عليرضا رضا خواه – در سال ۲۰۰۶ تحقيقات پليس «اسکاتلنديارد» درباره چگونگي دستيابي هفته نامه اخبار جهان به بعضي اطلاعات و مکالمات خصوصي مربوط به ۲ فرزند وليعهد انگليس از يک تباني غيرقانوني پرده برداشت. تباني بين «کلايو گودمن»، خبرنگار امور دربار نشريه «اخبار جهان» با يک کارآگاه خصوصي براي هک کردن پيام هاي روي تلفن هاي همراه دستياران اين دو عضو خانواده سلطنتي.
چندي پيش انتشار گزارش مربوط به احتمال شنود تلفن دختر ۱3ساله اي به نام «ميلي داوولر» که چند سال قبل ابتدا مفقود و بعد از مدتي جسد او در يک منطقه جنگلي در بريتانيا کشف شد، بار ديگر نام هفته نامه «اخبار جهان» و مالک آن رابرت مردوخ، غول رسانه اي جهان، را بر سر زبان ها انداخت. دستگيري چندين روزنامه نگار، استعفاي پليس لندن و معاون وي، به قتل رسيدن اولين شاهد اين رسوايي و بازجويي از مالک بزرگ ترين امپراتوري رسانه اي دنيا در مجلس عوام انگليس مهم ترين تبعات اين رسوايي تاکنون بوده است. برخورد شديد هيئت حاکمه انگلستان با اين موضوع و تبديل رسوايي شنود مکالمات به يک موضوع امنيت ملي، با توجه به سابقه متعدد تجاوز به حريم خصوصي در انگلستان و همچنين گسترش دامنه ماجرا به آمريکا و آغاز تحقيقات اف بي آي در رابطه با اقدامات شرکت هاي رسانه اي رابرت مردوخ سوالات جدي را در رابطه با پشت پرده اين داستان مطرح مي سازد، در اين يادداشت به ۴ سناريوي محتمل در اين رابطه خواهيم پرداخت.
۱ – حرمت حريم خصوصي و عبور از خط قرمز جامعه غربي
برخي از تحليل گران معتقدند، علي رغم آزادي هايي که در حوزه مطبوعات به رسانه هاي غربي داده مي شود، گريز از قانون و ورود به حوزه خصوصي افراد ۲ عاملي است که به عنوان خط قرمز در جوامع غربي محسوب مي شود. خبرنگاران هفته نامه «اخبار جهان» متهم اند که براي انتشار مطالب جنجالي و پرخواننده از طريق رشوه دادن به پليس و شنود تلفني هزاران نفر از شخصيت هاي انگلستان، بازماندگان قربانيان جنايات مختلف و حتي خانواده هاي سربازان انگليسي که درجنگ کشته شده اند، به زندگي خصوصي اين افراد نفوذ کرده اند. ازاين روست که جامعه انگلستان بر آن شده بدون توجه به عقبه اين نشريه و شهرت مردوخ به ريشه يابي آن بپردازد. برخي ديگر نيز با اشاره به اين واقعيت که مسئله شنود غيرمجاز توسط رسانه هاي متعلق به مردوخ حدود پنج شش سال است که برملا شده است، مدعي اند وقتي معلوم شد که تلفن دختر بچه ۱۳ساله اي که ربوده شده و بعدا به قتل رسيده نيز شنود شده است، مردم از اين موضوع بسيار خشمگين شدند، لذا از آن رو که افکار عمومي در يک کشور دموکراتيک بسيار مهم است دستگاه هاي حاکميتي چاره اي جز مقابله با آن نديدند. آشکارشدن ابعاد بيشتر اين ماجرا و کشيده شدن پاي پليس و سياستمداران به اين موضوع، پرونده «رسوايي شنود» را در مسيري بدون بازگشت قرار داده است.موضع گيري سياستمداران واصحاب رسانه ها را نيز در چهارچوب تسکين افکار عمومي مي توان تفسير کرد.
۲ – رقابت سياسي ميان احزاب
درفضاي سياسي انگلستان رسانه ها نقش بسيار جدي بازي مي کنند. کمپاني مردوخ به عنوان صاحب نشرياتي چون «سان»، «اخبار جهان» «تايمز» و «ساندي تايمز» نقش عمده اي در به قدرت رسيدن رهبران و احزاب گوناگون در انگليس داشته است.در سال ۱۹۹۷ روزنامه هاي مردوخ نقش مهمي در پيروزي «بلر» و حزب کارگر در انتخابات اين کشور داشتند. اين روزنامه ها در آستانه انتخابات، اقدام به افشاي اخبار و اطلاعاتي عليه حزب محافظه کار کردند که در تضعيف اين حزب بسيار موثر بود. «لانس پرايس» که از سال ۱۹۹۸ تا سال ۲۰۰۱ به عنوان مشاور رسانه اي توني بلر فعاليت مي کرد درباره نفوذ مردوخ در عرصه سياسي انگليس مي گويد: «به نظر مي رسد که او عضو بيست و چهارم کابينه است. صداي او به ندرت به گوش مردم مي رسد اما حضور او هميشه احساس مي شود.»با اين حال رابطه مردوخ با حزب کارگر و توني بلر در سال ۲۰۰۳ رو به سردي گذاشت و او به بلر خاطرنشان ساخت که بيشتر از اين نمي تواند روي اين دوستي حساب کند. چرخش سياسي مردوخ عليه حزب کارگر يکي از جدي ترين عوامل شکست اين حزب در آخرين انتخابات انگلستان محسوب مي شود. حضور اندي کلاوسن سردبير نشريه جنجالي «اخبار جهان» در تيم تبليغاتي ديويد کامرون و انتصاب وي به عنوان مسئول رسانه اي دفتر نخست وزير انگلستان و همچنين ۲۵ بار ديدار مردوخ و مديران دستگاه رسانه اي با نخست وزير انگلستان در سال گذشته، همگي نشان از ارتباط جدي اين امپراتوري رسانه اي با دولتمردان انگلستان دارد.برخي تحليل گران معتقدند، حزب کارگر که کاملا از شيوه عملکرد رسانه هاي وابسته به مردوخ باخبر بوده، زمان را براي انتقام از وي مناسب ديده است. اقدامي که از سوي ديگر مي تواند دولت محافظه کار ديويد کامرون را نيز با چالشي جديد مواجه سازد.
۳ – طغيان رسانه هاي کوچک بر انحصار رسانه اي در جهان
جوامع غربي به همان اندازه که عاشق و دوست دار سلطه و انحصار هستند، از آن متنفرند. اصول اوليه سرمايه داري تشويق به انباشت سرمايه و جذب سود بيشتر است. از اين روست که تصاحب کامل يک صنعت و فناوري، مانند در اختيار داشتن فرمول توليد نوشابه «کوکاکولا» و يا شرکت مايکروسافت و… همواره بخشي از «روياي آمريکايي» به عنوان نمادي از سرمايه داري بوده است. با اين حال بسيار واضح است که داشتن انحصار به معني نفي رقابت خواهد بود، امري که با اصل ديگري از نظام سرمايه در تناقض است. به هر حال رابرت مردوخ نماد انحصار رسانه در غرب بوده و بسياري از رسانه هاي خرد از اين بابت ناخشنودند، به خاطر نبود فضاي رقابت در يک افشاگري سازمان يافته بر آن شده اند تا به مثابه قانون Antitrust «ضد تراست» در ايالات متحده عمل کرده و با آغاز افول امپراتوري مردوخ فضا را براي نفس کشيدن خود باز نمايند. به عبارت ديگر اين رسانه ها تلاش دارند فضاي آزاد رسانه اي واقعي و نه صوري را ايجاد کنند.
۴ – مقابله صاحبان حکومت با بازيگران جديد عصر ارتباطات
در انگلستان پس از آن که طي چند سال گذشته روزنامه ها دو افتضاح بزرگ سياسي، يکي خريد القاب و بدتر از آن حساب سازي نمايندگان پارلمان اين کشور را براي مخارج شان برملا کردند، دو موضوعي که دامن هر ۳ حزب مهم انگلستان را لکه دار کرد، رسانه ها احساس قدرت بيشتري کرده، به مردم نشان دادند که يکي از وظايف خطير حرفه اي خود را که افشاگري فساد در جامعه است انجام داده اند. اما اکنون با برملا شدن فساد در روزنامه اخبار جهان يکي از روزنامه هاي غول رسانه اي رابرت مردوخ ورق برگشته است. ظاهرا لحظه انتقام از نشريات فرا رسيده است. اولين پيشنهادي که به دنبال اين رسوايي مطرح شده است ايجاد مقررات جديد و محدوديت هاي جدي در فضاي رسانه اي انگلستان مي باشد. دولت به دنبال ايجاد کميته هاي قانوني است تا رفتار روزنامه ها را کنترل کند.به اين گمانه مي توان در چارچوبي کلان تر نيز پرداخت.به دنبال فراگير شدن فناوري ارتباطات، بازيگري جديد به نام «رسانه» به جمع صاحبان حاکميت در دنيا افزوده شد، بازيگري که از جنس صاحبان قبلي نبود. خيزش مردم خاورميانه در «بهار عربي» در سطحي کلان نشان داد رسانه هاي نوين نقش جدي در ايجاد تغييرات دارند. از همين رو بود که سارکوزي در نشست جي ۸ با دعوت از اربابان رسانه هايي چون «فيس بوک»، «تويتر»، گوگل و مايکروسافت بر آن بود تا اين رقيب جديد را مهار سازد. رسوايي اخير را مي توان درگيري در ميان نسل قديم و جديد حاکميت در دنيا نيز تعبير نمود. به هر حال هر کدام از گمانه هاي فوق صحيح باشد، ماحصل اين رسوايي ايجاد محدوديت هاي بيشتر براي رسانه ها در انگلستان و ضرر مالي گسترده براي کمپاني معظم رابرت مردوخ خواهد بود.
Sorry. No data so far.