محسن بهاروند (سفیر سابق ایران در آرژانتین)- مدتهای مدیدی است که مقام معظم رهبری تولید، تکثیر و بکارگیری سلاح هسته‌ای را حرام اعلام نموده‌اند. آنگونه که از این فتوا برداشت می‌شوداین است که یکی از دلایل حرمت سلاح هسته‌ای در فقه شیعه «غیر انسانی» بودن این نوع سلاح است.
گذشته از سایر جوانب بحث به نظر می‌رسد این فتوای تاریخی از چنان اهمیت سیاسی، نظری و حقوقی بین المللی برخوردار است که خواهد توانست مدتهای مدید الهام بخش حقوق دانان، سیاستمداران، قانونگذاران و نظریه پردازان ایرانی و اسلامی باشد. با اینحال بنظر من ابعاد این رشادت فکری که برخاسته از فقه پویای جعفری است هنوز بر بسیاری از علما و اندیشمندان ما پوشیده است وگرنه باید شاهد مقالات و نشست‌های بسیاری در رابطه با خاستگاه فکری چنین فتوائی می‌بودیم. نگارنده از صلاحیت علمی چندانی در این رابطه برخوردار نیست ولی بر خود فرض می‌داند که در حد بضاعت به بعضی از ابعاد این موضوع اشاره نماید. باشد که متفکرین و علمای محترم بر اساس این ایده دست به قلم برده و تفکرات ایرانی و اسلامی خود را برای آگاهی جهانیان مدون نمایند.
۱- فتوای مقام معظم رهبری در پرتو مجموعهٔ تفکرات ایشان قابل فهم‌تر است. آنچه غربی‌ها باید بیشتر بدانند این است که غیر انسانی دانستن عملی توسط یکی از بزرگ‌ترین علمای اسلام برخاسته از تفکرات دکارتی و فلاسفه غربی قرون ۱۷ و ۱۸ و تعریف آن‌ها از انسان و منشا حقوق نیست بلکه ناشی از یک سنت فکری اسلامی با پشتوانه بیش از ۱۴۰۰ سال است. تفکر و ارزشهای انسانی اسلام و مکتب فقه جعفری ضمانت اجرایی به مراتب قوی‌تر از تفکر اومانیستی غربی دارد. این ضمانت اجرا دستور خداوند و سیره معصومین علیهم السلام است که تا قیام قیامت نزد ما پابرجاست. نقطه افتراق مبنایی و فکری ما و غربی‌ها از همینجا شروع می‌شود.
در واقع باید به ادعاهای سیاسی غرب مشکوک بود که در مبانی فکری آن نه تنها از ضمانت اجرائی اخلاقی و دینی برخوردار نیست بلکه بر عکس در فلسفه سیاسی واقع گرائی خود هنوز تحت تاثیر نیکولو ماکیاولی است که می‌گوید:… حاکم باید بتواند از خوی انسانی به خوی حیوانی برگردد و بیرحم، بی‌عاطفه، بی‌وفا و بی‌عقیده و نادرست باشد. «حداقل ما ایرانیان در طول دهه‌های مختلف شاهد اجرای نمونه‌های زیادی از توصیه‌های ماکیاولی توسط بعضی از غربی‌ها در مورد خودمان بوده‌ایم.
شاید به این دلیل مقام معظم رهبری در سخنرانی اخیر خود در مشهد فرمودند ما بر اساس تفکرات و ارزشهای خودمان به دنبال سلاح هسته‌ای نیستیم (نقل به مضمون). این به این معنی است که اگر هیچ مقررات و معاهده بین المللی هم وجود نداشت دولت اسلامی بدنبال سلاح هسته‌ای نبود زیرا بر اساس ارزشهای اسلامی کاربرد این نوع سلاح در جنگ ممنوع است و عملی غیر انسانی محسوب می‌شود.
۲- حقوق بین المللی حاکم بر جنگ که به عنوان حقوق بشردوستانه از آن یاد می‌شود قدمتی کمتر از دویست سال دارد ولی بطور جدی پس از جنگ جهانی دوم با تدوین کنوانسیونهای چهارگانه ژنو مورد توجه جهانیان قرار گرفته است. این حقوق که غربی‌ها در ظاهر بر آن بسیار پافشاری می‌کنند و آن را از افتخارات خود می‌دانند بر پایه سه اصل ضرورت، تفکیک و تناسب بنا نهاده شده است. اصل ضرورت یعنی انجام اقدامی یا بکار گیری سلاحی که آسیب‌های غیر ضروری و خارج از حد لزوم به دشمن وارد می‌کند ممنوع است. اصل تفکیک یعنی اینکه بین افراد و اموال نظامی و غیر نظامی هنگام جنگ تفکیک قائل شویم. اصل تناسب ناظر بر این است که تناسبی بین شدت حمله و پاسخ به آن رعایت شود. اما این حقوق قرن بیستمی در حقوق اسلامی پیشینه‌ای بس طولانی دارد.
خداوند در قرآن می‌فرماید: «و قاتلوا فی سبیل الله الذین یقاتلونکم و لا تعتدوا ان الله لا یحب المعتدین. بجنگید با آنان با شما می‌جنگند و تجاوز مکنید که خداوند تجاوزکاران را دوست ندارد.» با مراجعه به تفسیر المیزان روشن می‌شود که خدای متعال و اسلام بر تناسب در قتال تاکید نموده‌اند. مقام معظم رهبری اخیرا در یک سخنرانی فرمودند که چنانچه کسی ضربه‌ای به ایران بزند به همان میزان از ما ضربه خواهد دید. علاوه بر این همه حقوق بشردوستانه با همه اسناد آن را می‌توان در چند جمله از حقوق اسلامی خلاصه نمود. از پیامبر گرامی اسلام (ص) نقل شده است که هنگامی که یاران خود را به سریه‌ای گسیل می‌داشتند به آنه می‌فرمودند»…. مثله نسبت به کشتگان روا مدارید، پیرمرد فرتوت، کور و کر و زنان را نکشید، تا ناچار نشوید درختان را مقطوع نسازید… «همچنین در نهج البلاغه از علی (ع) نقل شده است در آغاز جنگ صفین فرمود «اگر به یاری خدا دشمنان شکست خوردند و گریختند مبادا که فراریان را بکشید، افتادگان را از میان ببرید یا خستگان را نابود سازید. زنهار زنان را می‌ازارید حتی اگر به ناموستان فحش بدهند و به فرماندهانتان ناسزا گویند.»
۳-در خلاصه‌ای که در فوق بیان شد روشن می‌شود که مسلمانان مردانه جنگیدن را ترجیح می‌دهند هرچند به شکست ظاهری آنان منجر شود. تن دادن به یک شکست ظاهری برای کسانی که اعتقاد راسخ به اسلام دارند بسیار آسان‌تر از زیرپا گذاشتن اصول و نادیده گرفتن فرمان خدا است. سیره معصومین و امامان شیعه (ع) مشحون از این از خود گذشتگی‌ها است.
سلاحی مانند سلاح هسته‌ای که ابتدائی‌ترین نوع آنکه توسط آمریکا در هیروشیمای ژاپن مورد استفاده قرار گرفت و در یک آن بیش از ۲۴۰۰۰۰ انسان بیگناه را به کام مرگ کشاند و تفکیکی بین زن و مرد، پیر و جوان، نظامی و غیر نظامی، انسان و حیوان و محیط زیست قائل نبوده و همه را با هم نابود ساخت، موافق آموزه‌های پاک و اصیل اسلامی نیست. مقام معظم رهبری بعنوان یک فقیه عالی قدر و ولی امر مسلمین و اصلح در سیاست و مدیریت جامعه شاید به این دلایل و هزاران دلیل دیگر این ارزشهای انسانی و الهی را در قالب یک فتوا و حکم حکومتی برای ما ایرانیان به یک قاعده الزام آور تبدیل نمودند.
این در حالی است که کشورهای غربی مدعی حقوق بشر، خلع سلاح هسته‌ای و صلح جهانی هستند هنگام بررسی دیوان بین المللی دادگستری در سال ۱۹۹۶ در خصوص رای مشورتی دیوان در مورد عدم مشروعیت بکارگیری سلاحهای هسته‌ای مانند بسیاری از موارد دیگر ماهیت واقعی خود را روشن نموده و آنقدر فشار تبلیغاتی و سیاسی به این دادگاه بین المللی وارد نمودند که دیوان بعنوان آخرین مرجع عدالتخواهی در نظام بین الملل نظر واقعی خود مبنی بر ممنوعیت بکارگیری سلاح هسته‌ای در زیر عبارات و لفاظی‌های حقوقی چنان پنهان نمود که حتی علمای حقوق نیز دچار سردرگمی شده و بالاخره روشن نشد که نظر واقعی این دیوان که آرای آن از منابع حقوق بین الملل محسوب می‌شود در مورد تسلیحات هسته‌ای و بکارگیری آن چیست.
۴-اما آنچه بیشتر از هرچیزی انگیزه نوشتن این متن ناچیز شد سخن آقای اردوغان نخست وزیر محترم ترکیه در خصوص فتوای مقام معظم رهبری با رهبران غربی است. در اخبار ذکر شده بود که ایشان در ملاقات با غربی‌ها گفته‌اند که شما باید این فتوا را باور کنید وقتی ولی فقیه می‌فرمایند که سلاح هسته‌ای حرام است یعنی حرام است. و توضیحاتی خوبی در مورد اهمیت چنین فتوائی نزد شیعیان داده‌اند که ظاهرا مبتنی بر آیه شریفه در خصوص اطاعت از خدا، رسول و اولامر بوده است.
اما سوال اینجاست چرا پس از توضیحات نخست وزیر ترکیه این فتوای مهم تا این حد مورد توجه افکار عمومی قرار گرفت. باید از نخست وزیر محترم ترکیه و همکاران ایشان تشکر نمود که اهمیت احکام حکومتی ولی امر را در جامعه ما وسایر جوامع مسلمان را برای دیگران تشریح نموده‌اند. ولی این سخن یک پیام و یک درس هم برای ما دارد. ما باید بپذیریم که یا اهمیت علمی چنین فتوائی را درک نکرده‌ایم یا اصولا در نظریه‌پردازی و تشریح ابعاد ارزشهای اسلام به زبان روز بسیار ضعیف عمل می‌کنیم. وگرنه باید شاهد انتشار مقالات علمی بسیاری در خصوص ارزش علمی حکم مقام معظم رهبری در مورد تسلیحات هسته‌ای از سوی علما و اندیشمندان کشورمان می‌بودیم.
اگر علما و دانشمندان ما به اندازه کافی در خصوص مبانی تفکر اسلامی، حکم حکومتی در نظام اسلامی و میزان وجوب و الزام آوری آن برای همه ارکان جامعه اسلامی اعم از مردم و نهادهای کشوری و لشگری همچنین جایگاه عملی و نظری ولایت فقیه در نظام سیاسی ایران و دیدگاههای انسانی دین مبین اسلام در خصوص مسئله‌ای مانند بحث هسته‌ای نظریه‌پردازی کرده بودند شاید اصولا نیازی نبود که نخست وزیر محترم ترکیه مجبور شوند که همه چیز را از ابتدا برای مقامات سایر کشور‌ها در مورد حکم حکومتی مقام معظم رهبری توضیح دهند. یا حتی جلوی بسیاری از فریبکاریهای رسانه‌های غربی نزد افکار عمومی یا حداقل قشر فرهیخته و دانشگاهی سایر کشور‌ها گرفته می‌شد.
شاید ایران در این مقطع تاریخی که جهان در حال گذار است بیش از هر زمان دیگری نیازمند علما و فقهای بزرگی چون امام خمینی، مقام معظم رهبری، شیخ انصاری، محقق قمی، بحرالعلوم، شهید ثانی، آقا باقر، نائینی، شهید بهشتی، شهید مطهری و… باشد تا ارزشهای اسلامی را به نظریه و قانون و مقررات تبدیل نموده و با استدلال عقلی با منشا الهی الهام بخش جهانیان و چشمه جوشان رنسانس اسلامی گردند.
Sorry. No data so far.