مراسم رونمایی از جلد سوم کتاب «فرهنگ آثار ایرانی و اسلامی» شب گذشته با حضور غلامعلی حداد عادل، رئیس کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی، مهدی فضائلی، مدیر عامل انتشارات سروش و جمعی از مترجمان و نویسندگان این اثر در سالن همایشات این انتشارات برگزار شد.
در این مراسم غلامعلی حدادعادل، رئیس کمیسیون فرهنگی مجلس، اظهار داشت: دنیای امروز از لحاظ علم و دانش به اندازه‌ای گسترده شده که دیگر علم معنای قدیم خود را نمی‌تواند داشته باشد؛ عالم کسی نیست که به همه علوم زمانه خود آگاه باشد بلکه عالم کسی است که بداند علم کجاست و اگر با مشکلی مواجه شد راه رسیدن به جواب را بلد باشد.
در دو و سه دهه اخیر شاهد انتشار کتاب‌های مرجع هستیم
وی اضافه کرد: روش‌ها امروز جانشین دانش‌ها شده و بیشتر کسانی دانشمند هستند که می‌توانند از راه درست به مطلوب خودشان دسترسی پیدا کنند به همین دلیل کتاب‌های مرجع در دنیای امروز بسی لازم‌تر و کار ساز‌تر از دنیای قدیم است.
حداد عادل ادامه داد: سیری از کارهایی که در دو و سه دهه اخیر شاهد آن بودیم انتشار کتاب‌های مرجع است که اختصاص به معرفی کتاب‌های مهم دارد ما در دانشنامه جهان اسلام، دانشنامه زبان و ادب فارسی و دانشنامه ادبیات فارسی در شبه قاره، متوجه شده بودیم که برخی از آثار برای خود یک شخصیت علمی پیدا کرده است.
وی افزود: تنها مدخل دانشنامه و دایرةالمعارف به اشخاص محدود نمی‌شود بلکه کتاب‌ها هم گاهی به اندازه اشخاص اهمیت دارند و گاهی کتاب‌ها نیز از صاحب اثر معروف‌تر هستند و گاهی اتفاق افتاده که اثر را مدخل اصلی قرار داده و صاحب اثر را به خود اثر ارجاع می‌دهیم و اثر را معرفی می‌کنیم به دلیل اینکه درباره صاحب اثر آنقدر اطلاع کافی نداریم که از خود اثر اطلاع داریم.
در هر دانشنامه‌ای در ایران اسلام باید مقاله‌ای درباره سعدی داشته باشیم
به گفته حداد عادل؛ در هر دانشنامه‌ای در ایران اسلامی باید مقاله‌ای درباره سعدی داشته باشیم اما نمی‌توانیم گلستان را مستقل، مدخل نکنیم؛ این واقعیت در فرهنگ آثاری که انتشارات سروش در سال‌های پیش منتشر کرده است به نحو بارزی خود را نشان داده است و ما برای نخستین بار در ایران شاهد آن بودیم که «فرهنگ آثار جهانی» منتشر شد که پاسخی به همین نیاز بود و بعد هیئت علمی مترجمان و ناشر تصویب کردند که بهتر است حساب جداگانه‌ای برای کشور خودمان و تمدن اسلامی باز کنند و این بود که بعد از آن کار مهم فرهنگ آثار ایرانی و اسلامی را در پیش گرفتند که امروز مجلد سوم آن به اهل علم عرضه می‌شود.
رئیس کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی گفت: مرحوم سیدحسینی سهم بزرگی در «فرهنگ آثار جهانی» و «فرهنگ آثار ایرانی و اسلامی» داشت؛ قیصر امین‌پور عضو پیوسته فرهنگستان زبان و ادب فارسی بود و مرحوم سیدحسینی عضو وابسته این فرهنگستان بشمار می‌رفت.
وی با بیان اینکه این آثار، کتاب‌های بسیار مفیدی هستند و تا کسی اهل تدریس و تحقیق نباشد سودمندی این آثار را احساس نمی‌کند، اضافه کرد: این آثار برای دانشجویان رشته ریاضی و تاریخ یک نعمت به شمار می‌رود چرا که مراجعه آن‌ها به یک آثار که همه محتوا‌ها ر ا شامل می‌شود باعث شناخت ۶ کتاب مهم از جمله «جبر و مقابله» است.
خلق «فرهنگ آثار ایران و اسلام» گام بزرگی در اعتلای سطح علم در ایران است
حدادعادل با بیان اینکه برخی اوقات وقت مطالعه اثری را نداشتم اما نقد آن را مورد مطالعه قرار داده‌ام، ادامه داد: از ۲۲ سالگی مشتری مجله «راهنمای کتاب» بودم و همه جلدهایی که در آن زمان منتشر می‌شد را مورد مطالعه قرار می‌دادم و بعد از انقلاب نیز نشر «دانش» منتشر می‌شد که آن‌ها را مطالعه کردم.
وی با بیان اینکه خلق «فرهنگ آثار ایران و اسلام» گام بزرگی در اعتلای سطح علم در ایران است، افزود: در کشور خوشبختانه نهضت دانشنامه‌نویسی در شکوفایی است و کتاب «فرهنگ آثار» نیز یک اثر دانشنامه‌ای محسوب می‌شود.
حداد عادل بیان کرد: بنده مسئولیت ۳ دانشنامه اعم از «دانشنامه جهان اسلام» در بنیاد دایرةالمعارف اسلامی و ۲ دانشنامه دیگر با عناوینی همچون «دانشنامه زبان و ادب فارسی» و «دانشنامه زبان و ادب فارسی در شبه قاره هند» در فرهنگستان زبان و ادب فارسی را بر عهده دارم.
در دنیای امروز در حال حاضر ۲۰۰ دایرةالمعارف و دانشنامه تألیف شده است
رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی با بیان اینکه بنده با مفهوم دانشنامه‌نویسی به خوبی آشنایی دارم، گفت: کسانی که اهل کتاب هستند برآوردشان آن است که در دنیای امروز در حال حاضر ۲۰۰ دایرةالمعارف و دانشنامه در دست تألیف یا تألیف شده است که بنده این رقم را گزاف نمی‌دانم.
وی اضافه کرد: کسانی که از تألیف ۲۰۰ دایرةالمعارف و دانشنامه خبر داده‌اند افراد دقیق‌النظری بودند و این امر یک نوید و مژده‌ای برای یک کشور بشمار می‌رود که در فنون مختلف عده‌ای همت کرده و دایرةالمعارفی را به نگارش در می‌آورند.
حداد عادل ادامه داد: دانشنامه‌ها و دایرةالمعارف‌ها با پشتیبان انتشاراتی‌ها و سازمان‌های دولتی منتشر می‌شود چرا که سرمایه‌گذاری که برای این کار لازم است به هیچ وجه در کوتاه مدت بر نمی‌گردد و اکثراً دولت‌ها هستند که از خلق اینگونه آثار حمایت و پشتیبانی می‌کنند کما اینکه انتشارات سروش هم یک مؤسسه وابسته به سازمان صدا و سیما است.
مدخل گزینی در دانشنامه‌نویسی، لیلةالقدر دانشنامه بشمار می‌رود
وی افزود: معتقدم مهم‌ترین کار در دانشنامه نگاری تعیین مدخل‌ها است و مدخل گزینی در دانشنامه‌نویسی، لیلةالقدر دانشنامه بشمار می‌رود یعنی مقدرات دانشنامه در مرحله مدخل گزینی تعیین می‌شود و تعیین اینکه چه چیزی مدخل بشود و چه چیزی مدخل نشود از اهم امور بوده و کار بسیار دشواری است و ترازوی نسبتاً دقیقی را می‌طلبد.
حداد عادل با بیان اینکه کتابی که آثار مهم ایرانی و اسلامی را معرفی می‌کند کار ساده‌ای انجام نداده است، ادامه داد: گاهی اوقات حجم و طول فهرست منابع از حجم خود مقاله بیشتر است یا در اندازه آن است و این کتاب‌ها که ذیل مقالات آورده می‌شود با ادعاهای نویسنده نقل نمی‌شود بلکه همه آن‌ها دانه به دانه رسیدگی می‌شود و ادعای نویسنده که مطلبی را از کتابی گرفته باشد، تخریب می‌شود.
ضعف مهم کتاب «فرهنگ آثار» در انتخاب مدخل‌ها است
وی اضافه کرد: معتقدم ضعف مهم کتاب «فرهنگ آثار» در انتخاب مدخل‌ها است باید سعی شود در مجلدات آینده تا حدی این امر جبران شود و گرنه این انتشارات ناچار خواهد بود یک ذیل طویلی برای این ۶ جلد بیاورد که از خود این آثار مفصل‌تر باشد و آن هم قبیح است که ذیل یک مجموعه از خود اثر بزرگ‌تر باشد.
حداد عادل بیان کرد: کتاب اهمیت خود را از عوامل متعدد از جمله قدمت، محتوایی حاوی عقاید بحث‌انگیز و چالش برانگیز و درسی شدن، می‌تواند بگیرد اما همه کتاب‌ها نمی‌توانند درسی شوند، تجدید چاپ در دوره چاپ آثار حائز اهمیت بوده چرا که مشخص می‌کند یک کتاب در چند دوره به چاپ رسیده است.
وی افزود: آثار منتخب با شرایط ویژه از جمله دوره تجدید چاپ، اخذ جایزه کتاب فصل یا کتاب سال و قدمت را باید تعداد زیادی از کتاب‌شناسان مورد بررسی قرار دهند اما نباید تعداد کتاب‌شناسان کم باشد چرا که تعداد بسیاری از آن‌ها باید به اثر نمره و امتیاز بدهند.
۲ هزار نفر در ایران و جهان به نگارش مقاله برای «دانشنامه جهان اسلام» می‌پردازند
رئیس کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی گفت: نگارش «فرهنگ آثار ایرانی و اسلامی» با نگارش چند کتاب‌شناس سر و سامان نمی‌گیرد؛ انتشارات سروش از دانشمندان خوبی برای خلق این آثار استفاده کرده است اما ضعف این اثر به عدم افراد کتاب‌شناس به تعداد زیاد مربوط می‌شود.
وی اضافه کرد: هم‌اکنون در «دانشنامه جهان اسلام» ما بیش از ۱۲۰ تا ۱۳۰ نفر هیأت علمی در داخل دایرةالمعارف داریم و ۳۰ تا ۴۰ نفر از این امر پشتیبانی اداری می‌کنند چرا که برای نگارش این دانشنامه با ۲ هزار نفر در ایران و جهان ارتباط داریم که برای این دانشنامه مقاله بنویسند اما مسئله مهم مدخل گزینی است.
مدخل نشدن «دانشنامه جهان اسلام» در کتاب «فرهنگ آثار ایرانی و اسلامی»
حداد عادل ادامه داد: جلد سوم کتاب «فرهنگ آثار ایرانی و اسلامی» را نگاه کردم و باعث تعجب بنده شد چرا که «دانشنامه جهان اسلام» مدخل نشده است اما در این کتاب دایرةالمعارف‌ها را مدخل کرده‌اید یعنی حتی برخی از دایرةالمعارف‌هایی هم که نگارش آن‌ها به پایان نرسیده در این اثر مدخل شده‌اند اما «دانشنامه جهان اسلام» معرفی نشده است.
وی افزود: در معرفی دانشنامه ایران اسلام که ۱۱ جزوه آن قبل از اسلام منتشر شد در کتاب «فرهنگ آثار ایران و اسلامی» ارجاع داده شده به «دانشنامه جهان اسلام» و این دانشنامه در مقاله دانشنامه ایران و اسلام با حروف سیاه نوشته شده اما مدخل نشده است.
فضائلی: تعصب فرانسوی‌ها به ایران در کتاب «فرهنگ آثار» به سهولت قابل رویت است
در این مراسم مهدی فضائلی، مدیرعامل انتشارات سروش بیان داشت: این انتشارات از دهه ۷۰ تا به امروز برای انجام پروژه ترجمه کتاب‌های «فرهنگ آثار» و تألیف آثار «فرهنگ آثار ایرانی و اسلامی» تلاش کرده و به کار خود ادامه خواهد داد.
وی اضافه کرد: انتشار ۶ جلد کتاب «فرهنگ آثار» به زبان فراسوی کار مشترکی از نویسندگان فرانسوی و ایرانی بوده یعنی از سال ۱۹۵۴ این آثار چاپ و منتشر شدند و در اوایل دهه ۷۰ پیشنهاد ترجمه آن‌ها به انتشارات سروش واگذار شد.
فضائلی ادامه داد: انتشارات سروش برای چاپ این آثار همت بلندی را به کار گرفت و پروژه ترجمه آثار «فرهنگ آثار» را آغاز کرد و با تشکیل هیئت علمی به انتخاب مترجمانی پرداخته و فهرست الفبائی فارسی را در این آثار مشخص کرد و به نوعی ترجمه این ۶ جلد از این آثار آغاز شد.
وی در خصوص تعصب فرانسوی‌ها به کشور ایران، افزود: در حین ترجمه ۶ جلد کتاب «فرهنگ آثار» متوجه شدیم که تعصب فرانسوی‌ها به آثار ایرانی، اسلامی و شرقی موجب شده است بخشی از آثار ایرانی از قلم بیافتد در همان زمان فرهنگ آلمانی «کیلدرز» که کار مشابه‌ای را انجام داده بود، مورد توجه این انتشارت قرار گرفت و بخشی از آثار کم‌ارزشی که در «فرهنگ آثار» فرانسوی‌ها معرفی شده بود، حذف شدند.
فضائلی بیان کرد: در کتاب ۶ جلدی «فرهنگ آثار» بخشی از آثار فرهنگ آلمانی ترجمه شده است چرا که صاحبنظران معتقدند که آلمانی‌ها، تعصب کمتری بر آثار ایرانی و شرقی داشته و توجه آن‌ها نسبت به آثار ایرانی بیشتر است هر چند در کتاب‌های آلمانی‌ها نیز خلاءهایی هم وجود دارد.
در این اثر حدود ۴ هزار مدخل پالایش‌ها و مورد استفاده قرار می‌گیرد
مدیرعامل انتشارت سروش گفت: همکاران انتشارات سروش به تدریج به این تفکر افتادند که پس از پایان «فرهنگ آثار فرانسوی» با همان شیوه آثار ایرانی و اسلامی را در دستور کار خود قرار دهند و به نوعی بعد از کار ترجمه، کار تألیف «فرهنگ آثار ایرانی و اسلامی» را آغاز و در دستور کار خود قرار دادند.
وی اضافه کرد: خوشبختانه این همت انتشارات سروش جامعه عمل پوشانده و بعد از اتمام ترجمه آن ۶ جلد کتاب «فرهنگ آثار» به تألیف و ترجمه آثار ایرانی با عناوینی همچون «ایران قبل از اسلام» و «آثار ایران پس از اسلام» پرداختیم.
فضائلی ادامه داد: در این راستا برای چاپ آثار ایرانی و اسلامی فهرستی ۷ هزار مدخل تهیه و پالایش می‌شود و به حدود ۴ هزار مدخل بعد از پالایش‌ها و گزینش‌هایی مورد استفاده و بهره‌برداری قرار می‌گیرند، همچنین جلد اول «فرهنگ آثار» در بخش ایرانی و اسلامی در سال ۸۵، جلد دوم در سال ۸۷ و جلد سوم آن در سال ۹۰ منتشر و به جامعه عرضه شد.
وی افزود: آن چیزی که هم‌اکنون مشخص است که ۴ تا ۵ جلد کتاب «فرهنگ آثار ایرانی و اسلامی» هنوز منتشر نشده که در زمان بندی کوتاه‌تری منتشر و روانه بازار نشر می‌شود؛ کتاب‌هایی که به عنوان دایرةالمهارف منتشر می‌شوند باید دوباره و طی سال‌های بعد تصحیح شوند.
Sorry. No data so far.