهترین خطیبان در تلویزیون سخنرانی کنند و همه مردم هم پای آن بنشینند باز خلاء مسجد پر نمی شود.

ببینید مسجد فضای نورانی و مقدسی است که تاثیر تربیتی زیادی بر جان آدم ها دارد ما فقط تربیت دینی را نمی توانیم از طریق سخنرانی انجام دهیم. اگر قرار است تربیت صحیح صورت گیرد باید با جان آدم ها ارتباط برقرار کرد که برقراری این ارتباط در مسجد زودتر و بهتر اتفاق می افتد.

براساس اندیشه های اسلامی ما معتقدیم مکانی که در آن قرآن تلاوت می شود نورانی است به همین دلیل مسجد فضای متفاوتی دارد کسی که وارد مسجد می شود و کفشش را در می آورد یعنی دارد از دنیا دل می کند. به خاطر همین است که در آن مکان حرف ها بیشتر در دل  آدم ها نفوذ می کند.

افراد وقتی در این مکان قرار می گیرند بدون هیچ رتبه بندی در یک صف در کنار هم می ایستند. سیستم تربیتی مسجد از تولید به عمل است یعنی مخاطب حرفی را که می شنود به آن عمل می کند و در رفتار دیگران نیز تاثیر این حرف را می بیند.

در روایات ما آمده کسی که همسایه مسجد است و نمازش را در مسجد نمی خواند گویی اصلا نماز نخوانده یعنی حضور در مسجد بسیار مهم است.

برای افرادی که وارد مسجد می شوند ثواب های بسیاری ذکر شده: در اسلام هر جا ثواب بیشتر ذکر می کنند یعنی تاثیر آن مکان بر انسان بیشتر است. از طرفی به لحاظ روان شناسی تاثیر ارتباط مستقیم و چهره به چهره بسیار زیاد است. چون در مسجد افراد مستقیم با امام جماعت و با دیگران ارتباط برقرار می کنند درست مثل زمان جنگ که بچه ها وقتی به جبهه می آمدند چون با افراد بهتر از خودشان رو به رو می شدند به شدت تحت تاثیر قرار می گرفتند.

**به نظر من پخش مراسم های مذهبی از تلویزیون باید با جهت گیری درستی صورت گیرد. یعنی هوشمندانه و هنرمندانه یادآوری شود که کسی که در آن مکان مذهبی حضور نیافته از عنصری مطلوب محروم شده و پخش این برنامه برای کسانی است که مضطر هستند مثل انسان های بیمار که نمی توانند در آن مکان حضور یابند بنابراین تلویزیون نمی تواند رقیبی برای مسجد باشد. البته باز هم تاکید می کنم جهت گیری باید به سمت تشویق مردم برای حضور در مسجد باشد که خیلی از اوقات ما این جهت گیری را نداریم و برنامه ها را طوری پخش می کنیم که افراد قانع می شوند از منازل این برنامه ها را دنبال کنند.