کارشناسان اعتقاد دارند ساخت فیلم دینی به معنای دقیق کلمه امکانپذیر نیست، در حوزه نظری با معانی بلندی در اسلام روبرو هستیم که به جای توجه به مباحث روح و برزخ که درک آن برای کارگردان نیز مشکل است، موضوعات اخلاقی و مشکلات روز مورد توجه قرار گیرند.
حجت الاسلام سیدمحمد سادات منصوری مدیر مرکز پاسخگویی به سؤالات دینی سازمان تبلیغات اسلامی در تشریح مؤلفه‌های فیلم دینی گفت: دو واژه «فیلم» و «دین» در این اصطلاح ترکیب شده است پس این مسئله علاوه بر داشتن ویژگیهای فیلم، خصوصیات دینی را هم باید داشته باشد و این کار دشواری است.
سادات منصوری گفت: اصولا سینما و فیلم محصول تفکر سکولار و جامعه سرمایه داری است و اینکه از محصول یک جامعه سرمایه داری به نفع دین بهره برداری کنیم کار پرزحمتی است.
وی با اشاره به نمونه‌هایی از فیلمهای ایدئولوژیک در تاریخ سینما افزود: مثلا روس‌ها در زمان حاکمیت شوروی سال‌ها تلاش کردند فیلمهایی را بسازند که در آن ایدئولوژی مارکسیسم را تبلیغ کند اما این فیلم‌ها بسیار مشکلات هنری داشت و قالبهای پذیرفته شده فیلم کمتر در آن رعایت می‌شد به همین دلیل مخاطب زیادی نداشت و در بازار رقابت نیز موفقیت زیادی کسب نمی‌کرد.
مدیر مرکز پاسخگویی به سؤالات دینی با بیان اینکه فیلم یک نوع گفتار و بیان است که با داشتن جذابیتهای بصری مخاطب را به خود جذب و در پی این جذابیت‌ها پیام خود را القا می‌کند، افزود: فیلمهایی که به اصطلاح امروز «معنا گرا» هستند، مخاطبان محدودی دارند چراکه باید با تأمل و دقت این فیلم‌ها دیده شود اما از سویی فیلمهای اکشن، رومانتیک و حتی فیلمهای تاریخی مخاطبان خوبی دارد و این از سختی ساخت فیلم دینی حکایت می‌کند.
وی تأکید کرد: برای همین در کنار هم قرار دادن ویژگیهای فیلم که محصول جامعه سکولار است با مفاهیم دینی که در تقابل با نگرش سکولار است، مشکلاتی ایجاد می‌شود که نمونه‌های آن را در تلویزیون و سینما می‌بینیم. البته زحمات زیادی در طول سه دهه اخیر در ایران کشیده شده تا فیلم دینی شاخصهای خود را بیابد اما به نظر می‌رسد تا نقطه مطلوب فاصله زیادی داریم.
سادات منصوری تصریح کرد: برخی تصور می‌کنند که فیلم دینی تنها فیلمی است که در جامعه اسلامی ساخته می‌شود و در ساخت آن ضوابط شرعی دین اسلام رعایت می‌شود؛ به نظرم این نوع فیلم‌ها را نمی‌توان فیلم دینی دانست بلکه این‌ها فیلمی هستند که محدودیتهایی برای آن قائل شده‌اند مثل یکسری فیلم‌ها که برای زیر ۱۴ یا ۱۵ سال ممنوع می‌کنند و یا یک سری محدودیتهای سنی می‌گذارند و یا مثلا اگر برایشان مهم باشد که سیگار تبلیغ نشود هنرپیشه حق ندارد در فیلم سیگار بکشد.
رئیس مرکز پاسخگویی به سؤالات دینی افزود: باید بگویم در تمام سینماهای دنیا یک محدودیتهای خاصی با توجه به رویکرد‌ها حاکم است. اما در فیلمی که در جامعه اسلامی برای مسلمانان پخش شود محدودیتهای آن بیشتر است چون حساسیتهای فرهنگی و مذهبی اسلام بالا‌تر است.
وی تأکید کرد: فیلمی دینی است که به مخاطب عام یک مفهوم و مبنای دینی را در قالب هنر و دین عرضه کند. اگر مقصود این باشد، کار واقعا پرزحمتی است و این را هم بگویم که ساده‌ترین شکل فیلمهای دینی فیلمهای تاریخی است چون بیانگر یک روایت تاریخی است و در کنار نشان دادن زندگی ائمه و پیامبر اسلام (ص) رفتارهای اخلاقی را نیز آموش می‌دهد اما همان هم با چالش روبرو است.
وی به تشریح نظریات مخالفان و موافقان سینمای دینی پرداخت و گفت: برخی معتقدند که بهتر است در فیلم‌ها به دنبال بیان مضامین صریح دینی نباشیم و بیشتر به مضامین فرهنگی بپردازیم و فیلمهای معناگرا را رونق دهیم چون دین با مفاهیم فرهنگی و اخلاقی قرابت دارد و سعی کنیم فرهنگ و اخلاق جامعه را فرهنگ و اخلاق اسلامی کنیم برای همین فیلم‌هایمان اخلاقی باشد نه دینی.
سادات منصوری افزود: این گروه معتقدند که مثلا به تصویر کشیدن عالم برزخ و قیامت و… در فیلم بسیار سخت است اما خیلی راحت می‌توانیم اخلاق اسلامی را نشان دهیم و مثلا معاشرت اسلامی بین همسران، حقوق همسایه و خانواده و والدین را در قالب فیلم به تصویر بکشیم. نه اینکه در ایام رمضان فقط روح سرگردانی را نشان دهیم که نه با معانی اسلامی سازگار است و نه معلوم است این مفهوم از کجا در آمده و در چه قالبی ریخته شده است.
مدیر مرکز پاسخگویی به سؤالات دینی یادآور شد: در حوزه فیلم دینی من مشکل را در بخش تکنیک نمی‌دانم بلکه در حوزه نظری ما با معانی بلندی روبرو هستیم. مفاهیم نظری که غرب در حوزه فیلمهای آخرالزمانی دنبال می‌کنند بسیار سطح پایین است و به راحتی می‌توان آن را به تصویر کشید که مثلا فیلم «آواتار» و تا حدودی فیلم «ماتریکس» مفاهیم بسیار پایینی را بیان می‌کردند.
حجت الاسلام سادات منصوری با بیان اینکه دشوار فیلم دینی در حوزه نظری است و نه در حوزه تکنیک، افزود: شاید کمی از غربی‌ها در حوزه تکنیکی و فنی عقب باشیم اما قابل جبران است اما در حوزه نظری بر روی هرکدام از مفاهیم دینی دست بگذارید و بخواهید فیلم شود مشکل داریم حتی در فیلمهای تاریخی خود نیز با چالشهایی روبرو هستیم و به تصویر کشیدن مفاهیم ناب نظری مثل توحید، نبوت و معاد و… بسیار سخت است.
وی تأکید کرد: به همین خاطر است که معتقدم ساخت فیلم دینی به معنای دقیق کلمه امکان پذیر نیست چون فیلم ماهیت سکولار دارد و دین (منظور دین اسلام) دقیقا در برابر آن قرار می‌گیرد نمی‌توان آن مفاهیم نظری بلند را دقیقا در قالب فیلم سینمایی به تصویر کشید. البته می‌توانیم فیلمهایی که دستورات اخلاقی دین اسلام را ترویج می‌کند بسازیم و بسیار هم موفق باشیم که سریال ترکی «حلالم کن» به راحتی مسائل اخلاقی را به تصویر کشید و تأثیرگذار هم بود چون یک مفهوم اخلاقی ملموس را نشان می‌داد.
سادات منصوری در پایان تصریح کرد: اگر فیلمهای ما به سمت عالم برزخ و روح و… نروند -که درک این مفاهیم هم برای خود کارگردان و مجموعه سخت است- و به دنبال اخلاق اسلامی برویم بسیار موفق خواهیم بود چون مشکل جامعه ما این مفاهیم نظری دور از ذهن نیست بلکه مشکل جامعه مباحث اخلاقی -اجتماعی در مسائل ریز است و مثلا زن و شوهر نمی‌دانند از نظر اخلاقی چه مسائلی را رعایت کنند و نمی‌دانند فرهنگ دینی ما چه روشی را پیشنهاد کرده که باید این مسائل به تصویر کشیده شود که به تصویر کشیدن آن هم راحت است.
Sorry. No data so far.