چرایی موضع ایران در قبال بحران یمن

اقدامات عربستان سعودی و سایربازیگران «ائتلاف بازگرداندن امید» درقالب رئالیسم تهاجمی وبا هدف جلوگیری از هژمونی ایران در منطقه از جمله در یمن قابل تبیین است. موقعیت استراتژیک یمن نیز حساسیت قدرت‌های جهانی را بر می‌انگیزد. منافع بلند مدت قدرت‌های بزرگ در عبور از باب المندب و تامین ثبات و امنیت این منطقه است و همین مسئله در موضع گیری آمریکا و کشور‌های بزرگ بی تاثیر نبوده است (۲).

آنچه بعنوان معما مطرح می‌شود موضع جمهوری اسلامی ایران در قبال بحران یمن است. به لحاظ اقتصادی، یمن یکی از فقیرترین کشور‌های جهان و از محروم‌ترین کشور‌های خاورمیانه به شمار می‌رود (۳). علی رغم قرارگرفتن همه قدرت‌های منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای غرب در جبهه عربستان و حمایت ازآن، ایران، اما حمایت معنوی وسیاسی خودرا متوجه نیرو‌های انقلابی یمن و حوثی‌ها کرده است. موضعی که این سوالات را برای ناظر بیرونی و چه بسا داخلی مطرح خواهد کرد که آیاد جمهوری اسلامی دچار خطای راهبردی شده و در مشخص کردن راهبردی منافع خود خطاکرده است؟ جمهوری اسلامی در قبال موضع خود در یمن، چه اهدافی را دنبال می‌کند؟ یا بعبارتی منافع ایران در یمن چیست؟ آیا ایران بعنوان یک بازیگر تجدید نظر طلب بدنبال صدور انقلاب خود است؟ در شرایط فعلی، انتساب انصار الله به ایران و تاثیر پذیری حوثی‌ها از انقلاب اسلامی و امام خمینی (ره) نیز این حساسیت را دو چندان کرده است (۱).
بخشی از پاسخ به این سوالات را باید در مبانی اعتقادی و پایه‌ای جمهوری اسلامی که در قانون اساسی و نیز اندیشه بنیانگذار آن امام خمینی (ره) منعکس شده است، جستجو کرد. بنابر اصل یکصد و پنجاه و چهارم قانون اساسی «جمهوری اسلامی ایران سعادت انسان در کل جامعه بشری را آرمان خود می‌داند و استقلال و آزادی و حکومت حق و عدل را حق همه مردم جهان می‌شناسد. بنابر این در عین خودداری کامل از هرگونه دخالت در امور داخلی ملت‌های دیگر، از مبارزه حق طلبانه مستضعفین در برابر مستکبرین در هرنقطه از جهان حمایت می‌کند (۴). جمهوری اسلامی ایران، همواره این اصل را راهنمای عمل خود در سیاست خارجی قرار داده و موضع آن در قبال بحران یمن در این راستا قابل تبیین است. «ما باید در ارتباط با مردم جهان و رسیدگی به مشکلات و مسائل مسلمانان و حمایت از مبارزان و گرسنگان و محرومان با تمام وجود تلاش نماییم؛ و این را باید از اصول سیاست خارجی خود بدانیم. ما اعلام می‌کنیم که جمهوری اسلامی ایران برای همیشه حامی و پناهگاه مسلمانان آزاده جهان است» (۵).
مقاومت سرسختانه نیرو‌های مردمی یمن، عملا عربستان را در جنگی فرسایشی گرفتار کرده است و به گفته‌ای در حال تبدیل شدن به ویتنام عربستان است (۲). در این میان، جمهوری اسلامی ایران همچنان بر موضع خود برخاسته از اصول و مبانی وجودی خود، بر حمایت از جنبش تاکید می‌کند. در واقع، عنصر وجودی جمهوری اسلامی ایران در پیوند با حمایت از این گونه جنبش‌ها قرار دارد. ریشه دینی و اعتقادی جمهوری اسلامی در دفاع از مظلوم در برابر ظالم، در سیاست خارجی و راهبرد‌های بلند مدت در یمن، نقش بازیگری فعال و قدرتمند منطقه‌ای را برای ایران در پی داشته که در معادلات آینده و نظم نوین آن غیر قابل چشم پوشی است. باید دید تحولات در منطقه و یمن به چه صورت ادامه خواهد یافت. آنچه مشخص است حضور قوی و تاثیر گذار ایران در نظم آینده خواهد بود. واین مساله‌ای است که فارغ از بحث انسانی و اخلاقی دفاع از مردم مظلوم یمن قابلیت بررسی دارد.

نویسنده: عباس حقی