به گزارش تریبون مستضعفین همايش ملي اسلام و سكولاريسم به همت کانون اندیشه جوان روز سه شنبه 29 آذرماه در دانشگاه تهران تالار شيخ انصاري دانشكده حقوق در دو نوبت صبح و عصر برگزار شد.
در این همایش پديده سكولاريسم در سه بخش «مساله سكولاریسم»، «كارنامه سكولاریسم» و «سكولاریسم و آینده» مورد بحث و بررسی قرار گرفت.
در بخش اول آقايان حجتالاسلاموالمسلمين علی اکبر رشاد، حجت‌الاسلام دکتر عبدالحسین خسروپناه، حجت‌الاسلام دکتر علیرضا قائمی‌نیا، و در بخش دوم حجت‌الاسلام دکتر احمد رهدار، حجت‌الاسلام دکتر حميد پارسانيا و حجت‌الاسلام دکتر داوود مهدوی زادگان سخنراني كردند.
و در بخش سوم همايش دكتر حسين كچويان و دكتر جميله علم‌الهدي به ايراد سخنراني پرداختند و در بخش چهارم آقايان دكتر كامیار صداقت ثمرحسینی، دكتر عليرضا صدرا و پرويز اميني مقالات خود را ارائه كردند.
در ابتداي اين همايش محمد سرشار مدیر عامل كانون اندیشه جوان، و دبير همايش گزارش كوتاهي از فعاليت‌هاي دبيرخانه همايش ارائه كرد. وي تصریح كرد كه این همایش بر مبنای یک سال فعالیت پژوهشی حلقه مربوطه به مدیریت حجت الاسلام والمسلمين داوود مهدوی زادگان شکل گرفت.
وی افزود: پس از بحث‌های لازم و مطالعات انجام شده تصمیم گرفته شد با برگزاری این همایش در سطح دانشگاه‌های تهران به جمع‌بندی از افکار اندیشمندان در موضوع اسلام و سکولاریسم برسیم و آرا اندیشمندان در موضوع مواجه مسلمانان با سكولاریسم ارایه شود.
مدیر عامل کانون اندیشه جوان با اشاره به آغاز موج بیداری اسلامی در شمال آفریقا و خاورمیانه گفت: اکنون مسئله الگوی سیاسی به چالش جدی این کشورها تبدیل شد و جمهوری اسلامی ایران به عنوان الگوی منحصر به فردی از مردم سالاری دینی در منطقه نمونه‌ای برای سایر کشورها است.
سرشار افزود: امید است این همایش به عنوان جمع‌بندی افكار اندیشمندان معاصر ایرانی در این حوزه به فرآیند فرخنده‌ای كه اكنون در جهان اسلام اتفاق افتاده است، كمك كند.
محمد سرشار یادآور شد: این همایش به یک روز محدود نیست پیش از این 9 نشست در سطح دانشگاه‌های شهر تهران برگزار شد تا این همایش یک موج زودگذر نباشد و پایگاه اینترنتی باشگاه اندیشه نیز پرونده‌اي را به موضوع اسلام و سكولاریسم اختصاص داد تا بتوانیم این مساله را در فضای مجازی نیز پیگیری كنیم.
سرشار، انتشار مجموعه مقالات این همایش، جمع‌بندی موضوعات مورد تحقیق و بررسی در پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی در مورد اسلام و سكولاریسم و انتشار آن در قالب چند كتاب و تولید نرم افزار صوتی پیش نشست‌های همایش را از دیگر اقداماتی عنوان كرد كه در راستای برگزاری این همایش صورت گرفته و یا در آینده نزدیك اجرا خواهد شد.
در انتهاي اين همايش، نرم افزار «اسلام و سكولاريسم» كه شامل 9 پيش نشست اين همايش در دانشگاه‌هاي تهران بود به حضار اهدا شد.
نهادها و سازمان‌هایی چون پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، صدا وسیمای جمهوری اسلامی، نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه تهران، مركز پژوهش های فرهنگی و اجتماعی (صدرا)، سازمان زیباسازی شهرداری تهران و سازمان تبلیغات اسلامی (معاونت پژوهش و آموزش) در برگزاری این همایش مشاركت داشتند.
حجتالاسلاموالمسلمين علی اکبر رشاد: پست سکولاریسم اکنون یک مسئله شده است
اولين سخنران بخش اول همايش «اسلام و سكولاريسم» با عنوان «مسأله سكولاريسم»، حجت الاسلام و المسلمين علي اكبر رشاد، رئيس پژوهشگاه فرهنگ و انديشه اسلامي بود. وي در سخنان ضمن بررسی ریشه‌های سکولاریسم، دوره‌های طی شده فرآیند سکولاریزاسیون را تبیین کرد و گفت: امروز غرب درگیر مسئله پست سکولاریسم شده و ابعاد سکولاریسم گسترده‌تر و مبنای معرفتی یافته است.
علي اكبر رشاد با اشاره به این که این بحث فکری و معرفتی در ماه‌های اخیر از اهمیت قابل توجهی برخوردار شده است، گفت: سکولاریسم پیشینه تاریخی دارد، آنچه بیشتر مورد توجه واقع شده مسئله‌ای است که در قالب معاهده معروف درباره املاک کلیسا و انتقال مالکیت آن و خلع ید از کلیسا انجام پذیرفت.
ايشان به مرحله جديد از ابعاد سكولاريسم غربي‌ها با عنوان «پست سكولاريسم«اشاره كرد و آنها را در حال بازگشت از سكولاريسم دانست و تصریح كرد كه به‌رغم اینكه كلیسا نگران انزوای دین بود و سكولارهای افراطی نیز از فقدان تحقق اهداف خود دچار اضطراب بودند، اما هیچ یك از این دو به مقاصد خود دست نیافتند و دین به عنوان نیروی موثر به هیچ‌وجه از عرصه اجتماع محو نشده است. وی اظهار داشت: در دوره جدید فرآیند دیگری از سکولاریزاسیون رخ می‌دهد و به معنای دیگر می‌توان فهم دیگری از آن داشت به نوعی اذعان از شکست سکولاریسم و ندامت از سکولاریسم شکل می‌گیرد. همان طور که در پست مدرن گویی مقابله با مدرنیته رخ می‌دهد. در ایامی که در آن به سر می‌‌بریم بعد دیگری از این مقوله پیدا می‌شود.
وی با بیان آنكه به‌رغم تلاش غربی‌ها، دین در طرز تلقی شهروندان از ساحت اخلاق سیاسی، اهمیت خود را همچنان حفظ كرده، افزود: هر چند سكولاریسم به سكولارایزسیون حقوقی و املاك كلیسا اطلاق شده اما اكنون كاربردهای متنوعی پیدا كرده و ابعاد آن بسیار گسترده تر شده است.
حجت‌الاسلام رشاد گفت: باید به ادوار و بازه‌های زمانی توجه داشت که هر از چندی با ظهور یک متفکر یا یک رخداد معانی جدیدی یافته است. این اصطلاح گاه با نگاه هستی شناسی به کار می‌رود و در ادبیات معاصر گاه به ملحدین سکولار گفته می‌شود که چندان بی‌سابقه نیست.
رئیس پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی با بیان آنكه سكولار همچنین در معرفت شناسی نیز كاربرد دارد، افزود: سكولار در این معنا منشا تاریخی دارد بگونه ای كه بنیادگرایی عقل در تكوین معرفت، یك نوع نفی دین و یا نهی از ورود دین به عرصه معرفت قلمداد می‌شود.
وی تصریح کرد: مسیحیت گزارش شده و آنچه اکنون وجود دارد از حضرت مسیح نقل شده مسیحیت بی‌شریعت و دنیا گریز است و از دیدگاه فیلسوفان اجتماعی و جامعه‌شناسی و فلاسفه اجتماع مثل مارک و وبر مسیحیت ابزار، سرمایه و امکان به وجود آمدن سکولاریسم بوده است که چندان بیراه نیست.
این عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی اظهار داشت: دکارت با هستی شناسی انسان را گرانیگاه همه چیز قرار داد. کانت از دو جهت نقش وسیعتر و سهم گسترده‌تری در سکولاریسم دارد. کانت بر اخلاق و حقوق تاثیر گذاشت. فروکاستن دین تا حد برآیند اخلاق و انقطاع بنیادهای اخلاق از خداباوری و عدل از منزل درک و داوری در حوزه الهیات را ترویج می‌کرد و چون شاهدی از غیب رسیده توانست به سکولاریسم در حوزه معرفت کمک کند. پس از کانت ریشه‌ها و بنیادهای سکولاریسم استوارتر می‌شود.
حجت‌الاسلام رشاد با تاکید بر اینکه پست سکولاریسم اکنون یک مسئله شده است گفت: در دانشگاه تهران هابرماس نیز به این موضوع اشاره کرد و اظهار داشت که مدرنیته آزمونی برای عصر ما شده است.این طرز تصور واقعیت ندارد و نیای پست سکولار اکنون این واقعیت را نشان داده است، پیشوند پست در سکولاریسم به این معنا است که فرد از سکولاریسم عبور کرده است.
حجت‌الاسلام دكتر عبدالحسین خسروپناه: لزوم رصد و شناسایی تهدیدهای سکولاریسم
عبدالحسین خسروپناه، رئیس انجمن حکمت و فلسفه ایران از سخنرانان همايش ملي «اسلام و سكولاريسم» بود. ايشان ابتدا قرار بود رويكرد معرفت شناختي و كاركردي رابطه دين و دنيا را در اين همايش عنوان كند، اما بحث را با موضوع كاربردي‌تري ادامه داد و با تأکید بر اینکه در جامعه دینی که به برکت جمهوری اسلامی تشکیل شده باید تهدیدهای سکولاریسم را رصد و شناسایی کنیم، گفت: اگر حوزه و دانشگاه مسیر تولید معرفت دینی را طی نکنند دچار سکولاریزاسیون می‌شوند.
عبدالحسین خسروپناه بحث سکولاریسم را يكي از معادلات مهم در در حوزه جامعه شناسی دانست و گفت: اکنون که برکت تشکیل جامعه دینی را داریم باید تهدیدهای دنیای سکولار را بشناسیم و این امر را از نهادهای نظام شروع کنیم. در آموزه‌های اسلامی تأکید شده است قاضی باید مجتهد عادل باشد، وقتی انقلاب اسلامی پیروز شد مجتهد به اندازه کافی نبود بنابراین حکم ثانوی صادر شد که کارشناسانی با نظارت مجتهدان آغاز به کار کنند. اگر تدبیر نباشد که حکم ثانوی به حکم اولی نزدیک بشود خود را به جامعه سکولار نزدیک کردیم.
وی در مورد بحث بانکداری اظهار داشت: در بانکداری بحثی به نام سود بانکی مطرح است. اگر سود بانکی در چهارچوب قوانین شرعی چون مضاربه و مشارکت قرار گیرد، این سود حرام نیست، اما سود بالای بانکی حتی در قالب این احکام شرعی باعث فاصله طبقاتی می‌شود، یعنی تولید آسیب پیدا می‌کند. این مدل بانکداری حتی اگر مشکل شرعی نداشته باشد، ممکن است کارکردی که شریعت از ما می‌خواهد تحقق نیابد، از‌این‌رو به لحاظ مدیریتی باید تلاش کنیم سکولاریزاسیون مثل خوره وارد جامعه نشود.
ايشان ضمن اشاره به مجمع تشخيص مصلحت نظام اصل مصلحت را با نهادينه كردن امام با تاسيس اين مجمع خواند و گفت: اصل مصلحت در منابع اسلامی آمده است. تهدید این است که مبادا مصلحت اسلام و مسلمین در مقام عمل به مصلحتی دنیا گرایانه تغییر یابد. در مقطعی شاهد بودیم مدل‌های لیبرال از توسعه در کشور ارائه می‌شد، وقتی مسئله عدالت اسلامی به میان می‌آمد در توجیه آن مصلحت جامعه مطرح می‌شد. در آن زمان مقام معظم رهبری نقدهای جدی به دولت داشتند و از این مباحث طرح الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت مطرح شد. در نظام سکولار مصلحت به معنای منفعت است.
وی همچنین گفت: قوه مجریه وظیفه دارد مطالبات مردم را پاسخ دهد. دولت باید مراقب باشد انتظارات حداکثری با نگاه دنیاگرایانه و منفعت گرایانه ایجاد کند و اگر مطالبات مردم را تحقق نبخشد به دولت ناکارآمد تبدیل می‌شود، این سکولاریزاسیون بوده و یک تهدید است.
حجت‌الاسلام خسروپناه با تأکید بر اینکه در حوزه نهادهای فرهنگی نیز می‌توان تهدیدهایی ذکر کرد گفت: باید به این پرسش پاسخ داد که آیا تولید فرهنگ در عرصه سینما، موسیقی، رسانه مبتنی بر فقه فرهنگ اسلامی است، از نظر اسلامی آیا وزارت ارشاد دارای تئوری در ارائه مجوز است.
وی اضافه کرد: تصور می‌کنم ما دچار ضعف تئوری در عرصه فرهنگی هستیم. باید از منابع دینی این امر را استخراج کنیم، نهادهای دینی براساس آموزه‌های اسلامی تولید فرهنگ کنند.
خسروپناه همچنین گفت: در این میان نباید از وظیفه حوزههای علمیه و دانشگاه‌ها غافل شد، اگر آنها مسیر تولید معرفت دینی را طی نکنند دچار سکولاریزاسیون می شوند. علاوه بر بحث‌های معرفتی باید تئوری جامعه را براین اساس تغییر دهیم تا ارزیابی شود که چند درصد گرفتار سکولاریزاسیون شدند.
حجت‌الاسلام علیرضا قائمی‌نیا: وقتی فرهنگ برتر نباشد سکولاریسم حاکم می‌شود
حجت‌الاسلام علیرضا قائمی‌نیا، عضو هیئت علمی گروه معرفت شناسی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی اظهار داشت: وقتی خدا از ساحت‌های مختلف زندگی بشر غایب می‌شود با سکولاریسم رو‌به‌رو می‌شویم، اگر از ساحت سیاسی خدا غایب شود با سکولاریسم سیاسی رو به رو هستیم و اگر خدا از ساحت اخلاق غایب شود اخلاق سکولاریسم خواهیم داشت.
در کتاب‌های سیاسی و فکری غرب چنین مطرح شده است که سکولاریسم به معنای وسیع کلمه در دوره جدید شکل گرفته است. اگر بشر جدید را با بشر قدیم مقایسه کنیم، بشر غربی سکولار است. این سکولاریسم در غرب فرآیندی را در هنر، علم و سیاست طی کرده است. اگر به این صورت نگاه کنیم، در می‌یابیم که سکولاریسم ماجرای تاریخ بشر است.
قائمی نیا یادآور شد: کسانی که در این صحنه وارد شدند و از سکولاریسم در فضای اسلام دفاع کردند چند پایه معرفتی دنبال کردند. اگر مفاهیم دینی با سکولاریسم تعارض دارد این افراد خواستار تلقی مشکل در معرفت دینی بودند. راه دیگر نسبی سازی فرهنگ‌ها بوده است.
رئیس پژوهشکده حکمت اسلامی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی گفت: اگر قرار است علوم انسانی پایه اسلامی داشته باشد باید نسبی سازی فرهنگی از بین برود. این ماجرا در علوم اجتماعی غربی طی شده است. اولین نسبی‌گرایی در حوزه فرهنگ بود، اگر قرار است علوم انسانی مبنا و پایگاه صحیحی بیابد باید براساس رد نسبیت گرایی فرهنگی قرار گیرد. فرهنگ‌ها دریچه‌هایی رو به عالم واقع هستند و نمی‌توان گفت ملاک‌ها و معیارهایی برای ارزیابی آن در اختیار نیست.
حجت‌الاسلام قائمی‌نیا تصریح کرد: فلاسفه سیاسی دوره جدید مبنا را بر ارزش‌های نسبی جامعه بشری گذاشته‌اند. هر فرهنگ و جامعه‌ای برای خود ارزش‌های خاصی دارد. بسیاری از این جریانات از مسیحیت ناشی شده است. مسیحیت قائل به گناهکار بودن انسان است، چرا که اعتقاد دارد ارزش‌های مطلق هیچگاه بر انسان حاکم نمیشود و نمی‌تواند این ارزش‌های مطلق را در جامعه برقرار کند.
وی با اشاره به اینکه گاهی نسبیت گرایی و سکولاریسم بر پایه‌های اخلاقی هم مبتنی می‌شوند و نوعی اخلاق سکولار را دامن می‌زنند گفت: سکولاریسم وقتی پیدا می‌شود که نسبیت گرا باشیم و ارزش‌های مطلق نداشته باشیم. وقتی فرهنگ برتر نباشد سکولاریسم حاکم می‌شود، این بیماری بشر جدید و آخرین هبوط بشر جدید است که همه چیز را نسبی می‌داند هم اخلاق، فرهنگ و هم معرفت را نسبی می‌بیند.
رئیس پژوهشکده حکمت اسلامی اظهار داشت: انقلاب اسلامی در شرایطی پیروز شد که دنیا سکولار بود، ایده‌های سکولار در حوزههای مختلف نفوذ پیدا کرده بود و تحلیل‌های سکولار غربی بسیار رایج بود. انقلاب اسلامی بر وجود فرهنگ، ایده مطلق و مدینه فاضله شکل گرفت. انقلاب ما و نفی سکولاریسم در جهان سکولار یک آغاز و به معرض دید آمدن اندیشه‌های الهی بود. مبنای حکومت باید حضور خدا باشد و این امر به مثابه یک فرآیند است.
وی تصریح کرد: مهمترین نزاع ما اخلاق و جامعه دینی است. مهمترین حوزه مشکل آفرین برای یک حکومت ضد سکولار مسئله اخلاق است. مردم به سمت اخلاق سکولار می‌روند، در چنین جامعه‌ای ارزش‌های دینی به راحتی حاکم نمیشود. تکلیف حکومت دینی با روشن شدن تکلیف اخلاق مشخص می‌شود. در حال حاضر اخلاق وضعیتی وخیم‌تر از فرهنگ دارد. تنها ایده‌ها و شعارهای دینی کفایت نمی‌کند، حکومت دینی نیازمند اخلاق و تئوری است.
Sorry. No data so far.