چرخش‌های مرحوم هاشمی در طول زمان به خوبی در مستند نشان داده شده است

در این جلسه طادی به عنوان کارگردان مستند «هاشمی زنده است»، وحید عبدالله زاده به عنوان نماینده دفتر تحکیم وحدت، سجاد اسدی به عنوان نماینده اتحادیه انجمن‌های اسلامی دانشجویان مستقل، محمد زادمهر به عنوان نماینده اتحادیه جامعه اسلامی دانشجویان و علی اسکندری به عنوان نماینده جنبش عدالتخواه دانشجویی حضور یافته و به بحث و گفتگو نشستند.

طادی: اولویت برای ما، ساخت یک کار درباره مرحوم هاشمی بود
علی طادی کارگردان مستند «هاشمی زنده است» در ابتدای این جلسه گفت: هاشمی رفسنجانی در سال ۸۸ کمترین محبوبیت را داشت؛ علنا در خیابان‌ها به عنوان فتنه گر شناخته میشد. از ۸۸ تا الان حدود ده سال گذشته و کسی وارد نشده بود تا در رابطه با شخصیت ایشان مستند و فیلمی بسازد.

وی گفت: از نظر فنی و با مسایل مختلف روبه رو هستیم و برای یک مستند وقت کمی وجود دارد و گنجایش زمان در این قالب نمی‌گنجد و نباید خسته کننده شود. یک‌سری حرف ها زده می‌شود و از ان عبور می‌کنیم به نظرم بزرگترین نقص مستند است برای ما اولویت بود که در رابطه با زندگی آقای هاشمی یک دور اثری تولید کنیم و برش در کار جزو نقص های کار است.

طادی درباره مدت زمان این مستند گفت: فیلم های سینمایی ۱۲۰ دقیقه است اما به نظرم یک شخصیتی مثل آقای هاشمی انقدر گنجایش و حرف برای گفتن دارد که ای کاش یک مقدار هم به زمانش اضافه می‌کردیم تا بشود حرف های بیشتری زد. و خیلی از ناگفته ها را اضافه می‌کردیم چراکه در این تایم صد دقیقه‌ای شخصیت آقای هاشمی را نمی‌شود بررسی کرد و نیاز به زمان بیشتری دارد.

این فعال فرهنگی و رسانه‌ای همچنین خاطرنشان کرد: تمام تلاش خود را انجام دادیم تا مستند از ریتم خارج نشود تا مخاطب خسته نشود. برای کارهای تحقیقاتی مستند و پیش تولید تمام خاطرات اقای هاشمی، مطالعه و فیش برداری شده است. به همین منظور تمام سخنرانی‌های نماز جمعه، کتاب هایی در رابطه مرحوم هاشمی که بعضا نزدیکانش نیز نوشته اند مثل (هاشمی بدون رتوش) بررسی شده است. با دیدگاه های شخصیت های مختلف بزرگانی که با مرحوم رفسنجانی بودند چه موافق و مخالف ارتباط گرفته شده تا بتوانیم هرچه بیشتر به شخصیت مرحوم نزدیک بشویم.

کارگردان مستند هاشمی زنده است همچنین در رابطه با علت عدم درج زمان و مکان هر یک سخنرانی‌های پخش شده از هاشمی در مستند گفت: بنای تیم بر این بود که چون بر اساس روایت ما قصه گونه باشد و بیننده زمان را گم نکند جنس کار به این گونه است. کپشن مستند را از روح خارج می‌کند سعی کردیم تصاویر و فیلم ها گویای تاریخ های وقایع باشد. کپشن حواس مخاطب را از مستند خارج و به خود جلب می‌کند.

عبدالله زاده: چرخش‌های محروم هاشمی در طول زمان به خوبی در مستند نشان داده شده است
وحید عبدالله زاده، عضو شورای مرکزی و مسئول کمیسیون تشکیلات دفتر تحکیم وحدت درباره این مستند گفت: با عرض خدا قوت به شما و تمام دست اندر کاران؛ چراکه از لحاظ فنی و بحث داستانی و موضوعی مستند خوبی بود.

این فعال دانشجویی درباره نقاط قوت این مستند گفت: یکی از نقاط مستند این است که به مخاطب القا می‌کند آقای هاشمی یک رویایی در سر داشتند؛ از اول فیلم نیز این رویا را مجهول تعریف می‌کند و حتی تا اخر این رویا مجهول باقی می‌ماند و قضاوت به مخاطب واگذار می‌شود. این مستند دنبال برداشت مخاطب است و همین نکته خیلی اثر‌گذار است. مثلا برای خود بنده مجهول است که رویای اقای هاشمی چه نکته ای بوده است؟ رویای قدرت؛ یاتوسعه اقتصادی یا اقتصاد آزاد؟

وی همچنین ادامه داد: با اینکه مستند طولانی بود اما حوصله مخاطب سر نمی‌رود و مباحث جذاب است و در بخش‌های کوتاه به تمام موارد پرداخته و آقای هاشمی را از تمام زوایا  بررسی می‌کند.

نماینده دفتر تحکیم وحدت همچنین با تاکید بر نکته‌ی مغفول مانده مستند مبنی بر عدم پرداختن به مسئله فوت حاج احمد اقا، خاطرنشان کرد: استفاده از راوی به جای کپشن ایده ای خوب در مستند است و روای، به خوبی محتوا را به مخاطب می‌رساند.

عبدالله زاده همچنین اشاره به سفر های خارجی آقای هاشمی مثل اروپا و آمریکا و بررسی حضور هاشمی در حج زمان تسخیر لانه جاسوسی گفت: دست و پا زدن آقای هاشمی برای ماندن در قدرت بعد از دوران ریاست جمهوری به عینه در مستند مشهود است شاهد مثال حضور ایشان در انتخابات ۸۴ و ۹۲ و است.

این فعال دانشجویی همچنین خاطرنشان کرد: با آن هجمه‌های بسیاری که از سمت رسانه‌ها و مطبوعات اصلاح طلبان به خاطر مسایل فساد آقای کرباسچی به آقای هاشمی وارد می‌کردند، چرخش غیر قابل باور ایشان به سمت اصلاح طلبان در دهه هشتاد را به خوبی در این مستند مشاهد می‌کنیم.

وی افزود: فکت‌های خوب مستند به این نکاتی که خود ایشان اوایل انقلاب در رابطه با مبارزه با امپریالیسم و استکبار داشتند اما بعدا در رابطه با اینکه دیگر گفتمان موشک نیست و مسائیل از این دست، یک چرخش در شخصیت ایشان بود. مثال دیگر این موضوع، زمانی است که می‌گوید تحریم ها اثرگذار است و نمی‌توانیم کاری کنیم با برهه اوایل انقلاب که در یک سخنرانی از مقاومت و تکیه به ظرفیت‌های اقتصادی داخلی صحبت می‌کند و می‌گوید ما باید مبارزه کنیم.

زاد مهر: اشاره مستقیم به اسناد می‌توانست مستند را جذاب‌تر کند
محمد زادمهر، روابط عمومی و عضو شورای مرکزی اتحادیه جامعه اسلامی دانشجویان درباره مستند «هاشمی زنده است» گفت: مستندی که از مدت‌ها پیش خبر تولید آن به گوش می‌رسید بالاخره منتشر شد. از ویژگی های خوب این مستند دوران زندگی مرحوم هاشمی  پیش از انقلاب و نحوه آشنایی با امام آغاز می شود بعد از آن نیز به سفرهای هاشمی رفسنجانی به کشورهای اروپایی و تلاش‌هایی که او برای به سرانجام رسیدن انقلاب انجام می‌دهد می‌پردازد.

وی همچنین افزود: نکته مهمی که در این اثر مستند به چشم می‌خورد، توجه دقیق به جزئیات است، هرچند که اگر به اسناد به صورت تصویری در مستند اشاره مستقیم می‌شد همانند آنچه در مستند قائم مقام بود برای روایی داستان مناسب‌تر بود و همچنین هرچند انتظار می‌رفت به اتفاقات سال ۷۸ و ماجرای کوی دانشگاه و همچنین فتنه سال ۸۸ دقیق‌تر و با جزئیات بیشتری پرداخته شود.

این فعال دانشجویی ادامه داد: در بحث فرم می‌توان گفت باتوجه به اینکه ما در این مستند تولید تصویری جدید نداریم به آن معنا که تیم تولید مصاحبه با شخصیت خاصی و یا تصویربرداری جدیدی نداشته است و اثر بیشتر کنار هم گذاشتن فیلم‌های آرشیوی از سخنرانی‌ها و زندگی مرحوم هاشمی است. در این صورت باید سعی کرد تا ریتم و تنوع در کار حفظ شود چرا که اغلب فیلم‌های استفاده شده در مستند با کیفیت پایین است و نوع فیلم برداری حالت خبری دارد که در تایم زیاد خسته کننده خواهد بود.

زادمهر همچنین تاکید کرد: علی‌رغم موضوع خوب و جمع آوری فیلم‌ها و چیدمان درست اتفاقات در کنار هم متاسفانه ریتم فیلم بسیار کند است و مخاطب در همان ۱۵ دقیقه اول تقریباً خسته می‌شود و این موضوعات و چیدمان درست اتفاقات را با چالش مواجه می کند. می‌توان دلیل اصلی کندی و خسته کنندگی مستند را در یکنواختی تصاویر که تماماً آرشیوی هستند دانست در این قسمت می‌شد با مصاحبه‌هایی از افراد مختلف که در اتفاقاتی آن سال‌ها دخیل بوده‌اند استفاده کرد تا این یکنواختی اثر اندکی کاهش و ریتم مستند مناسب شود.

عضو شورای مرکزی اتحادیه جامعه اسلامی دانشجویان گفت: البته باید اشاره کرد اتفاقات زندگی مرحوم هاشمی با آن سابقه طولانی در عرصه سیاست و پست‌های متعددی که در جمهوری اسلامی داشته‌اند را نمی‌توان در یک مستند حدود یک ساعت و چهل دقیقه‌ای بررسی و به تصویر کشید و بهتر بود برای بررسی کامل زندگی ایشان به عنوان مثال یک مستند ۳ قسمتی برنامه‌ریزی می‌شد تا هم تایم کلی هر قسمت کاهش پیدا کند و هم جزئیات بیشتری از زندگی مرحوم به تصویر کشیده شود.

اسدی: جای خالی فعالیت‌های پیش از انقلاب مرحوم هاشمی در مستند مشهود است
سجاد اسدی عضو شورای مرکزی اتحادیه انجمن های اسلامی دانشجویان مستقل گفت: پرداخت به این سوژه نیاز جامعه بود؛ به لحاظ فنی نوع ساخت مستند مخاطب را با خد همراه می‌کرد و اصول مستند سازی رعایت شده است.

وی دلیل انتقاداتی که اخیرا از این مستند شده است گفت: باتوجه به بازخوردهای جریانات خاص، هر گونه پرداخت به شخصیت ایشان با توجه به اینکه یکسری از مسئولین وابسته سیاسی آن مرحوم هستند و یا حیات سیاسی شان در دفاع شخصیت ایشان گره خورده است می‌تواند زمینه انتقادات را فراهم کند.

این فعال دانشجویی همچنین گفت: نوع پرداخت به زندگی آقای هاشمی را مناسب ندیدم به عنوان دانشجویی که می‌خواهد با زندگی آن مرحوم آشنا بشود و یکسری فکت‌هایی در ذهن از ایشان داریم، به نظر می‌رسد باید هنگام پرداخت به این مستند کمی واقع‌گرایانه‌تر باشیم.

اسدی با اشاره به قسمت‌بندی کردن زندگی هاشمی رفسنجانی گفت: پیشنهاد می‌دهم برهه های زندگی ایشان را قسمت بندی کنید؛ پرداختن به زندگی ایشان و سابقه مبارزاتی ایشان قبل از انقلاب برای خیلی ها گمنام است و شکنجه ها و زندان رفتن ها و مواردی از این دست نیز حتما ناگفته‌هایی در دل خود دارد.

وی همچنین جای اعتماد امام و سابقه درخشان هاشمی را در این مستند خالی دانست و افزود: در برخی از لحظات مستند، سفرهای خارجی و بازدید از ایالات امریکا در چشم مخاطب بزرگ نمایی شده و به مخاطب ذهنیت می‌دهد. باید از هوش وافری که رهبری از آن یاد می‌کنند در برهه‌های مختلف و سیاست‌های داخلی استفاده شود چراکه اگر واقع بینانه نگاه کنیم ایشان به سود انقلاب خیلی کار‌ها انجام داده است.

عضو شورای مرکزی اتحادیه انجمن‌های اسلامی دانشجویان مستقل در پایان با تاکید بر نقطه مثبت مستند مبنی بر اینکه برای جمع اوری محتوا خیلی زحمت کشیده شده، اظهار داشت: مشخص است تمام سخنرانی‌ها و خاطرات و صوت ها و فیلم ها به طور کامل و دقیق بررسی و دسته بندی شده که جلوه‌ی مناسبی در اثر پیدا کرده است.

اسکندری: باید به سیاست‌های نئولیبرالی مرحوم هاشمی بیش از پیش پرداخته شود
علی اسکندری عضو شورای مرکزی جنبش عدالت خواه دانشجویی گفت: مستند خوبی ساخته شده است و می‌بینیم که از ریتم نمی‌افتد و دائم نگاه مخاطب را به خود جلب می‌کند.

اسکندری ادامه داد: هرچند به نظر می‌رسد این مستند برای دهه هفتادی‌ها و هشتادی‌ها ساخته شده است اما از این جنس مستند ها کم داریم؛ مستنداتی که نوع تفکر را نمایان کند و از لحاظ فرمی هم خوب و باشد.

این فعال دانشجویی همچنین تاکید کرد: باید این روند ادامه پیداکند و به سیاست‌های نئولیبرالی که توسط ایشان(مرحوم هاشمی رفسنجانی) پیاده شد که در برحه‌ای تحت عنوان سیاست های تعادلی مطرح شد بیش از پیش پرداخته شود.

وی افزود: در کنار ایشان باید به آقای نیلی و روغنی زنجانی هم که پرداخته شود چراکه در کنار نگاه اقتصادی به این دو شخصیت هم بد نیست توجه شود.  مستند «هاشمی زنده است» باب را برای آیندگان و پژوهشگران که در حوزه های و بحث های مختلف ورود می‌کنند را باز کرد.

اسکندری در پایان تاکید کرد: متاسفانه ما در بیان تاریخ خودمان ضعیف هستیم و خوشبختانه این مستند توانسته ناکارامدی اعتماد به آمریکا در نگاه مرحوم هاشمی و نشان دادن تجربه و مردم اعتماد به امریکا را برای مردم به نمایش بگذارد.

سوال عبدالله زاده، عضو شورای مرکزی دفتر تحکیم وحدت از کارگردان مستند:
ساخت مستند از چه زمانی شروع شده است؟ آیا قبل از فوت مرحوم شروع به ساخت کردید؟ یا روند دیگری داشتید؟ بحث پرداختن به خانواده و تاثیرات افراد خانواده فرزندان ایشان مثل مهدی هاشمی و فایزه که مستند به خود ایشان نمی‌پردازد بلکه تفکر ایشان در حوزه اقتصادی می‌پردازد. چرابه سفر کره شمالی ایشان پرداخت کردید؟ اشاره مستند اعتراضات مردمی اسلام شهر به سیاست های اقتصادی خیلی خوب بود.

پاسخ علی طادی، کارگردان مستند «هاشمی زنده است»:
یکسری موارد نگفته داریم؛ نکات مثبت و منفی البته به مبارزات ایشان پرداخته شده است و دنبال حرف جدید بودیم و نمی‌توانستیم در دوران مبارزات و یا سفر های خارجی توقف کنیم مثلا ایشان از هالیوود بازدید کرده بودند اما در مستند نیاوردیم. از دوران  زندان و شکنجه ها اسناد و مدارک و تصاویر زیادی نیست.

از زندگی مرحوم هاشمی مستندی از اول تا اخر دوره حیات ایشان مستندی در دست نبود به همین جهت ما هم ساختیم البته مهم ساخته شدنش بود نه اینکه حال ما بسازیم یا کسی دیگری. البته با این مستند هم تمام نمیشود ایشان شخصیت بزرگی است و افراد دیگری حتما بعدا ورود می‌کنند و در رابطه با ایشان مستند می‌سازند.

قصد ما نگاه منصفانه به شخصیت آقای هاشمی بود نه تخریب
آقای هاشمی شخصیت بسیار فعالی بودند چه در دوران ریاست جمهوری و قبل و بعد آن؛ ایشان گاها به دلیل مشغله کاری شب ها به منزل تشریف نمی بردند. ما بنای تخریب شخصیت ایشان را نداشتیم زیرا می‌توانستیم به بحث هایی مانند مک فارلین؛ الجزایر ؛ قتل‌های زنجیره‌ای؛ بحث داماد ایشان؛ بحث آقای منتظری؛ میک نوس و… بپردازیم اما سعی ما نگاه منصفانه به آقای هاشمی بود.

این مستند فتح بابی بود تا مدل‌های روایی بسیاری از شخصیت ایشان کار شود خوشبختانه اولین کار ساخته و پرداخته شد و این توفیق ما بود. امیدواریم مخالفان ایشان و خانواده ایشان سعه صدر خود را بالا ببرند کار نقاط ضعفی هم داشته است از جهت محتوایی بحث تحمل صدای افراد را داشته باشیم.

تمام مستند دارای رفرنس است
پیشنهاد بنده به خانواده آقای هاشمی هم این بود که به جای تولید محتوا در عرصه کتاب و نشریه و مجله به تولید مدیا بپردازند. برای آقای محمد هاشمی و فاطمه هاشمی مستند را به نمایش گذاشتیم و بحث های مبنایی خوبی شکل گرفت. اما اینکه اقای یاسر هاشمی اخیرا مصاحبه کرده‌اند و گفته‌اند که اکثر تصاویر و وقایع فیلم خلاف واقع است ولی می‌بینم که خیلی از نقاط مستند بدیهی است، نمی‌دانم چرا اینهمه هجمه علیه این مستند شکل می‌گیرد. به هر حال با عرض پوزش از خانواده مرحوم هاشمی اما تمام مستند دارای رفرنس است.

به طور کلی مستند هاشمی زنده است یکسری تابوهایی را در جامعه می‌شکند؛ مثلا در رابطه با سفرهای خارجی ایشان و اینکه در این بین عده‌ای می‌گویند که چرا به آنها پرداختید اما به نظر بنده که در ۴۰سالگی انقلاب، نقد آقای هاشمی نقد انقلاب نیست. نقد ایشان نقد امام نیست. ایشان یک فردی است که می‌شود نقدش کرد چون کارهای مثبت و منفی دارند؛ نمی‌شود پشت امام و انقلاب پنهان شد. باید سره از ناسره مشخص شود و برای نسل جدید و برای نسل چهارمی که رای اولی‌های مجلس هستند، شناخت شخصیت تاثیرگذار و بزرگ ایشان مهم است.