به گزارش تریبون مستضعفین همايش ملي اسلام و سكولاريسم به همت کانون اندیشه جوان روز سه شنبه 29 آذرماه در دانشگاه تهران تالار شيخ انصاري دانشكده حقوق در دو نوبت صبح و عصر برگزار شد.
رهدار: سکولاریسم را به ساحت علم می‌کشانند
حجت الاسلام و المسلمین احمد رهدار، مدیر موسسه پژوهشی فتوح، در همایش اسلام و سکولاریسم به بحث «بایسته‌های مواجهه مسلمین با مسئله سکولاریسم» پرداخت و گفت: سکولاریسم در طول حیات خود سیر تطور داشته، همچنان که اسلام هم این سیر را داشته است. روزگاری اسلام مغفور بود، سپس تبدیل به گزاره شد، سپس تئوری و بعد به صورت نظام درآمد و در آینده انشاءالله تبدیل به تمدن می‌شود.
احمد رهدار با بیان اینکه سکولاریسم هم در طی تاریخ سیر داشته، گفت: ممکن است در ابتدا عهد بوده باشد، زمانی مکتب شد، زمانی تبدیل به زاویه دید و نهایتاً تبدیل به یک برنامه زیستی و حیاتی شد.
مدیر موسسه پژوهشی فتوح با اشاره به وظیفه مسلمین در مواجه با سکولاریسم گفت: سه راهبرد برای مواجه با این جریان وجود دارد؛ اول اینکه چون سکولاریسم یک برنامه زیستی است بیش از اینکه این مفاهیمی را در ذهن‌ها جستجو کنیم، بایستی در عینیت زندگی به دنبال آن باشیم و کار اهل فکر این است که آن را فرمولیته کنند و در غالب‌های علمی قرار دهند.
وی در ادامه گفت: قبل از فرمولیته کردن در ذهن، سکولاریسم در قلب، وجدان و فهم شده است یعنی جوانی که عاشق شده عشق را وجدان کرده است، اما شاید نتواند در مورد آن حرف بزند، لذا اهل نظر سکولاریسم را به ساحت علم می‌کشانند اما منظور من سکولاریسمی است که ما در متن حیات خود حس می‌کنیم.
حجت الاسلام و المسلمین رهدار بیان داشت: برنامه را باید با برنامه حذف کرد و حذف از طریق جایگزینی باید صورت گیرد، لذا کافی نیست که بگوییم دین ما آموزه‌های غنی دارد؛ چراکه میان آموزه تا عمل راه دوری است و آموزه‌ها باید تبدیل به برنامه شوند.
پارسانیا: بهترین معادل برای سکولاریسم معنای دنیوی گروی و این جهانی بودن است
حجت‌الاسلام حمید پارسانیا، عضو هیئت علمی دانشگاه تهران، در همایش اسلام و سکولاریسم با عنوان «مبانی معرفتی سکولاریسم» شروع به سخنرانی کردند و به چگونگی انتقال ترجمه یک لغت از درون یک فرهنگ به درون یک فرهنگی هم از لحاظ معنایی و هم انگیزه‌ای اشاره کرد.
وی در ادامه گفت: سکولاریزاسیون لغتی است که ما را در زبان‌های غیر غربی و اسلامی و در جامعه با مشکل مواجه می‌کند و می‌توان برای آن معادل‌هایی چون جدایی دین از سیاست، عقلانیت، دنیوی گرایی، این جهانی و معادل‌های فراوان دیگری می‌توان برای آن قرار داد.
حمید پارسانیا بهترین معادل برای سکولاریسم را معنای دنیوی گروی و این جهانی بودن دانست و این نگاه را در قبال یک نگاه قدسی و معنوی به عالم و هستی داشتن قرار داد. وی ادامه داد: سکولاریسم بیش از آنکه ابعاد معرفت‌شناسی و سیاسی داشته باشد یک ساحت هستی‌شناسی است وقتی به صورت یک مکتب مطرح می‌شود، اما وقتی به صورت یک فرآیند اجتماعی و تاریخی است، رویکرد دنیوی و این جهانی داشتن است، به همین دلیل ما نوعی سکولاریسم عملی داریم.
عضو هیئت علمی دانشگاه تهران با اشاره به اینکه جهان سکولار با فقدان علم الهی، علم تجویزی و اخلاق شکل می‌گیرد گفت: سکولاریسم ابزار ارزش‌هایی است که نه تنها هویت علمی ندارند بلکه مدعی می‌شوند اصلا در حوزه معرفت علمی نمی‌توانند قرار بگیرد.
وی ضمن اشاره به ریشه این کلمه در فارسی گفت: از دو دهه قبل معادل عقلانیت از ناحیه برخی مطرح شد و معادل کلمه دیگری که در عربی استعمال شده بود نیز خوانده شد و آن «علمانیت» است و اینکه ترجمه آن برای عقلانیت درست است یا نیست محل تأمل است. اینکه علمانیت از آدم گرفته شده ترجمه نادرست است، اگر از علم گرفته شده باشد بی‌قرابت نیست، ترجمه علم گرایی به عقلانیت بدون مسئله نیست. این ادعا این القا را دارد که سکولاریسم محصول تعقل است و آنچه در مقابل آن است نوعی بی‌خردی یا منع از خردورزی است.
عضو هئیت علمی دانشگاه تهران با تأکید بر اینکه قرار دادن معادل عقلانیت به نظر نمی‌رسد درست باشد چرا که عرفی شدن نیز خطا بوده و موجب خطاهای بسیاری برای فهم این معنا می‌شود گفت: نگاه قدسی و معنوی به عالم، خود با سطوحی از عقلانیت همراهی و همگامی دارد. نگاه سکولار داشتن به هستی نیز با سطحی از علم و عقلانیت همخوانی دارد و انحصار کردن معنای عقل و عقلانیت به سطح سکولار آن، اگر نوعی خطا نباشد نوعی فعالیت ترویجی و تبلیغی نسبت به مسئله است.
وی یادآور شد: این عقل است که درباره تبعیت از الهه‌های دیگر و حسن و قبح آن سخن می‌گوید، این عقل است که در سطوح بعدی درباره چگونه رفتار کردن در زندگی به اقتضای آنکه عقل تجویزی حسن می‌شمارد عمل کند. عقل وسیله شناخت است و محصول آن علم است. جهان سکولار با بودن اخلاق و علم الهی نمی‌تواند محقق شود.
مهدوی زادگان: سکولاریسم چیزی فرا‌تر از ایدئولوژی است
حجت الاسلام داوود مهدوی زادگان، عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، در سخنرانی خود با عنوان «انسان و منزلگاه سکولاریزاسیون» در همایش اسلام و سکولاریسم اظهار داشت: سکولاریسم ناظر به مکتب و سکولاریزاسیون ناظر به فرآیند است.
مهدوی زادگان یادآور شد: سکولاریسم چیزی فرا‌تر از ایدئولوژی است، سکولاریسم یک رویکرد است که از دل آن ایدئولوژی‌های سکولار تولید می‌شود، این ایدئولوژی‌ها بی‌شمار است و شاید از دل آن صد‌ها ایدئولوژی پدید آمده است.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی با ارائه تعاریفی از سکولاریسم و سکولاریزاسیون گفت: سکولار شدن تنها در انسان رخ می‌دهد و در خارج از انسان چنین مفهومی معنا نمی‌یابد و همچنان قدسی می‌ماند. سکولاریسم به معنای دنیاگرایی و اعتقاد به اصالت این جهان است. درباره دنیاگرایی نیز ممکن است مطرح شود که از دیرباز بوده است، دنیا گرایی که امروز شاهد هستیم نوعی دنیاگرایی است که عقلانیت نیز در آن نهفته است.
حجت الاسلام داوود مهدوی زادگان تأکید کرد: امروز با فرآیند دنیوی شدن روبه‌رو هستیم. اساسا موطن فرآیند سکولار شدن و دنیوی شدن کجاست، منزلگاه و فرودگاه سکولاریسم در کجا است، با توجه به این پرسش به نظر می‌رسد برای پاسخ آن باید به تعریف دنیوی شدن یا سکولاریزاسیون رجوع کرد
عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی با اشاره به تعاریف ارائه شده از سکولاریزاسیون گفت: شاینر یکی از اندیشمندان غربی است که روی این مسئله کار کرده، وی تعابیر افراد مختلف از این فرآیند را جمع و در شش تعریف خلاصه کرده است که می‌توان به آن به صورت فهرست‌وار اشاره کرد. برخی سکولاریزاسیون را به معنای افول دین گرفته‌اند، برخی آن را به معنای همنوایی با دنیا تعبیر و عده‌ای دیگر سکولارایزاسیون را رهایی جامعه از دین تلقی کرده‌اند.
کچوئیان: نظریه‌های دنیایی شدن اولین فلسفه‌های تاریخ غرب هستند که در عصر روشنگری ایجاد شدند.
دکتر کچویان با بیان اینکه تمام نظریه‌های علوم اجتماعی نسبت وثیقی با جهانی که در آن شکل می‌گیرند دارند گفت: نظریه سکولاریسم یا دنیایی شدن به‌طور معمول یک نظریه خاص در یکی از علوم خاص جامعه تجدد یعنی جامعه‌شناسی بحث می‌شود، هرچند ممکن است در حوزه دین‌شناسی نیز به این نظریه پرداخته شود.
وی افزود: نظریه دنیایی شدن نظریه‌ای در درون یک نظریه واحد و در درون یک علم خاص به اسم «جامعه‌شناسی» نیست بلکه این نظریه کل علوم اجتماعی علوم مدرن است و دنیایی شدن وجهی از این جهان را در مقام تحقق مشخص نمی‌کند بلکه کلیت امر را در خود نشان می‌دهد.
وی با طرح این سئوال که چرا نظریه دنیایی شدن یک نظریه در زمینه یک علم خاص نیست، گفت: با نگاهی اجمالی به تاریخ علوم به این نتیجه می‌رسیم که نظریه‌های دنیایی شدن اولین فلسفه‌های تاریخ غرب هستند که در عصر روشنگری ایجاد شدند. فلسفه‌های تاریخی عصر روشنگری بازگویی مجدد از فلسفه‌های مسیحی به زبان سکولاریستی است. در عصر روشنگری سیر تاریخی رشد عقل، منتهی به حذف و محو دیانت می‌شود.
دکتر کچویان با تشریح نسبت نظریه دنیایی شدن با نظریه اجتماعی تجدد گفت: نظریه دنیایی شدن علمی در کنار سایر علوم نیست. کل علوم اجتماعی جامعه‌شناسی است و کل جامعه‌شناسی حول نظریه دنیایی شدن شکل گرفته بنابراین کل نظریه علوم اجتماعی چیزی جز سکولاریسم نیست.
جامعه‌شناسی علم جدای علوم غربی نیست بلکه در واقع جامعه‌شناسی الهیات جهان مدرن است.
وی تاکید کرد: نظریه اجتماعی تجدد در جوهره خود چیزی جز نظریه دنیایی شدن نیست و بروز این نظریه‌ها در زمینه‌های مختلف علوم اجتماعی وجود دارد. کلیت روند تاریخی تجدد چیزی جز دنیایی شدن نیست لذا صعود و افول آن نیز منوط به صعود و افول دین است.
عضو هیئت علمی دانشگاه تهران به نظریه‌های عصر روشنگری در قرن ۱۸ اشاره کرد و گفت: مجرای نظریه‌پردازی خود وجود عالم است یعنی انسان از طریق ذهن تنهایی در جهان تعامل پیدا نمی‌کند بلکه مجرای فهم جهانی که در آن زندگی می‌کنیم خود انسان است.
عضو هیئت علمی دانشگاه تهران در پایان ایجاد بحران معنا از اواخر قرن ۱۹ را ناشی از فروپاشی نظریه‌های کلان مدرن در جهان غرب دانست و گفت: جهان مدرن بدون نظریه‌های تاریخی فرو می‌پاشد.
Sorry. No data so far.