سرگرم سازی؛ دغدغه اصلی مدیران سیما

تریبون مستضعفین- مریم عرفانیان

فیلم‌های سینمایی که در روزهای پایانی هفته به روی آنتن می‌رود دچار معضلات بسیاری است که می‌توان آن‌ها را از چند بخش مورد بررسی قرار داد.

این فیلم‌ها که آثاری از سینمای آمریکا، فرانسه، ایتالیا، استرالیا، کانادا، انگلستان، مجارستان، ژاپن، چین، روسیه، سوئد، هنگ کنگ، نروژ و البته ایران را شامل می‌شود، بیش از هر چیز بر محور سرگرم کنندگی مخاطبان می‌چرخند و این اصل را به عنوان مهم‌ترین هدف خود قرار داده‌اند.

آمار از نیاز تلویزیون به سالی۷۰۰ فیلم برای پخش خبر می‌دهد که برابر با تولید سالانه هالیوود است. در حالی که زمانی آثار A هالیوود برای پخش از تلویزیون خریداری می‌شد امروز فیلم‌هایی که در رده B قرار می‌گیرند آنتن را از آن خود کرده‌اند. آثار نازلی که صرفا سرگرم کننده‌اند و از طرفی به دلیل اعمال سانسورهای بسیاری که به تکه تکه شدن فیلم‌ها می‌انجامد رغبت و انگیزه مخاطبان به تهیه نسخه اصلی این آثار را افزایش می‌دهد.

از سوی دیگر در حالی که زمانی تلویزیون به جای خرید تعداد بسیاری آثار خارجی و یا ساخت انبوه تله فیلم، فیلم‌های سینمایی ایران را خریداری و پخش می‌کرد که اکنون این اتفاق به ندرت رخ می‌دهد. به شکلی که خریداری و پخش فیلم سینمایی تحسین شده «طلا و مس» ساخته همایون اسعدیان به خودی خود یک اتفاق به حساب می‌آمد. پیش از آن نیز پخش فیلم سینمایی «کنعان» به کارگردانی مانی حقیقی به دلیل جرح و تعدیل‌هایی که در اثر صورت گرفته بود، با اعتراض سازنده مواجه شد. به این معنا که به دلیل ناهمخوانی عرف موجود در آثار سینمایی ایران با قوانین صدا و سیما حتی پخش آثار سینمایی ایرانی نیز با مشکل روبرو شده و به ندرت آثاری از فیلترهای موجود رسانه ملی برای پخش به سلامت رد می‌شوند.

با این حال در سینمای هالیوود آثاری به مراتب بهتر و ارزشمند‌تر که صرف سرگرم کنندگی ساخته نشده‌اند نیز یافت می‌شود که مورد توجه مسئولان صدا و سیما قرار نمی‌گیرند. آن‌ها حتی از میان فیلم‌های رده ۱ اسکار نیز اثری را برای پخش از تلویزیون انتخاب می‌کنند که مهم‌ترین بعد آن سرگرم کنندگی باشد.

در نوروز سال جاری تبلیغات فراوانی برای پخش فیلم سینمایی «نبرد تیتان ها» از تلویزیون به روی آنتن رفت که به دلیل مشکلات تصویری و معنایی که در این محصول تازه تولید شده به ظاهر سرگرم کننده وجود داشت، از پخش آن جلوگیری شد. اما چه بسیار آثار دیگری در ژانر سرگرمی و با مضامین پلیسی و ماجرایی به روی آنتن می‌رود که در پی حقنه کردن مفاهیمی چون قدرت و کنترل همه جانبه سازمان‌های جاسوسی و پلیسی ایالات متحده امریکا بر مخاطبان است و آن‌ها را به عنوان منجیان جهانی حفظ زمین در مقابل حملات زمینی و فضایی معرفی می‌کند.

در این زمینه نیز می‌توان به حذف دردناک و بی‌تدبیرانه نقد از برنامه‌های پخش فیلم اشاره کرد. در حالی که پیش‌تر از این قبل و بعد از نمایش فیلم در برنامه‌هایی چون سینما ۱، سینما ۴، سینما ماورا و… با حضور منتقدانی آثار به نمایش درآمده واکاوی می‌شد که به منزله نوعی پادزهر به حساب می‌ آمد. اما اکنون مدتی است این امر مهم نادیده گرفته شده است.

آثاری که با عنوان فیلم تلویزیونی یا تله فیلم به تازگی با جهشی چند برابر گذشته تولید می‌شوند، به دلیل تاکید بر کمیت به جای کیفیت، با فیلمنامه‌های ضعیف و سطحی و کارگردان اولی‌هایی که آنتن رسانه ملی را برای نخستین بار تجربه و در حقیقت آزمون و خطا می‌کنند، چنگی به دل نمی‌ زند. حتی حضور کارگردانان باسابقه نیز به دلیل نگاه بزن در رویی به این آثار چندان قابل اعتنا نیست.

همچنین خرید بی‌رویه آثار سینمای کره صرف پوشش مناسب و فرهنگ نزدیک به ایران، به پخش فیلمهای نازلی انجامیده که کوچک‌ترین افسانه‌های دیگر کشور‌ها را به مضامین آشنای ایرانیان بدل می‌سازد. این حجم بی‌رویه خرید آثار سینمایی خارجی در حالی اتفاق می‌افتد که نه تنها این واردات بی رویه، صادرات برابری به دنبال ندارد، بلکه با دوبله شدن آثار خارجی برخلاف دیگر کشور‌ها که به قرار دادن زیر نویس بسنده می‌کنند، همذات پنداری بیشتری از جانب مخاطبان ایرانی نسبت به این آثار ایجاد می‌شود.

از سوی دیگر تصرف آنتن تلویزیون توسط فیلم‌های پلیسی، داستان‌های صرفا تخیلی، روایت مجرمان سابقه دار و سرقت، حمله موجودات فضایی، مار و دیگر جانوران به روستا و شهر، جنگ‌های گلادیاتور‌ها و انسان‌های شگفت انگیزی که نیروهای ماورایی دارند تنها نشان دهنده تلاش سهل و ممتنع و دست و پا زدن مدیران تلویزیونی برای به دست آوردن مخاطب به هر قیمت است. تلاشی که بهای سنگین و اثرات مخرب آن در طولانی مدت خود را نشان خواهند داد.