چرا SPV مطرح شد؟
سه شنبه شب ۱۸ اردیبهشت ماه امسال دونالد ترامپ، خروج این کشور از برجام را اعلام و پس از آن سندی را برای بازگرداندن تحریم‌های هسته‌ای علیه ایران امضا کرد. وی گفت که بالاترین سطح تحریم‌های اقتصادی علیه ایران بعد از دوره‌های ۹۰ و ۱۸۰ روزه اعمال خواهد شد. دور اول تحریم های مزبور در مرداد ماه وارد فاز اجرایی شد و ترامپ شامگاه دوشنبه ۱۵ مرداد ماه با امضای فرمانی، رسما دستور اجرای اولین بسته تحریم‌ها علیه ایران را صادر کرد. همچنین طبق قرار مشخص، دور دوم تحریم‌ها نیز از ۱۳ آبان ماه به اجرا درآمد.۲
شنبه شب ۲۲ اردیبهشت ماه، محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه راهی پکن و مسکو شد و پس از آن به بروکسل سفر کرد. ظریف، ۲۵ اردیبهشت در نشستی با حضور وزرای خارجه ۳ کشور اروپایی (آلمان، فرانسه و انگلیس) و فدریکا موگرینی، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، در مقر اتحادیه اروپا شرکت کرد.
در پایان این نشست، بیانیه‌ای ۹ بندی از سوی موگرینی قرائت شد که در آن با اشاره به حفظ و تعمیق روابط اقتصادی با ایران، بر ادامه همکاری‌های تجاری و اقتصادی تأکید گردید. برگزاری این نشست در حالی بود که روز چهارشنبه ۱۳ تیر ماه، بسته پیشنهادی اروپا به ایران بعد از حدود دو ماه ارائه می شد و آنگونه که از اظهارات حسن روحانی در تماس‌های تلفنی با صدراعظم آلمان و رئیس جمهور فرانسه برآمد، این بسته نتوانسته بود خواسته‌های ایران را تأمین کند به نحوی که روحانی آن را مایوس کننده خواند و گفت که بسته مزبور دربرگیرنده همه خواسته‌های ایران نیست.
در نهایت، بامداد سوم مهر ماه ۱۳۹۷ و در حاشیه هفتاد و سومین نشست مجمع عمومی سازمان ملل در نیویورک بود که وزرای خارجه ایران و ۱+۴ به همراه موگرینی نشستی را برگزار کردند و در پایان، بیانیه ای ۱۲ بندی از سوی موگرینی و ظریف قرائت شد.۳
پس از انتشار این بیانیه و قول اروپاییها برای اجرای سازوکار ویژه‌ی مالی تا پایان سال میلادی جاری، هنوز اقدام قابل توجهی از سوی طرف‌های اروپایی صورت نگرفته است. اروپاییان برای اجرای SPV شرایطی را گذاشته و خواستار تمهیداتی برای اجرای آن شده‌اند؛
شرایط یکی از پس دیگری
اروپاییها برای اجرایی شدن سازوکار ویژه ی مالی شروطی را مطرح کرده‌اند که ادامه کار را با مشکل مواجه کرده‌است:
از جمله مقدماتی که باید در این زمینه فراهم شود و تا به امروز تلاش‌ها در مورد آن بی‌حاصل بوده‌است، محل استقرار این سازوکار ویژه مالی است. در این مدت از چند کشور نام برده شده از جمله اتریش، بلژیک و لوکزامبورگ. اما آنگونه که رویترز در ۲۴ آبان ماه اعلام کرد، هیچ کدام از کشورهای مذکور علاقه‌ای برای پذیرفتن این کار ندارند.
یکی از مهمترین موانعی که به گفته‌ی مسؤولان وزارت خارجه در راه رسیدن به SPV وجود دارد، قرار گرفتن ایران در لیست سیاه FATFاست. خروج ایران از لیست مذکور شرط راهیابی به سازوکار ویژه مالی این است.۴
خروج از لیست سیاه FATF نیازمند این است که ایران لوایح چهارگانه ی درخواستی FATF را بپذیرد. این لوایح پس از تصویب در مجلس، از سوی شورای نگهبان رد شدند و هم اکنون در مجمع تشخیص مصلحت نظام در حال بررسی هستند. لوایح چهارگانه موسوم به لوایح FATF یا لوایح «چهار قلو» شامل اصلاح قانون مبارزه با تامین مالی تروریسم، اصلاح قانون مبارزه با پولشویی، پیوستن ایران به کنوانسیون سازمان ملل متحد برای مبارزه با جرایم سازمان‌یافته فراملی (پالرمو) و پیوستن ایران به کنوانسیون مقابله با تامین مالی تروریسم (CFT) هستند که مدت زیادی است در مورد پیوستن ایران به آنها بحث وجود دارد. حال سوال اینجاست که تحقق سازوکار ویژه ی مالی تا چه حدی به FATF مربوط می شود؟
آن چه از شواهد برمی آید این است که SPV هیچ ارتباطی با FATF ندارد. کشورهای اروپایی ادعا می کنند که می خواهند با توجه به شفافیت مالی حاصل از FATF از مقصد تبادلات مالی ایران با خبر شوند و خیالشان راحت باشد که مقصد این پول، تأمین مالی تروریسم (بنا بر تعریفی که خودشان دارند) نخواهد بود ولی با توجه به کانال ویژه‌ای که SPV برای نظارت طراحی کرده‌است، جایی برای نگرانی باقی نخواهد ماند.۵
سرانجام
با توجه به آنچه گفته شد مشخص می شود که کشورهای اروپایی در حال بهانه‌جویی هستند تا روند ارتباطات خود با ایران را کندتر یا به طور کامل قطع کنند تا از فشارهای اقتصادی و سیاسی آمریکا رهایی یابند. البته لازم است این هشدار نیز مدنظر باشد که اصرار بر FATF بهانه ای نباشد تا اروپاییان با تشخیص مسیرهای مالی ایران و در اختیار قرار دادن آن اطلاعات برای امریکا، تحریم هایی مؤثرتر ایجاد کنند و امتیازات بیشتری از ایران بگیرند. با توجه به شرایط اقتصادی کشور، معطل اروپاییها ماندن، به صلاح نیست؛ همانطور که مقام معظم رهبری مدظله العالی در دیدار با مسئولان وزارت خارجه فرمودند: «مذاکرات با اروپاییها قطع نشود، اما نباید معطل بسته‌ی اروپایی ماند بلکه باید کار‌های فراوان لازم در داخل کشور را دنبال کرد.»۶
۱٫ yon.ir/MCwL8
۲٫ yon.ir/z1WDc
۳٫ yon.ir/ljqwZ
۴٫ yon.ir/uoMv5
۵٫ yon.ir/lVc2C
۶٫ ۱۳۹۷/۰۴/۳۰
Sorry. No data so far.