حجت‌الاسلام محمدرضا زائری با اشاره به اینکه ارزیابی عملکرد دولت در این دوره نیازمند کار مفصل و جامع است که باید همه شاخه‌ها را در تناسب هم بررسی کند، گفت: در دولت دهم، مدیریت حوزه‌های متعدد فرهنگی به نوعی یکی شده و هدایت و نظارت آن‌ها توسط یکی از نزدیکان دولت در جهات مختلف به ویژه از منظر سیاسی همسویی بیشتری باهم پیدا کرده است و بدون تعارف باید گفت که در مسیر اهداف مورد نظر وی نیز پیش رفته است.
وی ادامه داد: در این دوره از دولت هم مثل خیلی دوره‌های دیگر نوعی نابسامانی، آشفتگی و ناهماهنگی فرهنگی مشاهده می‌شود. یعنی ما از وزارت آموزش و پرورش و علوم تا وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نوعی عدم توازن و تناسب را در درون آن‌ها حس می‌کنیم.
زائری با اشاره به روایت امیرالمومنین (ع) در کتاب غررالحکم در رابطه با چگونگی از هم گسیختن و پاره شدن نظام اداری و حکومتی دولت‌ها گفت: به نظر ایشان دو نشانه ابتدایی فروپاشی و از هم گسیختن ارکان و نظام تشکیلاتی در نظام اسلامی وجود دارد که یکی تضییع اصول و مسائل کلان و دیگر تمسک به فروع و توجه بیش از حد به آن است.
مدیر مسئول ماهنامه خیمه ادامه داد: ما تهدید‌ها، آسیب‌ها و خطرات بسیار مهم و کلانی در حوزه فرهنگ کشور داریم. از تهدید نظام خانواده که در موضوعاتی مثل افزایش طلاق و فحشا می‌توان آن را دید تا بسیاری از موضوعات اعتقادی و فکری که در حال نابود کردن اساس فرهنگ و عقیده و فکر ماست. در چنین فضایی، اهتمام جدی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی روی ممیزی کتاب است. آن هم ممیزی موضوعاتی که بعد از آشکار شدنشان، بعضا به صورت جوک و لطیفه در میان جامعه دهان به دهان می‌چرخد.
موضوعات مهم‌تر از ممیزی کتاب به حال خود رها شده است
نویسنده کتاب «پدر، پسر، روح‌القدس» افزود: کتابی که کل شمارگان آن متاسفانه علی‌رغم همه دغدغه‌ها و اهتمام و توصیه‌های رهبر معظم انقلاب در کشور در بهترین حالت دو هزار نسخه است که از این میان هم معمولا هزار نسخه در انبار‌ها می‌ماند و بقیه هم اگر درست توزیع شود، درهر کتابفروشی دو یا سه نسخه‌اش توزیع می‌شود و شاید چندین سال فروش آن طول بکشد و در نهایت هم کل کسانی که آن را می‌خوانند، در بهترین حالت ۵ تا ۱۰ هزار نفر است، در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مورد اهتمام برای ممیزی شدن قرار می‌گیرد، اما موضوعاتی مثل سریال‌های تلویزیونی داخلی که مخاطب میلیونی دارد و در حال نابود کردن بنیاد فکری، توحیدی و فرهنگ ملی و خودباروی خانواده‌های ماست به حال خود رها می‌شود.
زائری ادامه داد: یک کتاب در کمترین برآورد ۵ تا ۱۰ هزار نفر خواننده دارد و سریال تلویزیونی ۲۰ تا ۳۰ میلیون بازدیدکننده. برخی از همین سریال‌های داخلی را من بار‌ها دیده‌ام که عقیده مردم به حجاب را سست می‌کنند، اما هیچ مسئولی نگران آن نیست و احساس مسئولیت نمی‌کند، ولی در مقابل در جاهایی اهتمام و دغدغه از خود نشان می‌دهیم که انصافا جای سئوالات جدی دارد.
وی افزود: ویژه‌نامه خاتون که در هفته‌های گذشته به صورت جنجال‌برانگیزی در کشور منتشر شد را در نظر بگیرید. اگر نویسنده و ناشری می‌خواست خودش این ویژه‌نامه را منتشر کند، آیا به او مجوز نشر داده می‌شد؟ قطعاً نه. این نشریه کسی جز اینکه جزوی از بدنه تصمیم‌گیرنده وزارت ارشاد باشد، نمی‌توانست منتشر کند.
نویسنده کتاب «گفت بگو؛ می‌گویم» همچنین گفت: در کشورهای ما کتاب‌هایی مجوز نمی‌گیرد که واقعا هیچ توجیهی برای مجوز نگرفتنشان وجود ندارد. این‌ها که می‌گویم همه مستند است. من رمان‌هایی برای ترویج موضوع انقلاب اسلامی هم سراغ دارم که اجازه انتشار در کشور ندارد.
دست‌هایی در کار است که حوزه فرهنگ بی‌سامان بماند
وی در ادامه گفت: مدیریت فرهنگی در حوزه کتاب، شعور مخاطب جامعه را به توهین‌آمیز‌ترین شکل ممکن در فرآیند ممیزی دست کم گرفته است. درباره کتابی که در ۱۰۰۰ نسخه می‌خواهد منتشر شود آنقدر حساس شده‌ایم و از طرف دیگر به «خاتون» که ۱۵۰ یا ۶۰ هزار نسخه منتشر شده است، بی‌توجهیم. این یعنی به هم ریختن حساب و کتاب و وجود دست‌هایی در پشت پرده که می‌خواهد مدیریت حوزه فرهنگ به این شکل سامان بگیرد.
حجت الاسلام زائری در ادامه با بیان اینکه حوزه‌های مختلف فکری و فرهنگی کشور ما دارای مشکلات زیربنایی است و کسی به آن توجه نمی‌کند، تصریح کرد: همه این موضوعات فراموشمان شده است، اما اگر در یک کتاب کسی بنویسد «می» یا «شراب» یا «در آغوش گرفتن» برایمان حساسیت ایجاد می‌شود و اسلام را در خطر می‌بینیم.
زائری در ادامه گفت: دغدغه اصلی مقام معظم رهبری که در سال‌های اخیر دیگر به گلایه هم تبدیل شده است، کتابخوانی است. حالا شما فکر نمی‌کنید بی‌توجهی به این دغدغه و این نوع رفتار‌ها تیشه به ریشه بنیان‌های فرهنگی ما در حوزه کتاب و کتابخوانی بزند؟ جلوی رونق آن را بگیرد و یکی از موانع پیشرفت فرهنگی ما باشد.
تنها از بدنه نظام در حال هزینه کردنیم
وی افزود: کسی چرا سئوال نمی‌کند با این نوع رفتار‌ها چه هزینه سنگینی به نظام اسلامی وارد می‌شود. اگر ما با نگاه هزینه و فایده نگاه کنیم، می‌بینیم که مجموعه عملکرد وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در حوزه کتاب در این سال‌ها نظام ما را به عنوان یک نظام مانع فکر و آزادی اندیشه مطرح کرده و موجب شده در رسانه‌های غیرایرانی، موضوع آثار ممیزی شده در کشور ما را به صورت جوک و لطیفه تعریف کنند؛ در حالی که اگر این کتاب منتشر می‌شد ضربه‌اش در نهایت در حد ۲ هزار نسخه بود.
زائری همچنین با اشاره به اینکه نسبت معقولی بین هزینه و فایده در حوزه فرهنگ وجود ندارد، گفت: از این بی‌توجهی سال‌هاست که ضربه می‌خوریم؛ آن‌هم به دلیل نتیجه‌ای که وجود ندارد. این نگاه به فرهنگ، ضربه‌هایی به ما می‌زند که غیرقابل جبران است.
وی ادامه داد: من مثل بعضی‌ها فکر نمی‌کنم که این اتفاق بر اساس تئوری توطئه و از خارج از ایران و برای ضربه زدن به ما وارد فضای فرهنگی کشور ما شده باشد. من حس می‌کنم از سر نادانی به این مدیریت مشغولیم؛ یعنی از سر خدمت و به نیت قربت در حال ضربه زدن به جمهوری اسلامی، مردمش و آینده نسل‌های آن هستیم.
قانون را هم می‌توان اصلاح کرد
زائری افزود: در حوزه کتاب بدون شک برخورد سلیقه‌ای در حال اعمال شدن است؛ یعنی کتاب‌هایی هستند که از یک زاویه مجوز می‌گیرند و از زاویه دیگر نه؛ می‌توانید امتحان کنید. من شک ندارم اگر مجموعه‌ای از نظرات مقام معظم رهبری و امام راحل را به صورت بدون نام برای انتشار به وزارت ارشاد ارائه کنید، مجوز نمی‌گیرد! اگر گرفت من اسمم را عوض می‌کنم و این یعنی برخورد سلیقه‌ای؛ قبول ندارید و می‌گویید مساله قانون است؟ خب قانون هم ممکن است ایراد داشته باشد. باید آن را به روز کرد. البته من اعتقادی به مشکل‌دار بودن قانون ندارم.
دغدغه‌های مقام معظم رهبری روی زمین مانده است
وی در ادامه گفت: وظایف و مسئولیت‌های سنگینی در حوزه فرهنگ در کشور روی زمین مانده است. مقام معظم رهبری در شب‌های ماه رمضان چند بار گله کردند که دغدغه من در رابطه با جهاد اقتصادی مورد توجه قرار نگرفت. آیا وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در این راه گامی برداشته است؟ آیا مگر جز این است که ارشاد و دولت، قبل از همه مسئول است که برای جا انداختن این موضوع کاری بکند، ولی ما عادت کرده‌ایم به این موضوعات سلبی وارد شویم.
نویسنده کتاب «حکایت بیرونی» افزود: ما همیشه در حال کنترل برای منتشر نکردن هستیم؛ در حالی که گاهی برای انتشار هم مسئولیم. امیرالمونین (ع) خطاب به مالک اشتر می‌گوید: از مشاور ترسو بپرهیز، چون تو را از اقدام باز می‌دارد. ما مسئول این نیستیم که چه کاری نباید انجام شود. ما مسئول انجام دادن هستیم. ما خودمان فضایی را در حوزه فرهنگ ایجاد کرده‌ایم که افراد برای کارهای نکرده‌شان مورد مطالبه قرار نمی‌گیرند. اگر کتابی منتشر شود که در آن توهینی به اسلام شود از قم طلاب کفن‌پوش راه می‌افتند و به سمت کتابفروشی مورد نظر تظاهرات می‌کنند، اما هیچ کس نمی‌آید به وزارت ارشاد بگوید چرا در راستای بیانات رهبری در حوزه جهاد اقتصادی اثری تولید نشد. چرا وزارت آموزش و پرورش برای تبیین مبانی انقلاب برای نوجوانان برنامه‌ریزی نکرد و یا وزارت علوم چرا برای جا انداختن اندیشه‌های امام راحل در دانشگاه‌ها کاری صورت نداد.
کسی از مدیریت فرهنگی مطالبه‌ای نمی‌کند
وی ادامه داد: مشکل مدیریت فرهنگی در کشور ما این است که کل جامعه و نخبگان ما از آن مطالبه نمی‌کنند. رسانه‌ها هم همینطور. تنها نشسته‌ایم به نقد کارهای انجام شده و خب در این سیستم، مدیریت فرهنگی یک استان کشور به عنوان مثال، از ترس انتقاد از کارهای انجام شده توسط خود، اساسا دست به اجرای کاری نمی‌زند که بخواهند نقدش کنند و از قضا در کشور ما مسئول محبوب هم انگار کسی است که کاری نکند.
وی در پایان تاکید کرد: می‌پذیریم که این شعار دادن‌ها در همه دولت‌ها موجود است، اما دولت دهم داعیه‌دار شعارهایی است که متعلق به انقلاب است. این دولت در جاهایی بارهایی را برداشته و از ارزش‌هایی حرف زده که آرزوی مردم ماست، در جاهایی با قدرت و شجاعت به حوزه‌هایی وارد شده که کسی جراتش را ندارد؛ این یعنی اینکه دولت توقع از خودش را بالا برده و خب بالطبع باید برای نکرده‌هایش هم پاسخگو باشد.
هر چند در اين زمينه صاحب نظر نيستم ولي از صراحت باين اين دوست عزيز نهايت لذت را بردم.
دو قسمت از اين متن برايم خيلي لذت بخش بود. يكي آنجا كه گفته بودند ما براي عكس العمل نشان دادن به انحراف بايد به سطح تأثير گذاري آن توجه كنيم. سطح تأثير گذاري يك كتاب مطلقا با سطح تأثيرگذاري سريالهاي رسانه ملي يكي نيست.
و دوم فرمايش اميرالمومنين به مالك بود كه با مشاور ترسو مشورت نكن كه تو را از اقدام باز ميدارد و فكر ميكنم خيلي از مسئولين ما ترسو شده اند. مقام معظم رهبري هم يكبار كه قضيه شاه سلطان حسين ها را فرمودند به اين آفت (البته در سطح مديريت كلان كشور) اشاره كردند ولي الآن ميبينيم كه در مديران مياني هم نظام دارد براي اين ترس ها هزينه ميدهد.
اخيرا (فكر كنم ديروز بود 15/6/90 ) كه وزير ارشاد در پاسخ به اين مصاحبه موضع گيري كرده و دلايلي را ذكر كرده بود. بد نيست پاسخ مسئولين را به همراه اين مصاحبه باز نشر دهيد.
با اشاره به اين موضوع كه وزير محترم در قبال سطح تأثير كتاب پاسخ قابل قبولي ذكر نكرده اند.